Η Ιερά Μονή Αγίου Στεφάνου ενδιαφερόταν ανέκαθεν για την ελληνική παιδεία και τα γράμματα.

Σήμερα, αυτό γίνεται φανερό από την πληθώρα των χειρόγραφων κωδικών και σιγγιλίων που αυτή διασώζει. Στη Μονή, σήμερα, διασώζονται 154 χειρόγραφα, όπως επίσης και τέσσερα λιτά περγαμηνά φύλλα του 6ου και 7ου αι.

(περιέχουν αποσπάσματα από το Κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο). Πλούσια είναι και η συλλογή σε παλαίτυπα.

Από τους κώδικες και τα χειρόγραφα που διασώζονται στη Μονή παρουσιάζονται εδώ τέσσερα πατριαρχικά σιγγίλια, που αναφέρονται στα προνόμιά της.

Φέρουν μολυβδόβουλα, στα οποία στον εμπροσθότυπο απεικονίζεται η Παναγία στον τύπο της Βρεφοκρατούσας, ενώ ο οπισθότυπος φέρει έκτυπο το όνομα και τον τίτλο του εκάστοτε Οικουμενικού Πατριάρχη: Ραφαήλ Β’(1605), Σαμουήλ Β’ (1720), Παΐσίου Β’ (1743), Γρηγορίου Στ’ (1838). Αναφέρεται ακόμη το έτος έκδοσης του εκάστοτε σιγγιλίου.

Η έρευνα πραγματοποιήθηκε από τους αρχαιολόγους Κρυσταλλία Μαντζανά (προϊσταμένη 19ης Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων) και Κωνσταντίνο Τσόδουλο (υποψήφιο διδάκτορα του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων).

Σύμφωνα με τους ίδιους, η ιστορία των πρώτων αιώνων της Μονής του Αγίου Στεφάνου παρουσιάζει σημαντικά κενά και παραλείψεις. Πρώτος κτήτορας της Μονής υπήρξε πιθανότατα ο Αντώνιος "Καντακουζηνός", ο οποίος διετέλεσε και ηγούμενός της. Δεύτερος κτήτορας, στα μέσα του 16ου αι., ήταν ο Ιερομόναχος Όσιος Φιλόθεος από το χωριό Σθλάταινα ή Σκλάταινα (σημερινό χωριό Ρίζωμα τού Δήμου Παραληθαίων).

Στα 1545, ο Όσιος Φιλόθεος ανακαίνισε ή ξαναέχτισε το μικρό ναό του Αγίου Στεφάνου.

Η Ιερά Μονή Αγίου Στεφάνου βρίσκεται στο νοτιοανατολικό άκρο του μετεωρίτικου συγκροτήματος και λειτουργεί από το 1961 με πολυμελή και δραστήρια γυναικεία αδελφότητα. Για το έτος ίδρυσής της, πολλοί περιηγητές αναφέρουν ότι συνάντησαν λαξευμένη επιγραφή που έφερε χαραγμένο το έτος 1191/92 και το όνομα ΙΕΡΕΜΙΑC.

Πρόκειται, πιθανότατα, για τον πρώτο ερημίτη ασκητή που κατοικούσε σε κάποια σπηλιά αυτού του βράχου.

Η επιγραφή αυτή δεν διασώζεται σήμερα, αλλά το παλιό καθολικό της μονής, ένας μικρός ναΐσκος, που κτίσθηκε πιθανότατα στις αρχές του 16ου αι. και τοιχογραφήθηκε το 1545, όπως αναφέρει η επιγραφή ιστόρησης.

Στα 1798, κτίσθηκε το σημερινό καθολικό του Αγίου Χαραλάμπους, που ακολουθεί τον αγιορείτικο τύπο, ενώ η παλαιά τράπεζα της μονής μετατράπηκε σε μουσείο, όπου φυλάσσονται τα αξιολογότερα κειμήλιά της: φορητές μεταβυζαντινές εικόνες, χρυσοκέντητα άμφια, ξυλόγλυπτοι και αργυρόδετοι σταυροί, περίτεχνα έργα αργυροχοΐας, πλούσια συλλογή παλαιτύπων, καθώς και σπάνια χειρόγραφα.

Το περιεχόμενο των ανέκδοτων πατριαρχικών σιγγιλίων Σύμφωνα με τη σχετική μελέτη, τα μελετηθέντα σιγγίλια από την Ι. Μ. Αγίου Στεφάνου δίνουν σημαντικές και αξιόλογες πληροφορίες και παρέχουν στοιχεία για τη γενική λειτουργία της Μονής.

Όλα τα σιγγίλια, με μια μικρή εξαίρεση (σιγγίλιο Πατριάρχη Αλεξανδρείας Σαμουήλ) έχουν την ίδια δομή, αφού στο άνω κεντρικό τμήμα του recto υπάρχει ο τίτλος του εκάστοτε Πατριάρχη, ακολουθεί το κείμενο, στη συνέχεια δίνεται η προσωπική υπογραφή του εκάστοτε Πατριάρχη και έπονται οι υπογραφές των συνοδικών Μητροπολιτών. Εξαίρεση αποτελεί το σιγγίλιο του Πατριάρχη Σαμουήλ, αφού δεν υπάρχουν οι υπογραφές των συνοδικών Μητροπολιτών.

Τα σιγγίλια της Ι. Μ. Αγίου Στεφάνου αναφέρονται - όπως επισημαίνουν στο ΑΠΕ - ΜΠΕ οι δύο αρχαιολόγοι - στα "γεραρά προνόμια" της Ιεράς Μονής, στη διοικητική αυτονομία και στη διασφάλιση των κτημάτων της και των Ιερών της λειψάνων.

Εξαπολύονται δε, αρές και αφορισμοί σε όποιον τολμήσει να απειλήσει την περιουσία και την αυτονομία της. Σπουδαίας σημασίας αποδεικνύονται οι σφραγίδες που συνοδεύουν τα σιγίλλια, καθώς παρέχουν πληροφορίες για το έτος έκδοσής τους, αποκαλύπτουν τους τίτλους των κτητόρων και το όνομά τους.

Το σιγγίλιο του Οικουμενικού Πατριάρχη Ραφαήλ Β’ (1605) Το σιγγίλιο του Οικουμενικού Πατριάρχη Ραφαήλ Β’ εκδίδεται, κατόπιν παρακλήσεως και ικεσίας του ηγουμένου Ιωάσαφ, επικυρώνει την ελευθερία και το αδούλωτο της Μονής και δίνει οδηγίες για την κοινοβιακή συμπόρευση των πατέρων. Στη συνέχεια, γίνεται αρίθμηση των λειψάνων που φυλάσσονται στη Μονή.

Δίνεται η πληροφορία ότι ο βράχος πάνω στον οποίο είναι κτισμένος ο ναός του Αγίου Στεφάνου, παλαιό καθολικό της μονής, ονομάζεται Κούκλη. Πληροφορεί ακόμη για ένα μετόχι της Μονής στο Τυργόβιστο της Ρουμανίας, το ονομαζόμενο "Μπουτόι", αφιερωμένο στη Μεταμόρφωση του Σωτήρος.

Η Μονή είναι και θα παραμείνει "αδούλωτη, απάτητη και ανεπηρέαστη" ακόμη και από τον καθηγούμενο της Ιεράς Μονής του Αγίου Στεφάνου (καθώς βρίσκεται εκτός των συνόρων).

Ταυτόχρονα, κάνει αναφορά στις αρετές, σύμφωνα με τις οποίες ζουν οι μοναχοί στη Μονή και στον κοινοβιακό τους τρόπο ζωής, όπως επίσης και στο γεγονός, ότι πρέπει να υπακούουν στον ηγούμενό τους. Από τον 34 στίχο και μετά εξαπολύει αρές και αφορισμούς σε όποιον απειλήσει τη Μονή και σε όποιον κάνει τα αντίθετα από τα αναφερόμενα στο σιγγίλιο. Στην περίπτωση αυτή καθίσταται υπόδικος και "καταραμένος" για το υπόλοιπο της ζωής του.

Ο τίτλος Ιερά Μονή Αγίου Στεφάνου και Αγίου Χαραλάμπους, καθώς και η παραπάνω τοπωνυμία (Κούκλη) απαντούν και στο σιγγίλιο του Οικουμενικού Πατριάρχη Παϊσίου το 1743.

Στον τελευταίο στίχο του κειμένου δίνεται και η χρονολογία έκδοσης (1605) του παρόντος σιγγιλίου: ζριγ΄ (7113), ινδικτιώνος Γ΄. Ακολουθεί η υπογραφή του Οικουμενικού πατριάρχη Ραφαήλ Β’ και έπονται οι υπογραφές των συνοδικών Μητροπολιτών.

Το σιγγίλιο του Οικουμενικού Πατριάρχη Σαμουήλ Β’ (1728) Ο Πάπας και Πατριάρχης Αλεξανδρείας (όπως υπογράφει ο ίδιος) Σαμουήλ Καπασούλης (1710-1712, 1714-1723), με την ευκαιρία της επίσκεψής του αρχικά στην Ήπειρο και στη συνέχεια Ιερά Μονή Αγίου Στεφάνου, αναφέρεται στην ισοκυρία των τεσσάρων Πατριαρχείων και με δικό του σιγγίλιο επιβεβαιώνει τα προνόμια που χορηγήθηκαν στην Μονή από τον Οικουμενικό Πατριάρχη Ιερεμία Α’, το 1545 (όπως αναφέρεται στο σιγγίλιο του Πατριάρχη Σαμουήλ).

Ο Πάπας και Πατριάρχης Σαμουήλ Καπασούλης αναφέρεται στα τέσσερα Πατριαρχεία (Κωνσταντινουπόλεως, Αλεξανδρείας, Αντιοχείας, Ιεροσολύμων) και στους κατόχους των πατριαρχικών θρόνων.

Ο Σαμουήλ αναφέρεται και στο σιγγίλιο του Οικουμενικού Πατριάρχη Ιερεμία που είχε σταλεί κατόπιν παρακλήσεως του καθηγουμένου Φιλοθέου, ο οποίος έχτισε και ανακαίνισε τη Μονή του Αγίου Στεφάνου. Σημειώνει επίσης τα ονόματα των συνοδικών Μητροπολιτών που είχαν υπογράψει το σιγγίλιο του Οικουμενικού Πατριάρχη Ιερεμία το 1546.

Με το σιγγίλιο αυτό, ο Σαμουήλ καθιστά τη Μονή αυτόνομη, απάτητη και ελεύθερη.

Εκδίδει το συγκεκριμένο σιγγίλιο κατόπιν παρακλήσεως του ηγουμένου του Αγίου Στεφάνου Νικηφόρου, ο οποίος ζητά την κατοχύρωση της κτηματικής περιουσίας και των λειψάνων της Μονής, τα οποία επαυξήθηκαν.

Ακολουθώντας τη δομή και των υπολοίπων σιγγιλίων εξαπολύει αφορισμούς σε αυτούς που θα καταπατήσουν την αυτονομία και περιουσία της Μονής και σε αυτούς που θα επιβουλευτούν και θα σφετεριστούν τα κτήματά της. Ακολουθεί η χρονολογία έκδοσης: «αψκω , Ιανουάριος μήνας, Ινδικτιώνος ιγ». Έπεται η υπογραφή του Πάπα και Πατριάρχη Σαμουήλ.

Το σιγγίλιο του Οικουμενικού Πατριάρχη Παϊσίου Β’ (1743) Το σιγγίλιο του Οικουμενικού Πατριάρχη Παϊσίου Β’ (1726-1732, 1740-1743, 1744-1748, 1751-1752) εκδίδεται το 1743. Στους στίχους 3 – 10 γίνεται εκτενής εισαγωγή περί της φθαρτότητας των επίγειων πραγμάτων.

Στη συνέχεια αναφέρεται στους πατέρες της Μονής του Αγίου Στεφάνου, οι οποίοι ζητούν από τον Πατριάρχη να εκδώσει ένα νέο σιγγίλιο που θα επιβεβαιώνει και θα κατοχυρώνει την "πατριαρχικήν καί σταυροπηγιακήν φιλοτιμίαν της Μονής" του Αγίου Στεφάνου και του Αγίου Χαραλάμπους, προνόμια, τα οποία, όπως αναφέρει, είχαν κατοχυρωθεί νωρίτερα με το σιγγίλιο του Πατριάρχη Ραφαήλ Β’ το 1605.

Ο Πατριάρχης Παΐσιος, αναφερόμενος στο σιγγίλιο του Ραφαήλ Β’, σημειώνει ότι κατοχύρωνε την σταυροπηγιακή αξία της Μονής. Δεν αναφέρεται, όμως, στο πρώτο σιγγίλιο του 1605, αφού εκεί δεν μνημονεύεται ο Άγιος Στέφανος μαζί με τον Άγιο Χαράλαμπο. Στο πρώτο σιγγίλιο του 1605 δεν κατοχυρώνεται το σταυροπήγιο της Μονής.

Είναι ένα προνόμιο που κατοχυρώνεται τώρα με το σιγγίλιο του Πατριάρχη Παϊσίου και με το σιγγίλιο του Οικουμενικού Πατριάρχη Γρηγορίου Στ’ (1838). Ο Πατριάρχης κατοχυρώνει τα Άγια Λείψανα της Μονής και την περιουσία της.

Ακολουθώντας τη συνήθεια των προκατόχων του εξαπολύει φρικτούς αφορισμούς σε όποιον ζημιώσει την κινητή και ακίνητη περιουσία της Μονής. Στον στίχο 41 – 42 δίνει μια πολύ σημαντική πληροφορία που αφορά στο σταυροπήγιο της Μονής.

Απειλεί με αιώνιο αφορισμό, όποιον απειλήσει την σταυροπηγιακή της αξία.

Ακολουθεί η χρονολογία έκδοσης του σιγγιλίου: "αψμγ (1743), Φεβρουαρίου, Ινδικτιώνος 6ης" και έπονται οι υπογραφές του Πατριάρχη Παϊσίου και των συνοδικών Μητροπολιτών.

Όπως και στο σιγγίλιο του Γρηγορίου Στ’ έτσι και στο παρόν η Μονή καλείται επισήμως Ιερά Μονή Αγίου Στεφάνου και Αγίου Χαραλάμπους, κάτι το οποίο δεν συμβαίνει στα σιγγίλια των Ιερεμία Α’ (1545), Ραφαήλ Β’ (το πρώτο σιγγίλλιο του 1605) και Σαμουήλ Αλεξανδρείας (1720).

Το σιγγίλιο του Οικουμενικού Πατριάρχη Γρηγορίου Στ’ (1838) Ο Οικουμενικός Πατριάρχης Γρηγόριος Στ’ (1831-1846) ήταν ένας αρκετά δραστήριος Πατριάρχης, όπως μπορεί να διαπιστώσει κανείς από τον βίο του. Με το σιγγίλιο του 1838, ουσιαστικά επικυρώνει τα προνόμια που δόθηκαν στη Μονή το 1605 με το σιγγίλιο του Οικουμενικού Πατριάρχη Ραφαήλ Β’ και το 1743 με το σιγγίλιο του Πατριάρχη Παϊσίου Β’.

Παράλληλα, παρέχει το προνόμιο του σταυροπηγίου στη Μονής του Αγίου Στεφάνου και ορίζει να μνημονεύεται το όνομα του Πατριάρχη και να γίνεται αναφορά μόνον στον οικουμενικό θρόνο.

Επίσης, δεν παραλείπονται και οι συνήθεις αρές σε όποιον επιχειρήσει να ζημιώσει τα προνόμια και την περιουσία της Μονής. Στο σιγγίλιο του Οικουμενικού Πατριάρχη Γρηγορίου Στ’, κάθε φορά που γίνεται αναφορά στη Μονή, αναφέρεται ο Άγιος Απόστολος και Πρωτομάρτυρας Στέφανος αλλά παράλληλα γίνεται αναφορά και στον Άγιο Χαράλαμπο.

Το κείμενο του σιγγιλίου κλείνει με τη χρονολογία έκδοσής του αωλη’ (1838), η οποία είναι ίδια με τη χρονολογία που υπάρχει έκτυπη στον οπισθότυπο της σφραγίδας. Τέλος, υπάρχει η υπογραφή του Πατριάρχη και, όπως είθισται, ακολουθούν οι υπογραφές των συνοδικών Μητροπολιτών.

Τον περασμένο Μαίο 2012 54μελής ομάδα χριστιανών της Ιεράς Μητροπόλεως Βελγίου και Εξαρχίας Κάτω Χωρών και Λουξεμβούγρου αναχώρησε από τις Βρυξέλλες για εξαήμερη προσκυνηματική εκδρομή στη Κωνσταντινούπολη και στον Πόντο (Σινώπη, Αμισός, Αμασία, Κοτύωρα, Κερασούντα, Τραπεζούντα και Παναγία Σουμελά).

Την ομάδα αποτελούσαν μέλη ενοριών της Ιεράς Μητρόπολεως από το Βέλγιο, την Ολλανδία και το Λουξεμβούργο, κυρίως Έλληνες και Βέλγοι, αλλά και άλλων εθνικοτήτων.

Οργανωτής της εκδρομής και επικεφαλής της ομάδας ήταν ο Θεοφιλ. Επίσκοπος Σινώπης κ. Αθηναγόρας. Έλαβαν επίσης μέρος στην εκδρομή: ο Σεβασμ. Μητροπολίτης Βελγίου κ. Παντελεήμων, ο Θεοφιλ. Επίσκοπος Ευμενείας κ. Μάξιμος και κληρικοί της Ιερᾶς Μητροπόλεως.

Πρώτος σταθμός ήταν η Κωνσταντινούπολη, η έδρα του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Η Α.Θ.Π. ο Οικουμενικός Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολομαίος ήταν να συμμετάσχει στην και αυτός στην προσκυνηματική επίσκεψη στην Σινώπη, όπου ο άγιος Σινώπης θα τελούσε Θεία Λειτουργία στον ιστορικό Ναό της Κοιμήσεως της Θεοτόκου.

Αλλά τελευταία στιγμή ανακοινώθηκε ότι, λόγω των εν εξελίξει ανασκαφών, δεν θα είναι δυνατόν να τελεσθεί η Θεία Λειτουργία και ακολούθησε δεύτερο πλήγμα: η πτήση της επιστροφής της Α.Θ.Π. του Οικουμενικού Πατριάρχου έχει ακυρωθεί.

Δεύτερος σταθμός ήταν η Σινώπη, πόλη στον Εύξεινο Πόντο με σημαντικό ελληνικό στοιχείο πριν από την ανταλλαγή των πληθυσμών το 1923.

Από τις πέντε ελληνικές ορθόδοξες εκκλησίες της πόλης διασώζονται σήμερα τα υπολείμματα μιας βυζαντινής εκκλησίας του 7ου αιώνα. Σε αυτόν ακριβώς το χώρο οι προσκυνητές είχανε μια στιγμή προσευχής, παρουσία και τοπικών δημοσιογράφων, γεγονός με ιδιαίτερη θρησκευτική βαρύτητα. Η συγκίνηση ήταν διάχυτη. Οι στιγμές μοναδικές και εκ των πραγμάτων ιστορικές.

Υπενθυμίζεται ότι η Σινώπη ήταν η πρώτη ελληνική αποικία στο Πόντο και αφετηρία του εξελληνισμού των εκεί ακτών μέχρι της μακρυνής Κολχίδας.

Η Τραπεζούντα, η Κερασούντα και τα Κοτύωρα ήταν αποικίες της Σινώπης. Ο Ελληνικός πληθυσμός της Σινώπης πριν το 1914 ήταν 5.000 και οι Τούρκοι 9.000.

Ωστόσο οι διώξεις και η γενοκτονία των Ποντιακού Ελληνισμού ερήμωσαν την τόπο που αιώνες "ποτίστηκε" με τις αγωνίες, τα δάκρυα, το αίμα, τις προσευχές των ελλήνων κατοίκων του.

Όσοι κατάφεραν να επιζήσουν γνώρισαν την προσφυγιά και ο μεγαλύτερος όγκος τους εγκαταστάθηκε στην Ελλάδα.





Η συνέχεια του προσκυνήματος στον Πόντο – οι προσκυνητές συνέχησαν την πορεία τους στη Σαμψούντα (Αμισός), Αμάσεια, Κοτύωρα, Κερασούντα, Τραπεζούντα και στην ιστορική Μονή της Παναγίας Σουμελάς.

Στο οδοιπορικό αυτό έγινε σε όλους τους προσκυνητές αντιληπτή η πνευματική και ιστορική σπουδαιότητα των τόπων αυτών και η προσπάθεια που καταβάλλει το Οικουμενικό μας Πατριαρχείο για να διατηρήσει ζωντανή τη μνήμη των Αγίων Πατέρων και Μαρτύρων που γεννήθηκαν, έζησαν, ασκήτευσαν και αγίασαν στους ιερούς αυτούς τόπους.

ΔΕΙΤΕ ΤΑ ΣΧΕΤΙΚΑ ΒΙΝΤΕΟ:

Μία μεγάλη ημέρα ξημερώνει για την Ορθοδοξία μας αύριο. Κατά συγκυρία ευτυχή, η Εκκλησία μας τιμά την ημέρα κοίμησης 4 σύγχρονων οσιακών μορφών.

Ας δούμε εν συντομία τα κεντρικότερα σημεία της αγίας βιοτής των:

1. Γέρων Πορφύριος Καυσοκαλυβίτης

Ο Γέροντας Πορφύριος γεννήθηκε το 1906 στον Άγιο Ιωάννη Καρυστίας Ευβοίας. Το κοσμικό του όνομα ήταν Ευάγγελος.

Στο σχολείο φοίτησε μόνον δύο χρόνια. Η ασθένεια του δασκάλου και η φτώχεια της οικογένειάς του τον έσπρωξαν να εργασθεί βόσκοντας τα λίγα ζώα της. Λίγο αργότερα, περίπου εννέα χρονών παιδάκι, εργάστηκε στο ανθρακωρυχείο της περιοχής και μετά στο παντοπωλείο ενός γνωστού της οικογένειας, στον Πειραιά.

Ο πατέρας του είχε πάει να δουλέψει στη διώρυγα του Παναμά, για να συντηρήσει την οικογένειά του.

Όταν ήταν 8 ετών, βρήκε ένα φυλλάδιο με το βίο του Αγίου Ιωάννη του Καλυβίτη, το οποίο διάβαζε συλλαβιστά. Ο βίος του αγίου συγκίνησε το μικρό βοσκό και θέλησε να τον μιμηθεί.

Έτσι, γύρω στα δώδεκα χρόνια του, ξεκίνησε μόνος του κρυφά για το Άγιο Όρος και στο πλοίο συνάντησε τον μετέπειτα Γέροντά του, ιερομόναχο Παντελεήμονα, τον πνευματικό, που ασκήτευε στην καλύβη του Αγίου Γεωργίου στη Σκήτη Καυσοκαλυβίων του Αγίου Όρους.

Σ΄ αυτόν τον Γέροντα και τον αυτάδελφό του μοναχό Ιωαννίκιο, ο νεαρός δόκιμος έκανε χαρούμενη και άκρα υπακοή και έτσι σε λίγα χρόνια αξιώθηκε να καρεί μοναχός. Λόγω της θερμής πίστης του, της υπακοής και της άσκησής του, τον επισκέφθηκε η θεία Χάρη και απέκτησε σε νεαρή ηλικία το χάρισμα της διοράσεως.

Στο Άγιον Όρος ασθένησε από πλευρίτιδα γύρω στα 18 του χρόνια και οι γέροντές του τον έστειλαν σε μοναστήρι στην Εύβοια για θεραπεία.

Εκεί τον γνώρισε ο Αρχιεπίσκοπος Σινά Πορφύριος και αφού διαπίστωσε την πνευματική του προκοπή, τον χειροτόνησε ιερέα σε ηλικία 20 ετών.

Μετά από ένα μικρό διάστημα ο Μητροπολίτης της περιοχής τον κατέστησε πνευματικό και έτσι έθεσε στην υπηρεσία των πιστών το χάρισμα της διοράσεως. Με το χάρισμα αυτό, ο νεαρός ιερομόναχος και πνευματικός Πορφύριος βοηθούσε τους ανθρώπους να γλιτώσουν από διάφορες πλεκτάνες του πονηρού, να καταλάβουν τί γίνεται στην ψυχή τους και να εργασθούν για τη σωτηρία τους.

Το 1940 διορίστηκε εφημέριος στην Πολυκλινική Αθηνών, στην οδό Σωκράτους, κοντά στην πλατεία Ομονοίας.

Σ΄ αυτή τη θέση παρέμεινε συνολικά 33 χρόνια, εξομολογώντας τους ασθενείς και άλλους, προσευχόμενος, συμβουλεύοντας και συχνά θεραπεύοντας με την προσευχή και τη Χάρη του Θεού ασθενείς που ζητούσαν τη βοήθεια του.

Το 1950 νοίκιασε το εγκαταλελειμμένο μοναστηράκι του Αγίου Νικολάου Καλλισίων στην Πεντέλη και μέχρι το 1978 καλλιεργούσε την περιοχή του. Το 1979 εγκατεστάθηκε στο Μήλεσι Αττικής, κοντά στον Ωρωπό, όπου άρχισε, αφού έλαβε τις νόμιμες άδειες, να κτίζει το Ησυχαστήριο της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος.

Σ΄ αυτό δεχόταν επισκέπτες κάθε κατηγορίας και τηλεφωνήματα από όλα τα μέρη του κόσμου, για διάφορα προβλήματα και συμβούλευε, ευχόταν, εξομολογούσε και θεράπευε τις ψυχές και πολλές φορές και τα σώματα των ανθρώπων.

Τον Ιούνιο του 1991, προαισθανόμενος το τέλος του, και μή θέλοντας να κηδευθεί με τιμές, αναχώρησε για το καλύβι του Αγίου Γεωργίου στα Καυσοκαλύβια του Αγίου Όρους, όπου είχε καρεί μοναχός πριν από περίπου 70 χρόνια και στις 2 Δεκεμβρίου παρέδωσε το πνεύμα στον Κύριο.

Οι διδαχές του παραμένουν πολύτιμες παρακαταθήκες για τον ταλαιπωρημένο άνθρωπο της εποχής μας.

Με τη βαθιά αγάπη και τη διάκριση που τον χαρακτήριζε, τα λόγια του αποτελούν αληθινές σανίδες παρηγοριάς στις μέρες μας.

Η διεισδυτική του ματιά και η μεγάλη του φιλανθρωπία προσφέρουν ξεχωριστές διαστάσεις στη σύγχρονη Ποιμαντική.

2. Γέρων Αμβρόσιος, πνευματικός μονής Δαδίου

Γεννήθηκε στο χωριό Λαζαράτα της Λευκάδος το 1914. Το κοσμικό του όνομα ήταν Σπυρίδων Λάζαρης.

Ο πατέρας του ήταν δάσκαλος και η οικογένειά του πολύτεκνη. Από μικρός ο ίδιος χαρακτηριζόταν για την ηρεμία του χαρακτήρα του και την αγάπη του προς την Εκκλησία.

Δεν μπόρεσε να μορφωθεί γιατί ο πατέρας του έλειπε στον πόλεμο και ο ίδιος βοηθούσε τη μητέρα του στις αγροτικές δουλειές του σπιτιού.

Όταν εκπλήρωσε τη στρατιωτική του θητεία, θέλησε να πάει στο Άγιο Όρος, αλλά δεν ήξερε τον τρόπο. Με την καθοδήγηση, όμως, ενός νέου έφτασε στην Ιερά Μονή Κουτλουμουσίου.

Εκεί ο συνοδός του τού είπε: “Εδώ, θα μείνεις, Σπύρο. θα γίνεις μοναχός, θα κάνεις υπομονή και υπακοή στο γέροντα” κι αμἐσως εξαφανίστηκε.

Ο Σπύρος κατάλαβε ότι επρόκειτο για άγγελο Κυρίου, παρέμεινε στο μοναστήρι και σε ηλικία 25 ετών έγινε μοναχός με το όνομα Χαρίτων.

Ένα βράδυ ο ηγούμενος λέει στο μοναχό Χαρίτωνα να διαβάσει την Ενάτη. Εκείνος, καθώς ήταν αγράμματος, προσπάθησε να διαβάσει, αλλά είχε μεγάλη δυσκολία.

Ο ηγούμενος αγανάκτησε και τον έδιωξε λέγοντάς του επιτιμητικά να πάει στο κελλί του.

Το ίδιο βράδυ, ενώ προσευχόταν, εμφανίστηκε η Παναγία και τον βοήθησε να μάθει το ψαλτήρι από μνήμης.

Ένα καλοκαίρι εργαζόταν στον κήπο της Μονής. Βλέποντας μία συκιά και επειδή πεινούσε, ανέβηκε στο δένδρο, για να φάει σύκα.

Στο Άγιο Όρος οι μοναχοί δεν επιτρέπεται να τρώνε τίποτε εκτός τραπέζης, γιατί θεωρείται λαθροφαγία. Έφαγε μερικά σύκα, αλλά γλίστρησε και έπεσε από το δέντρο.

Αν και είχε πέσει από το πρωί, οι άλλοι μοναχοί αφού τον αναζήτησαν, τον βρήκαν μόνο το απόγευμα στο περιβόλι πεσμένο κάτω να πονάει πολύ.

Τον έβαλαν πάνω σε μια πόρτα και τέσσερα άτομα μαζί – καθώς ήταν σωματώδης – τον μετέφεραν στο κελλί του.

Όπως διηγείται ο ίδιος: «Ενώ βρισκόμουν στο κρεβάτι και πονούσα, απέναντι έβλεπα το παρεκκλήσι των Αγίων Αναργύρων και τους παρακαλούσα να με βοηθήσουν.

Εμφανίζονται τότε δύο γιατροί με λευκές μπλούζες και προσπάθησαν να βάλουν το πόδι μου στην θέση του. “-Τράβα Κοσμά”, έλεγε ο ένας. “-Κράτα από εδώ Δαμιανέ”, έλεγε ο άλλος. Και σε πέντε λεπτά οι πόνοι εξαφανίστηκαν και έγινα καλά»!

Στο μοναστήρι βρίσκονταν τότε πέντε νέοι μοναχοί και ένας ηλικιωμένος γέροντας. Κάποιοι από αυτούς σκέφτηκαν ότι θα ήταν καλό να αλλάξουν τον γέροντα.

Το έμαθε ο γέροντας και ζήτησε την απομάκρυνσή τους. Με τη συνοδεία της αστυνομίας ο μοναχός Χαρίτων εκδιώχθηκε στη Μονή Χιλανδαρίου. Εκεί είχε πάρα πολλές δυσκολίες και πέρασε αρρώστιες, που τον ανάγκασαν να έρθει στον κόσμο.

Πήγε, λοιπόν, στον Γέροντα Πορφύριο, ο οποίος τον συμβούλευσε να πάει στην ερειπωμένη Μονή Δαδίου στη Φθιώτιδα.

Εκεί βρήκε μόνο αρουραίους, φίδια και άγρια ζώα. Ο Γέροντας Πορφύριος του υπέδειξε: «Κάθισε εδώ, κάνε υπομονή και υπακοή και ο Θεός θα σε βοηθήσει».

Αμέσως επιδόθηκε στην ανασύσταση της Μονής, η οποία έγινε στη συνέχεια γυναικεία.

Ο τότε Μητροπολίτης Φθιώτιδος Αμβρόσιος εξετίμησε τον γέροντα και τον έκανε ιερομόναχο, δίνοντάς του, μάλιστα, το δικό του όνομα.

Κάποτε χτύπησε το πόδι του, πήγε στο νοσοκομείο, όπου του έβαλαν πλατίνα στο γοφό. Πονούσε, όμως, πολύ. Ο τότε Μητροπολίτης Ελβετίας Δαμασκηνός τον πήρε στην Ελβετία να τον δούνε εκεί οι γιατροί.

Εκεί διαπιστώθηκε ότι στην πρώτη επέμβαση, του έβαλαν 1 εκατοστό πλατίνα μεγαλύτερη με αποτέλεσμα να χρειαστεί νέο χειρουργείο, για να μειώσουν την πλατίνα.

Όταν έγινε αυτό και ετοιμαζόταν για εξιτήριο, του ζητήθηκαν γενικές εξετάσεις, τις οποίες έκανε.

Τότε, βρέθηκε στον αριστερό του νεφρό πέτρα μεγάλη όσο ένα πορτοκάλι και έτσι παρέμεινε για νέα εγχείριση.

Διηγείται ο Γέροντας: «Ενώ ήμουν μόνος στο δωμάτιο, εμφανίστηκε ένας μοναχός. Βγήκαμε, λοιπόν, μαζί στο μπαλκόνι και καθίσαμε για να μιλήσουμε. Κάπου 15 λεπτά μιλούσαμε και του είπα για τα χειρουργεία και για τον λίθο στο νεφρό.

Τότε ο μοναχός μου είπε: ’’Είμαι ο Άγιος Νεκτάριος και ήρθα να σε δω. Ήμουν και εγώ φιλάσθενος και παρέδωσα την ψυχή μου στο «Αρεταίειο» νοσοκομείο.

Άντεξα τις συκοφαντίες και την ασθένεια, κάνοντας υπομονή. Ο Θεός μου έδωσε χάρη μεγάλη για την υπομονή που έκανα’’. Μετά με άγγιξε και έφυγε.

Όταν έφυγε ο Άγιος Νεκτάριος μου ήρθε διάθεση ούρησης και ούρησα σε ένα μικρό λεκανάκι Τότε βγήκε μαζί με τα ούρα και μία πέτρα σε μέγεθος μικρού πορτοκαλιού.

Τότε με μία χαρτοπετσέτα την πήρα και την έβαλα στο συρτάρι του κομοδίνου.

Την επόμενη θα γινόταν η εγχείριση. Έρχεται ο Ελβετός γιατρός και μου λέει: «Ετοιμάσου για το χειρουργείο». Εγώ του απάντησα ότι δεν χρειάζομαι χειρουργείο. Άνοιξα το συρτάρι και του έδειξα την πέτρα.

Όταν την είδε ο γιατρός, είπε· «Εσείς οι Ορθόδοξοι έχετε ζωντανή πίστη, εμείς την νοθεύσαμε”.

Το χειρουργείο δεν έγινε και ή πέτρα παρέμεινε στο γραφείο του Ελβετού γιατρού, για χρόνια πολλά».

Του άρεζε η ησυχία και η αφάνεια, γι’ αυτό και δεν απέκτησε μεγάλη συνοδεία από μοναχές. Μάλιστα, ούτε στο χωριό, στο Δαδί, τον ήξεραν καλά καλά.

Και εκεί δεν κατέβαινε παρά σπάνια. Ήταν στο Μοναστήρι, έκανε πρακτικές εργασίες, ήταν ο εφημέριος της Μονής και ασχολήθηκε πολύ με την ευχή. Είχε όμως μεγάλη χάρη.

Έλεγε χαρακτηριστικά: «Εγώ αγράμματος άνθρωπος είμαι και έρχονται εδώ τόσοι άνθρωποι μορφωμένοι, καθηγητές πανεπιστημίου, και ανοίγει ο νους μου και τους λέω τόσα πράγματα, που απορώ πως τα λέω».

Κοιμήθηκε την ίδια μέρα, ακριβώς 15 χρόνια μετά, που κοιμήθηκε ο Γέροντας Πορφύριος, στις 2 Δεκεμβρίου 2006, σε ηλικία 92 ετών.

3. Γέρων Κλεόπα Ηλίε

Γεννήθηκε στο χωριό Σούλιτσα του νομού Botosani της Ρουμανίας στις 10 Απριλίου του 1912 και βαπτίσθηκε Κωνσταντίνος.

Όπως ανέφερε ο ίδιος, οι γονείς του ήταν ζωντανό παράδειγμα χριστιανικής ζωής και το σπίτι τους ήταν μια κατ΄ οίκον εκκλησία.

Έτσι, τα πέντε από τα δέκα παιδιά της οικογένειάς του ακολούθησαν το μοναχικό βίο.

Όταν ήταν νεογέννητος, αρρώστησε σοβαρά. Επειδή δύο άλλα αδέλφια του είχαν ήδη πεθάνει σε νηπιακή ηλικία, η μητέρα του τον πήγε στον ερημίτη Κόνωνα Georgescu, πνευματικό στην Cozancea και με τη βοήθειά του η Παναγία θεράπευσε τον μικρό Κωνσταντίνο.

Το 1929 εισήλθε μαζί με έναν ακόμη αδελφό του στην Ιερά Σκήτη Sihastria, όπου μόναζε ήδη ένας μεγαλύτερος αδελφός τους.

Αρχικά στάλθηκε στη βοσκή των προβάτων της σκήτης, διακόνημα που τον γέμιζε με μεγάλη πνευματική χαρά. Αφού υπηρέτησε τη στρατιωτική του θητεία (1935-1937), εκάρη μοναχός στην ίδια σκήτη.

Ο ζήλος του στις εργασίες της σκήτης οδήγησε το γηραιό ηγούμενό της να τον διορίσει αναπληρωτή ηγούμενο το 1942, ενώ το 1944 εξελέγη ηγούμενος.

Στα τέλη του ίδιου έτους χειροτονήθηκε διάκονος και στις αρχές του επόμενου, πρεσβύτερος. Αμέσως επιδόθηκε στην ανακαίνιση της σκήτης και το 1947 μόλις, πέτυχε την ανύψωσή της από εξαρτηματική σε ανεξάρτητη Μονή.

Με την άνοδο των κομμουνιστών στην εξουσία, συνελήφθη και ανακρίθηκε για 5 ημέρες στο Targu Neamt, αλλά πολύ σύντομα αφέθηκε ελεύθερος.

Για να αποφύγει τα προβλήματα με τις αρχές κρύφτηκε σε μια ξύλινη καλύβα βαθιά στο δάσος, 6 χλμ. μακριά από το μοναστήρι. Σε 6 μήνες όμως επανήλθε στη θέση του.

Με απόφαση του Πατριάρχη Ιουστινιανού μεταφέρεται στις 30 Αυγούστου 1949 μαζί με 30 μοναχούς από τη Μονή Sihastria στη Μονή Slatina-Suceava και γίνεται ηγούμενός της, καθιστώντας τη σύντομα στο πιο οργανωμένο μοναστήρι της Ρουμανίας.

Τα προβλήματα με το καθεστώς όμως δεν έλειψαν.

Αντιμετωπίζοντας διαρκείς έρευνες και συλλήψεις, αναγκάστηκε  να ζήσει σε σκληρές συνθήκες στα βουνά Stânişoarei μαζί με τον ιερομόναχος Αρσένιο Papacioc. Τελικά θα επιστρέψει το 1956 στη Sihastria.

Το 1959 ψηφίστηκε ειδικό διάταγμα, με το οποίο εκδιώχθηκαν από τα μοναστήρια πάνω από 4000 μοναχοί και μοναχές.

Ο ίδιος πιέστηκε από τις αρχές να αποβάλει το μοναχικό σχήμα και να περιοριστεί στο σπίτι του.

Όπως πολλοί άλλοι μοναχοί, αρνήθηκε και αποσύρθηκε -για τρίτη φορά- στα βουνά της Μολδαβίας.

Το 1964 η πολιτική απέναντι στην Εκκλησία έγινε ηπιότερη, οπότε μπόρεσε να επιστρέψει στη Μονή.

Παρέμεινε εκεί για 34 χρόνια ως πνευματικός των μοναχών και πολλών λαϊκών που έρχονταν από όλη τη χώρα και το εξωτερικό, για πνευματική καθοδήγηση.

Κοιμήθηκε οσιακά στις 2 Δεκεμβρίου 1998. Στα τέλη του 2005, η Ιερά Σύνοδος της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Ρουμανίας πληροφόρησε τους πιστούς ότι έχει αρχίσει να μαζεύει στοιχεία για την επίσημη αγιοκατάταξη του μακαρίου Γέροντος Κλεόπα – ήδη αγίου στην συνείδηση πάρα πολλών πιστών.

4. Γέρων Ελπίδιος Νεοσκητιώτης

Γεννήθηκε το 1913 στη Λευκωσία και το κοσμικό του όνομα ήταν Αλέξανδρος. Ήταν δίδυμος αδελφός του Ιερομάρτυρος Φιλουμένου, που μαρτύρησε το 1979 στην Παλαιστίνη.

Τα δύο αδέλφια είχαν μάθει από νωρίς την προσευχή και τη μελέτη πατερικών βιβλί­ων.

Κάποτε εντυπωσιάστηκαν τόσο πολύ από το βίο του οσίου Ιωάννου του Καλυβίτου και σε ηλικία μό­λις 14 ετών έφυγαν κρυφά από τους γονείς τους για την Ιερά Μονή Σταυροβουνίου.

Μέσα στο πνευματικά ανθηρό κλίμα της Μονής και υπό τη φωτισμένη καθοδήγηση του πνευματικού π. Κυπριανού, μυήθηκαν στο πνεύμα της ανατολικής μοναστικής παράδοσης.

Το αυστηρό πρόγραμμα της Μονής κλόνισε όμως επικίνδυνα την υγεία τους και μετά από 6 χρόνια πήγαν στην Παλαιστίνη και έγιναν τακτικά μέλη της Αγιοταφιτικής Αδελφότητος.

Το 1937 ο π. Ελπίδιος χειροτονήθηκε διάκονος και το 1940 πρεσβύτερος, ενώ το ίδιο διάστημα ολοκλήρωσε την εγκύκλιο παιδεία του. Υπηρέτησε σε πολλές θέσεις του Πατριαρχείου Ιεροσολύμων (Ηγούμενος της Μονής του Προδρόμου, Τιβεριάδα, Πατριαρχικός Έξαρχος στη Ναζαρέτ, όπου έλαβε το οφφίκιο του αρχιμανδρίτου).

Τό 1947 προσελήφθη στην υπηρεσία του Πατρι­αρχείου Αλεξανδρείας και απεστάλη για μια πενταετία στη Μοζαμβίκη.

Κατόπιν έζησε στην Αθή­να, όπου και έλαβε το Πτυχίο της Θεολογικής Σχολής του Πα­νεπιστημίου (1952-1956). Από το επόμενο έτος υπηρέτησε ως προϊστάμενος του Ι.Ν. Αγίων Πάντων Λονδίνου, ενώ συγχρόνως παρακολούθησε μα­θήματα Ερμηνείας Καινής Διαθήκης και Εκκλησια­στικής Ιστορίας στο Βασιλικό Κολλέγιο. Το 1959 διορίσθηκε από το Πατριαρχείο Αλεξανδρείας Έξαρχος του Θρόνου, πρώτα στην Οδησσό και κατόπιν στην Ελλάδα.

Ύστερα από πολλές παρακλήσεις και προτροπές, επανήλθε στην πατρίδα του ως ιεροκήρυκας της Επαρχίας Πάφου και μετά Ηγούμενος της Μο­νής Μαχαιρά.

Δεν έμεινε όμως και εκεί για πολύ. Έτσι, επέ­στρεψε εις την Ελλάδα και ανέλαβε την εφημερία του θεραπευτηρίου του Ερυθρού Σταυρού για 6 χρόνια.

Ο ζήλος και η διακονία του παρέμειναν για πολλά χρόνια στη μνήμη των ασθενών και του προσωπικού. 

Το βαθύ πνευματικό του έργο συνεχίστηκε κατόπιν στον Ι.Ν. Αγίας Τριάδος Αμπελοκήπων όπου μετετέθη. Στο μεταξύ, σπούδασε και στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου.

Όταν, τέλος, αποσύρθηκε από την ενεργό υπηρεσία, πραγματοποίησε αυτό που για δεκαετίες διακαώς επιθυμούσε: την αμεριμνησία της ησυχαστικής ζωής. Ασκήτευσε, έτσι, στη Νέα Σκήτη του Αγίου Όρους, ύστερα από ενύπνια υπόδειξη της Παναγίας.

Η αλήθεια είναι πως καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής του δεν παρέλειψε ποτέ τα μοναχικά του καθήκοντα.

Από μαθητής ακόμα, συνήθιζε να απομονώνεται τελώντας τις ακολουθίες του νυχθημέρου. Κάποτε, μάλιστα, όταν στο νοσοκομείο διογκώθηκαν οι υποχρεώσεις του, ζητούσε μέσα στην απλότητά του από την αδελφή του και τους ανεψιούς του να διαβάζουν από ένα μικρό κομμάτι της ακολουθίας του, ενώ από τα πνευματικά του τέκνα (ιδίως τις αδελφές νοσοκόμες), να κάνουν λίγες μετάνοιες, για να συμπληρωθεί ο κα­νόνας του.

Στο αγιορείτικο κελλί του, πάλι, συνήθιζε να διαβάζει παρακλή­σεις για όλο τον κόσμο, και εξορκισμούς και ευχές για ό­λους τους μοναχούς της Σκήτης και του Αγίου Όρους.

Στις μετακινήσεις του ήθελε να ταξιδεύει μόνος του για να λέει απερίσπαστος την ευχή.

Οι συνασκητές του διηγούνται ότι γνώριζε με λεπτο­μέρειες το μαρτύριο του αδελφού του Φιλουμένου εις την Παλαιστίνην, καθώς άκουγε τούς δαρμούς του και τον ίδιο να του φωνάζει, «αδελφέ μου, με σκοτώ­νουν!».

Άλλοτε ευλόγησε το λιγοστό φαγητό μιας φτωχής οικογένειας και αυτό υπερπερίσσευσε. Θαύματα διηγούνται, ακόμη, και κατά τη θητεία του στον Ερυθρό Σταυρό.

Προτίμησε πάντοτε τη ζωή της αφάνειας και της διάκρισης και ποτέ δεν προκάλεσε κανέναν.

Όταν στο τέλος της επίγειας ζωής του αρρώστησε βαριά, ήταν εκείνος που ανέπαυε όσους αδελφούς τον επισκέπτονταν για να τον αναπαύσουν. Κοιμήθηκε στις 2 Δεκεμβρίου 1983.

Ας έχουμε την ευχή όλων τους!

Πηγή: Pemptousia.gr

Στην προσπάθεια υλοποίησης εκπαιδευτικού video για την ένδυση των Ορθόδοξων Λειτουργικών Ενδυμάτων στα πλαίσια του μαθήματος Ιστορία Υφάσματος του Τμήματος Προστασίας & Συντήρησης Πολιτισμικής Κληρονομιάς του ΑΤΕΙ Ιονίων Νήσων, σε συνεργασία με την Ι. Μητρόπολη Ζακύνθου & Στροφάδων, η φοιτήτρια κα. Ιλόνα Ντελιανίδου του τμήματος μας, δημιούργησε το επισυναπτόμενο video στα ελληνικά με αγγλικούς και ρώσικους υπότιτλους.

Δείτε το σχετικό βίντεο: