Του Αντώνη Μακατούνη
Από την εφημερίδα Ορθόδοξη Αλήθεια που εξακολουθεί να κυκλοφορεί στα περίπτερα

Πριν από σχεδόν δύο μήνες (13 Ιανουαρίου) έλαβε χώρα η αναμενόμενη, από εκατομμύρια πιστούς στην Ελλάδα αλλά και σε όλο τον ορθόδοξο κόσμο, αγιοκατάταξη του γέροντα Παΐσιου.

Ηταν αναμφίβολα μια μεγάλη στιγμή που μοίρασε χαρά και συγκίνηση και δημιούργησε σε πολλούς πιστούς, ιερείς και αρχιερείς αισθήματα δικαίωσης, αφού ένιωσαν ότι το Οικουμενικό Πατριαρχείο αφουγκράστηκε τη λαϊκή θέληση και προσμονή.

Ηδη όμως μεταξύ των πιστών έχει «ανάψει» μια νέα συζήτηση, με θέμα ποιοι έπονται, ποιοι θα είναι οι επόμενοι άγιοι; Ποιων η ζωή θα αποτελέσει παράδειγμα προς μίμηση αλλά και έμπνευση για το ποίμνιο.

Η «ορθόδοξη Αλήθεια», προσπαθώντας να δώσει απαντήσεις, ερεύνησε και επικοινώνησε με τα «κέντρα αποφάσεων», την Ιερά Σύνοδο της Εκκλησίας της Ελλάδος, που εισηγείται όσον αφορά τους κληρικούς και τους μοναχούς που υπάγονται σε αυτήν, αλλά και το Οικουμενικό Πατριαρχείο, που λαμβάνει τις τελικές αποφάσεις καθοδηγούμενο από το Αγιο Πνεύμα.

Οι εισηγήσεις από την Εκκλησία της Ελλάδος, που εξασφάλισε σε αποκλειστικότητα για τους αναγνώστες της η «ορθόδοξη Αλήθεια», περιλαμβάνουν δύο ονόματα, τους μακαριστούς γέροντες Ιάκωβο Τσαλίκη και Φιλόθεο Ζερβάκο εκ των Μητροπόλεων Χαλκίδος και Παροναξίας. Ηδη οι σχετικοί φάκελοι έχουν πάρει τον δρόμο τους προς το Φανάρι της Κωνσταντινούπολης (Οικουμενικό Πατριαρχείο), που έχει, όπως αναφέρθηκε, τον τελικό λόγο στις αγιοκατατάξεις.

Ο Μικρασιάτης

Γεννημένος στις αλησμόνητες πατρίδες, στο Λιβίσι της Μάκρης της Μικράς Ασίας στις 5 Νοεμβρίου του 1920, ο γέροντας Ιάκωβος βίωσε τον ξεριζωμό στη βρεφική ηλικία των 2 ετών.

Ξεχώρισε από τη νηπιακή ηλικία του για την αγάπη του στον Χριστό και τη συνεχή ενασχόλησή του με την Εκκλησία. Διακόνησε επί 40 έτη (16 ως ηγούμενος) στην Ιερά Μονή του Οσίου Δαυίδ του Γέροντος στη Λίμνη Ευβοίας.

Σύμφωνα με μαρτυρίες μοναχών που τον γνώρισαν, τον χαρακτήριζε η ελεημοσύνη του, η οποία υπήρξε παροιμιώδης, ενώ αρκετοί ντόπιοι κάτοικοι τονίζουν τις θαυματουργικές και θεραπευτικές ικανότητές του.

Ακόμη και μετέπειτα άγιοι που συναναστράφηκαν μαζί του τον αποκαλούν άγιο.

Ο άγιος Πορφύριος, όταν πληροφορήθηκε για την κοίμησή του (21 Νοεμβρίου 1991), έκανε λόγο για την αγιοσύνη του, αλλά και για το σπάνιο χάρισμα της ταπεινοφροσύνης του.

Αξιοσημείωτο είναι ότι ο γέροντας Ιάκωβος εγκατέλειψε τον μάταιο τούτο κόσμο 11 μόλις ημέρες νωρίτερα από τον άγιο Πορφύριο.

Η μνήμη του τιμάται κάθε χρόνο την τελευταία Κυριακή πριν από τη μεγάλη εορτή των Εισοδίων της Θεοτόκου, ενώ το πλήθος του κόσμου που επισκέπτεται εκείνες τις ημέρες τη μονή χρόνο με τον χρόνο αυξάνεται.

Για πολλούς είναι ήδη άγιος· ενδεικτικό είναι το γεγονός ότι κάποιοι τον αγιογραφούν στους ναούς. Αρκετοί μάλιστα είναι ανυπόμονοι και ζητούν έντονα και επίμονα την επίσημη αναγνώρισή του.

Ο δάσκαλος

Ο μακαριστός γέροντας Φιλόθεος Ζερβάκος γεννήθηκε τον Μάιο του 1884 στο χωριό Πάκια των Μολάων της Λακωνίας.

Οι γονείς (Παναγιώτης, Αικατερίνη) του ήταν ευσεβείς άνθρωποι και κοντά στην Εκκλησία, κάτι που το μετέδωσαν και σε εκείνον.

Σε ηλικία 17 ετών έγινε διδάσκαλος -είχε φοιτήσει στο διδασκαλείο της εποχής-, με την αγάπη του για την Εκκλησία να ενισχύεται από την ακατάπαυστη μελέτη των βίων των αγίων.

Ελεγε μάλιστα χαρακτηριστικά: «Οσάκις δε ανεγίγνωσκον τους βίους των Οσίων Πατέρων, εφανταζόμην την έρημον και ησθανόμην γλυκύτητά τινα και ολίγον κατ' ολίγον μοι ήρχετο η επιθυμία προς την μοναχικήν πολιτείαν».

Υπήρξε το πρότυπο του αληθινού δασκάλου, που παρέχει την παιδεία εκείνη που διαμορφώνει χαρακτήρες, αξιοποιεί χαρίσματα και συμβάλλει όχι μόνο στην ποιότητα της ζωής, αλλά και στη σωτηρία της ψυχής, που είναι το σημαντικότερο.

Συνδέθηκε με σπουδαίες πνευματικές προσωπικότητες, τον Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη, τον Αλέξανδρο Μωραϊτίδη, τον άγιο Νικόλαο Πλανά κ.ά. Εκείνος όμως που καθόρισε την περαιτέρω πορεία και εξέλιξή του ήταν ο πνευματικός πατέρας του και πολυαγαπημένος άγιος των Ελλήνων, ο άγιος Νεκτάριος, που τον συμβούλεψε να πάει στην Ιερά Μονή Λογγοβάρδας στο νησί της Πάρου, έναν τόπο με ασκητική παράδοση.

Μέσα σε λίγα χρόνια η φήμη της ιεραποστολικής δράσης του εξαπλώνεται σε όλη την ελληνική επικράτεια, με αποτέλεσμα πολλοί αρχιερείς να του ζητούν να μεταβεί στις επαρχίες τους ώστε να τους στηρίξει με τα αξέχαστα κηρύγματά του.

Ο μακαριστός επίσκοπος Φωκίδος Ιωακείμ τον αποκαλεί χαρακτηριστικά ιατρό των ψυχών: «Θα σας αναμένωμεν με όλον τον πόθον τον οποίον έχομεν να ίδωμεν ένα κατάλληλον ιατρόν των ψυχών, επισκεπτόμενον και τα μέρη ταύτα καί βοηθούντα ημάς ειἰς το έργον του κηρύγματος της μετανοίας».

Σε ηλικία 46 ετών έγινε ηγούμενος της μονής. Οι πατέρες του μοναστηριού που τον έζησαν από κοντά σημειώνουν την απλότητα του χαρακτήρα του και την ενάρετη προσωπικότητά του.

«Ο πατήρ Φιλόθεος ήταν μεγάλος αγωνιστής και επί 60 χρόνια δεν μας στενοχώρησε ποτέ. Πάντοτε παρακλητικά έδινε τις εντολές και αν αντιδρούσε κανείς υποχωρούσε. Ηταν μεγάλος νηστευτής, άνθρωπος προσευχής, ζούσε με απλότητα μικρού παιδιού και με ιδιαίτερη αγάπη μελετούσε τον νόμο του Θεού. Ολοι πιστεύουμε ότι δεν θα ξαναγίνει τέτοιος άνθρωπος».

Η «αυτοθυσία»

Τη δύσκολη περίοδο της γερμανικής Κατοχής έσωσε εκατοντάδες ανθρώπους από την ασιτία και τον βέβαιο θάνατο. Οργάνωσε συσσίτιο στο μοναστήρι που έδινε φαγητό σε 200 άτομα ημερησίως.

Με αυτοθυσία έσωσε τη ζωή 125 νέων που είχαν καταδικαστεί σε εκτέλεση, αφού με το απύθμενο θάρρος του είπε στον Γερμανό διοικητή να εκτελεστεί και εκείνος, με συνέπεια να καμφθεί η σκληρότητά του και να τους ελευθερώσει.

Εως το τέλος της επίγειας ζωής του (8 Μαΐου 1980) εξομολογούσε, παρηγορούσε και στήριζε τους ενδεείς. Η ανακομιδή των ιερών λειψάνων του έγινε στις 24 Σεπτεμβρίου του 1993.

Ο μακαριστός μητροπολίτης Παροναξίας κυρός Αμβρόσιος κατά την ομιλία του τόνισε προφητικά εκείνη την ημέρα: «Ο Γέροντας είναι ένας κυοφορούμενος άγιος. Η επίσημος αναγνώρισις της αγιότητάς του κυοφορείται. Πόσο θα διαρκέσει η κυοφορία είναι άγνωστο. Ομως στη συνείδηση όλων μας είναι άγιος. Μπορούμε να τον επικαλούμεθα και να ζητάμε την πρεσβεία του».

Ο ηγούμενος από το νησί της Αποκάλυψης

Επόμενος στην «αγία λίστα» είναι ο γέροντας Αμφιλόχιος Μακρής, γνωστός ευρύτερα στον λαό και ως ο όσιος Αμφιλόχιος της Πάτμου. Συνδέεται μάλιστα πνευματικά με τον Φιλόθεο Ζερβάκο, που ήταν ο πνευματικός πατέρας του.

Υπήρξε σε όλη τη ζωή του ιδιαίτερα φιλάσθενος, όπως (ως γνωστόν) και ο άγιος Παΐσιος, υπηρετώντας με όλη του την ψυχή την Εκκλησία και την πατρίδα.

Για πολλά χρόνια ήταν ηγούμενος της Μονής του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου.

Τα πνευματικά λόγια του ακόμη αντηχούν στα αυτιά όσων είχαν τη μεγάλη τύχη να τον ζήσουν από κοντά στο νησί της Αποκαλύψεως.

Οι πολύτιμες παρακαταθήκες λειτουργούν ως πρότυπο βίου για νέους μοναχούς.

Κοντινοί του άνθρωποι ισχυρίζονται μετά βεβαιότητας ότι κατείχε το προορατικό χάρισμα, ενώ τα αποφθέγματά του είναι ιδιαιτέρως διδακτικά για τους πιστούς.

Ελεγε χαρακτηριστικά ότι «εκείνος που ταράζεται, δεν σκέφτεται λογικά και ορθά. Κάνε υπομονή και θα βραβευτείς με στέφανο».

Η πατρική φιγούρα του κοσμούσε το νησί, κάθε φορά απευθυνόταν στους νέους με πατρική αγάπη λέγοντας: «Παράδεισο χωρίς εσάς, παιδιά μου, δεν τον θέλω».

Ενώ, χαριτολογώντας, κάποιες φορές ανέφερε: «Ο Χριστός είναι κοντά μας, ας μην τον βλέπουμε… καμιά φορά δίνει και κανένα “μπάτσο” από πολλή αγάπη».

Πριν από ακριβώς 35 χρόνια «πέταξε» για τον ουρανό σε ηλικία 82 ετών, με την απόλυτη γαλήνη να είναι ζωγραφισμένη στην ασκητική μορφή του.

Ολη η Πάτμος περιμένει διακαώς την επίσημη αγιοκατάταξή του, που αρκετοί κάτοικοι του νησιού λένε ότι έχει καθυστερήσει.

Πάντως, η Σύνοδος του Οικουμενικού Πατριαρχείου, σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες από ιεράρχες που ανήκουν σε αυτήν, δεν θα αργήσει να τον αγιοκατατάξει.

Ο Ρώσος της Αγγλίας και ο αγιορείτης με τα πολλά χαρίσματα

Στη μακρινή Ρωσία και τη Μόσχα γεννήθηκε η επόμενη μεγάλη μορφή της Ορθοδοξίας.

Εμελλε όμως να μείνει στη μνήμη όλων με το προσωνύμιο μιας ιστορικής περιοχής της ανατολικής Αγγλίας, το Εσεξ, όπου ίδρυσε μία χριστιανική αδελφότητα, χτίζοντας εκ παραλλήλου ένα μοναστήρι αφιερωμένο στον άγιο Ιωάννη τον Πρόδρομο.

Ο λόγος για τον γέροντα Σωφρόνιο Σαχάρωφ ή πιο γνωστό ως γέροντα Σωφρόνιο του Εσεξ.

Το σαρανταετές (περίπου) πέρασμά του από το Περιβόλι της Παναγίας μας και συγκεκριμένα το ρωσικό μοναστήρι του αγίου Παντελεήμονος (αργότερα αναχώρησε για τα φοβερά Καρούλια) τον ώθησε ώστε να πάρει την απόφαση να εγκατασταθεί στην Αγγλία για να διδάξει την αλήθεια της Ορθοδοξίας στους Αγγλοσάξονες. Θεωρείται, όχι άδικα, ένας από τους χαρισματικότερους μοναχούς του 20ού αιώνα.

Εκοιμήθη σε ηλικία 97 ετών, στις 11 Ιουλίου 1993, ακριβώς έναν χρόνο και μία ημέρα πριν από τον άγιο Παΐσιο.

Η αγία φυσιογνωμία του καθήλωνε τα πλήθη, ακόμη και ο πιο αδιάφορος για την πίστη άνθρωπος ήθελε να τον ακούσει.

Η ικανότητα του γέροντα να επικοινωνεί με τους συνανθρώπους του ήταν ανεπανάληπτη.

Η ιερή «λίστα» κλείνει με τον «χαρισματούχο υποτακτικό» γέροντα Εφραίμ Κατουνακιώτη, ο οποίος μαθήτευσε και ασκήτευσε δίπλα στον γέροντα Ιωσήφ τον Ησυχαστή στα Κατουνάκια του Αγίου Ορους.

Εισήλθε στο αγγελικό τάγμα σε ηλικία 21 ετών (1933), όπου και παρέμεινε επί 65 χρόνια, έως το τέλος της επίγειας ζωής του.

«Αποχαιρέτισε» το αθωνικό σπίτι του ως «θρύλος» μεταξύ των μοναχών που αναγνώρισαν πολύ πριν την εκδημία του το τεράστιο πνευματικό έργο του.

Το προσωνύμιό του («χαρισματούχος υποτακτικός») το οφείλει στην αγόγγυστη υπακοή που επέδειξε στον γέροντα Νικηφόρο, ο οποίος ήταν πολύ σκληρός κατά γενική ομολογία.

Οι λόγοι και οι διδασκαλίες του ενδυναμώνουν καθημερινά τους μεγάλους ασκητές του Αγίου Ορους, που τον θεωρούν ήδη άγιο στις ψυχές τους.

Και οι άλλοι

Εκτός από τις προαναφερθείσες και επικρατέστερες περιπτώσεις, ακούγονται και άλλα ονόματα (π.χ. ο γέρων Ιωσήφ ο Ησυχαστής κ.ά.) σε μεγάλη μερίδα των πιστών.

Οπως τονίζουν πολλοί αρχιερείς του Οικουμενικού Πατριαρχείου, ο κόσμος είναι ο ουσιαστικός και δίκαιος κριτής που αποφασίζει για τις αγιοκατατάξεις.

Ο λαός στέλνει το ηχηρό και καθοριστικό μήνυμα επισπεύδοντας σε αρκετές περιπτώσεις τις σχετικές διαδικασίες (όπως στον άγιο Παΐσιο) και ανταμείβει αυτούς που αγγίζουν αλλά και αξίζουν την αγιότητα με τον ξεχωριστό και ανεπανάληπτο βίο τους.

Εξάλλου, στην Ορθοδοξία τους αγίους τους ανακηρύσσει πρώτα ο λαός.

Του π. Θεμιστοκλή Μουρτζανού

---

Η συνείδηση στον άνθρωπο αποτελεί ένα από τα ωραιότερα δώρα του Θεού. Η συνείδηση μας κάνει να αντιλαμβανόμαστε ποιοι είμαστε. Πώς μπορούμε να υπάρξουμε στον κόσμο, με βάση ποιες αξίες μπορούμε να κινηθούμε.

Η συνείδηση μάς λέει ότι είμαστε διαφορετικοί, έτεροι σε σχέση με τους άλλους ανθρώπους. Αναλόγως του αξιακού υποβάθρου με βάση το οποίο κινούμαστε, η συνείδησή μας μάς ελέγχει για ό,τι πράττουμε ή μας επιδοκιμάζει, μάς κάνει να πορευόμαστε ήσυχοι εντός μας.

Η συνείδησή μας όμως νεκρώνεται σταδιακά, όταν εθιζόμαστε σε μία στάση ζωής στην οποία ενώ άλλα μάς υπαγορεύει, άλλα και μάλιστα αντίθετα πράττουμε, με αποτέλεσμα να μην ακούμε τη φωνή της.

Η συνείδηση τότε χρειάζεται λουτρό, το οποίο θα την ανακαινίσει και θα της δώσει ουσιαστικά την ευκαιρία να ξαναγεννηθεί. Στις ανθρώπινες κοινωνίες η συνείδηση συνδέεται με την έννοια του καθήκοντος, με την έννοια της τιμής.

Ο νόμος ορίζει τι μπορεί να κάνει ο άνθρωπος και τι όχι. Ενίοτε την συνείδηση την νεκρώνει και την φιμώνει η επιθυμία για ηδονή, για εξουσία, για άνεση.

Αν όμως ο άνθρωπος καταφέρνει να διαφεύγει από την δύναμη του νόμου ή να τηρεί κάποια νομιμοφάνεια, τότε ξεγελά την συνείδηση, της δίνει το άλλοθι του καλού σκοπού και του αποτελέσματος της προσωπικής άνεσης.

Στη ζωή της Εκκλησίας δεσπόζει ένα πρόσωπο, το οποίο, χάρις στην παρουσία του, γίνεται εκείνος ο «λουτήρ» που «εκπλύνει την συνείδηση». Αυτή είναι η Υπεραγία Θεοτόκος.

Γίνεται «λουτήρ εκπλύνων συνείδησιν», τόσο δια της παρουσίας και της ζωής της εν τω κόσμω, η οποία γίνεται πρότυπο συνείδησης καθαρής από απιστία και νεκρά έργα, όσο και από το γεγονός ότι γέννησε Εκείνον, ο οποίος επάνω στο Σταυρό νέκρωσε κάθε πάθος και κάθε αμαρτία, έδωσε την ευκαιρία στην ανθρώπινη συνείδηση να απαλλαγεί συνολικά, αλλά και ειδικότερα από ό,τι την νεκρώνει και της χάρισε τόσο το Βάπτισμα ως απαλλαγή από κάθε έργο και στάση ζωής που την χωρίζει από την κοινωνία με το Θεό, όσο και την δυνατότητα της Μετάνοιας, η οποία επαναβεβαιώνει το Βάπτισμα.

Η Υπεραγία Θεοτόκος μάς ενισχύει στον αγώνα μας να δούμε τι νεκρώνει την συνείδησή μας, καθώς καθρεφτιζόμαστε στην τελειότητα και την χάρη την οποία η ίδια έλαβε.

Παράλληλα, μας βοηθά να διατηρήσουμε την επίγνωση της ετερότητάς μας, ότι απέναντι στο Θεό και τον πλησίον ο καθένας μας φέρει την προσωπική του ευθύνη και για ό,τι πράττει και για το ότι θα έπρεπε να πράξει.

Διαγράφει τα άλλοθι τα οποία εύκολα επικαλούμαστε. Αν μία δεκαπεντάχρονη κοπέλα μπόρεσε να ετοιμάσει τον εαυτό της για το μεγαλύτερο γεγονός στην Ιστορία του κόσμου, τότε «τα αδύνατα παρά ανθρώποις δυνατά παρά τω Θεώ εστί» και ο καθένας μπορεί να παλέψει.

Όμως για την Εκκλησία η Παναγία δεν είναι μόνο αυτή που μας βοηθά να δούμε τι μας χωρίζει από το Θεό και τον συνάνθρωπο.

Γίνεται και «ο κρατήρ ο κιρνών αγαλλίασιν». Μάς δίδει δηλαδή την δυνατότητα να κοινωνούμε αγαλλιώμενοι το Σώμα και το Αίμα του Χριστού και να επαναβεβαιώνουμε την επιθυμία μας για κοινωνία και ένταξη στην Εκκλησία.

Όπως στα ανθρώπινα συμπόσια ο «κρατήρας» ήταν το σκεύος εκείνο στο οποίο ο οίνος και το ύδωρ γίνονταν κράμα ώστε οι συνδαιτυμόνες να μπορούν να χαρούν χωρίς να χάσουν την νηφαλιότητά τους, έτσι και η Παναγία γίνεται ο νέος κρατήρας, στον οποίο το Σώμα και το Αίμα του Χριστού συναντούν το δικό μας ύδωρ, δηλαδή τα χαρίσματά μας ή την μετάνοιά μας ή την επιθυμία μας για κοινωνία ή και όλα αυτά μαζί και μάς δίνουν την δυνατότητα να κοινωνούμε αιωνιότητα, χωρίς να χάνουμε τον νου μας, αλλά βιώνοντας τον φωτισμό και την χαρά που μας κάνουν να αγαλλιούμε.

Η ίδια δεν στερήθηκε την προσωπικότητά της στην κύηση του Χριστού και στην μετέπειτα πορεία της. Είχε όμως πάντοτε στην ύπαρξή της νηφάλιο μέθη της αιωνιότητας, της χαράς και της αγάπης, που η κοινωνία με τον Υιό του Θεού της προσέφερε.

Ζούμε σε μία πραγματικότητα στην οποία οι άνθρωποι υποφέρουμε από την σταδιακή νέκρωση της συνείδησής μας, από την πώρωσή της, από την ανάγκη να βρίσκουμε δικαιολογίες γιατί δεν την ακούμε.

Από την άλλη, έχουμε ταυτίσει την αγαλλίαση με ό,τι νεκρώνει την συνείδηση, την φιληδονία, την φιλοδοξία, την φιλαυτία, την άνεση και αρνούμαστε την αγαλλίαση της κοινωνίας με τον Χριστό στη ζωή της Εκκλησίας.

Η Υπεραγία Θεοτόκος δεν μας βάζει σε μία διαδικασία να δούμε τι είναι καλύτερο για μας. Πώς μπορεί να συγκριθεί η τελειότητα της ζωής κατά Χριστόν, η πληροφορία της συνείδησης ότι ο Χριστός είναι το παν, με τα ανθρώπινα;

Είμαστε άνθρωποι που φέρουμε σάρκα και οικούμε στον κόσμο και τα ανθρώπινα δεν μπορούμε να τα απεκδυθούμε. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι μπορούμε να βρούμε το νόημα του απολύτου στα έργα αυτά.

Και γι’ αυτό η συνείδησή μας μάς υποδεικνύει ότι έχουμε άλλο προορισμό, μια άλλη συνάντηση μάς καλεί να διαμορφώσουμε την πορεία μας.

Αυτή η συνάντηση γίνεται στην Εκκλησία, η οποία δια των μυστηρίων του Βαπτίσματος και του Χρίσματος, της Μετανοίας και της Ευχαριστίας μας «κερνά αγαλλίαση» και μας ξαναδίνει την ευκαιρία να απελευθερώσουμε την συνείδησή μας από ό,τι την νεκρώνει.

Και η Υπεραγία Θεοτόκος γίνεται η πρωτοπόρος και βοηθός στην οδό αυτή.

Και τότε είναι άνευ νοήματος τόσο οι ανθρώπινοι νόμοι, που δεν μπορούν να υποκαταστήσουν τι λέει ο Θεός στη συνείδησή μας, αλλά και ο εντοπισμός της χαράς και της αγαλλίασης στην ανεπάρκεια των ανθρώπινων να νικήσουν τον κόπο και την οδύνη που συνοδεύουν κάθε επιλογή μας.

Γράφει ο Κωνσταντίνος Χολέβας
Πολιτικός Επιστήμων

---

Πολλές φωνές ακούγονται τον τελευταίο καιρό σχετικά με τις σχέσεις Εκκλησίας και Πολιτείας. Άλλοι μιλούν για χωρισμό, χωρίς, όμως, να διευκρινίζουν τι εννοούν. Άλλοι υπενθυμίζουν ότι με βάση το ισχύον Σύνταγμα οι ρόλοι είναι διακριτοί.

Πιστεύω ότι θα ήταν χρήσιμο να δούμε πώς έβλεπαν το ζήτημα εκείνοι που αγωνίσθηκαν για να γίνουμε ανεξάρτητο κράτος και για να μπορούμε σήμερα να συζητούμε ελευθέρως ως προς τις σχέσεις Εκκλησίας και Πολιτείας.

Ένας από τούς πρωταγωνιστές του Αγώνος, ο Κοζανίτης Νικόλαος Κασομούλης, έγραψε στα "Ενθυμήματα Στρατιωτικά": "....Η ελληνική γλώσσα, ο χαρακτήρ και τα έθιμα του ελληνικού λαού, μετά την πτώσιν του Βασιλείου μας, εδιατηρήθησαν υπό την επαγρύπνησιν του Κλήρου μας και δια των διαφόρων πεπαιδευμένων του Έθνους μας και δια της κοινής ευλαβείας προς την αγίαν ημών θρησκείαν..."

Στα πρώτα Συντάγματα της Εθνεγερσίας ορίζεται ότι "Έλληνες εισίν οι κάτοικοι της Ελληνικής Επικρατείας οι πιστεύοντες εις Χριστόν", ενώ ως κανόνες Δικαίου ορίζονται οι νόμοι των "Χριστιανών ημών Αυτοκρατόρων", δηλαδή των Βυζαντινών. Η Α' εν Επιδαύρω Εθνική Συνέλευσις διεκήρυξε ότι: "Ο λαός της Ελλάδος έλαβε τα όπλα και δεν ζητεί δια των όπλων παρά την δόξαν και την λαμπρότητα της του Χριστού Εκκλησίας, η οποία μετά του ιερού αυτής κλήρου κατεδιώκετο και κατεφρονείτο".

Η Γ' εν Τροιζήνι Εθνική Συνέλευσις το 1827 βροντοφώναξε προς τούς ελευθέρους λαούς: «Ω Χριστιανοί ούτε ήτο, ούτε είναι δυνατόν να πειθαρχήσωμεν δεσποζόμενοι από τούς θρησκομανείς Μωαμεθανούς, οι οποίοι κατεξέσχιζον και κατεπάτουν τας αγίας εικόνας, κατεδάφιζον τούς ιερούς ναούς, κατεφρόνουν το Ιερατείον, υβρίζοντες το θείον όνομα του Ιησού....Ο πόλεμός μας δεν είναι επιθετικός, είναι αμυντικός, είναι πόλεμος της Δικαιοσύνης κατά της Αδικίας, της Χριστιανικής Θρησκείας κατά του Κορανίου...».

Η πολυσυζητημένη διάταξη περί της επικρατούσης θρησκείας, η οποία υπάρχει σε όλα τα Συντάγματα από εκείνο του 1844 μέχρι το ισχύον του 1975/1986/2001 εντοπίζεται για πρώτη φορά μαζί με την διακήρυξη της ανεξιθρησκείας σε ένα από τα νομοθετικά κείμενα του Αγώνος του 1821. Πρόκειται για μία πράξη του Αρείου Πάγου, δηλαδή της Διοικήσεως της Ανατολικής Στερεάς Ελλάδος, η οποία αναφέρει: " Αν και όλας τας θρησκείας δέχεται η Ελλάς, και τας τελετάς και την χρήσιν αυτών κατ' ουδένα τρόπον εμποδίζει, την Ανατολικήν όμως του Χριστού Εκκλησίαν και την σημερινήν γλώσσαν μόνας αναγνωρίζει ως επικρατούσας θρησκείαν και γλώσσαν της Ελλάδος".
Ένας εκ των εμψυχωτών του Αγώνος ήταν και ο πρωτοπρεσβύτερος Κωνσταντίνος Οικονόμος ο εξ Οικονόμων από την Τσαριτσάνη Ελασσόνος. Κορυφαίος λόγιος και ρήτωρ της εποχής του έμεινε στην ιστορία συν τοις άλλοις και για τον επικήδειο προς τον Πατριάρχη και Εθνοϊερομάρτυρα Γρηγόριο Ε', το σεπτό σκήνωμα του οποίου μετεφέρθη και ετάφη στην Οδησσό της Ρωσίας.

Σε ένα κλασσικό κείμενό του προτρεπτικό προς τούς αγωνιστές ο Κωνσταντίνος Οικονόμος έγραφε: "Γενναίοι του Χριστού στρατιώται! Εις σάς εκπληρούται μυστήριον, έκπαλαι προωρισμένον εις θρίαμβον και δόξαν της ευσεβείας. Αιώνες πολλοί ώδιναν το έργον, εις το οποίον εκληρώθητε υπό της Βουλής του ενεργούντος και εκπληρούντος το παν. Ο Βασιλεύς των Ουρανών σάς εξέλεξε ελευθερωτάς της Εκκλησίας και της Ελλάδος. Ως υπηρέται λοιπόν της Θείας Προνοίας, τρέχετε γενναίως και ανεπιστρόφως τον αγώνα της Πίστεως, εις τον οποίον σας συνεκάλεσεν η φωνή του Υψίστου".

Κατά την συζήτηση για το Συνταγμα του 1844 ετέθη θέμα για το θρήσκευμα του Βασιλέως δεδομένου ότι επί Όθωνος το πολίτευμα ήταν Συνταγματική Μοναρχία. Ο αγωνιστής και συγγραφεύς Ιωάννης Μακρυγιάννης επέμενε να τεθεί όρος ότι μετά τον Ρωμαιοκαθολικό Όθωνα οι επόμενοι Ανώτατοι Άρχοντες έπρεπε οπωσδήποτε να είναι βαπτισμένοι Ορθόδοξοι.

Έγινε έντονη συζήτηση, αλλά τελικά η πρόταση ψηφίσθηκε παμψηφεί. Την σκηνή περιγράφει ο Μακρυγιάννης στο δεύτερο έργο του, τα Οράματα και Θάματα: "Όταν πιαστήκαμεν εις την Συνέλεψη δια τη θρησκεία....όλοι οι πρέσβεις θυσίασαν πλήθος τραπέζια και χρήματα να μπορέσουν να κάμουν τον σκοπόν τους. Να μην γένει τίποτας, επιαστήκαμεν εκείνην την ημέραν πολύ• από την φιλονικία την πολλή λέγει ο Μεταξάς να το βάλομεν εις τον ψήφον. Του λέγω αυτεινού και όσοι ήταν σύμφωνοι, θρησκεία δεν βαίνομεν εις τον ψήφον• ορθόδοξοι χριστιανοί να κομματιαστούμεν, δυτικοί και ανατολικοί, ότι σήμερον πεθαίνομεν όλοι, τούς λέγω εδώ μέσα. Τότε χωρίς να την βάλομεν εις τον ψήφο, έγινε παμψηφεί..."

Τον άρρηκτο δεσμό Έθνους και Εκκλησίας, όπως αυτός σφυρηλατήθηκε μέσα από τις φλόγες του 1821, ανεγνώρισε επισήμως η νέα Ελληνική Πολιτεία.

Το 1832 ο υπουργός Εκκλησιαστικών Ιάκωβος Ρίζος -Νερουλός τόνισε: "Ποσάκις, καθ' όλον το διάστημα του ιερού αγώνος, το ελληνικόν ιερατείον έδωκε δείγματα ηρωικού Χριστιανισμού! Ποσάκις αφειδήσαντες (σ.σ. δεν εφείσθησαν, αλλά θυσίασαν την ζωή τους) εαυτούς οι σεβάσμιοι της Εκκλησίας ποιμένες έθεντο τας ψυχάς υπέρ των προβάτων! " Και το 1852 σε έκθεση που υπέβαλε στην Βουλή των Ελλήνων ειδική επιτροπή υπό τον Θρασύβουλο Ζαΐμη επιβεβαιώνει την θυσία της Εκκλησίας υπέρ του Γένους: "Αύτη, δήλα δη, η Ορθόδοξος Εκκλησία, διετήρησεν εν ταις περιπετείαις των χρόνων την πνευματικήν και εθνικήν ενότητα των Ελλήνων".

Χρήσιμες υπενθυμίσεις, τις οποίες καλόν είναι να λάβουν υπ’ όψιν τους οι σημερινοί κυβερνήτες της χώρας.

*ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΑΛΗΘΕΙΑ ΜΑΡΤΙΟΥ 2015

Του Σεβ. Μητροπολίτου Σιατίστης κ. Παύλου | Romfea.gr

---

Πρίν ἀπό σαράντα περίπου χρόνια παρουσιάστηκε τό πρῶτο κροῦσμα ναρκωτικῶν μέσα σέ σχολεῖο. Καί τότε ἄρχισαν οἱ γεμᾶτες ὑποκρισία συσκέψεις καί οἱ τηλεοπτικές καί ραδιοφωνικές συζητήσεις, οἱ στρογγυλές καί οἱ τετράγωνες τράπεζες, γιά νά συζητήσουν καί νά μελετήσουν τό γεγονός.

Δημοσιογράφοι, εἰδικοί καί ἀνειδίκευτοι νά συζητοῦν καί νά προσπαθοῦν τάχα νά διερευνήσουν τό «φρικτό» γεγονός.

Ἔνιωσα τότε μιά ἀηδία καί μιά ἀγανάκτηση μαζί γιά ὅλους πού, ἐνῶ ἦταν οἱ κύριοι ὑπαίτιοι τοῦ γεγονότος παρίσταναν τούς ἀθώους καί ἐνῶ ἦταν οἱ περισσότεροι «προαγωγοί», τώρα ἐπιχειροῦσαν νά κάνουν τούς θεραπευτές.

Ἔγραψα λοιπόν καί ἐγώ τότε σέ τοπική ἐφημερίδα ἕνα κείμενο μέ μιά σκληρή εἰρωνία. «Ὥστε ἀνησυχήσατε! Μιλᾶτε σοβαρά! Μά τί ἄλλο κάνετε ὅλοι ἐσεῖς, ὁ καθένας ἀπό τήν πλευρά του, ἐδῶ καί μιά δεκαετία ἀπό τό νά γκρεμίζετε ὅλα τά ἀναχώματα πού θά μποροῦσαν νά ἐμποδίσουν τήν εἰσβολή τῶν ναρκωτικῶν στά σχολεῖα; Εἰρωνευθήκατε ὅλες τίς ἀξίες! Χλευάσατε τήν πίστη καί τήν ἀρετή! Τώρα μπορεῖτε νά εἶσθε ὑπερήφανοι. Πετύχατε τόν στόχο σας. Τά ναρκωτικά μπῆκαν ἐπί τέλους στά σχολεῖα καί ἀπό ἐδῶ καί πέρα θά γίνουν κυρίαρχο στοιχεῖο στήν ζωή τους»!

Αὐτά ἔγραφα τότε καί λυπᾶμαι πού ὁ χρόνος μέ δικαίωσε.

Τήν ἴδια ὀργή ἀναμεμιγμένη μέ ἀηδία δοκίμασα αὐτές τίς ἡμέρες μέ ἀφορμή τήν αὐτοκτονία-ἔγκλημα τοῦ νεαροῦ παιδιοῦ ἀπό τήν Κρήτη, ἐκεῖ στά Γιάννενα.

Δημοσιογράφοι μέ ψεύτικο ὕφος λύπης, λοιποί σχολιαστές πού τάχα ἀποροῦσαν καί προσπαθοῦσαν νά καταλάβουν τό γεγονός.

Σέ μερικές μάλιστα ραδιοφωνικές ἐκπομπές πού ἔτυχε νά ἀκούσω ταξιδεύοντας, ἐκπομπές ἐλαφροῦ χαρακτήρα, ἕνα τάχα σοβαρό σχόλιο γιά τό θλιβερό γεγονός, γιά νά κάνουμε τάχα τό καθῆκον μας καί ἀμέσως μετά ἐπιστροφή στά χαζά καί εὐτράπελα καί στά ἐλαφρά, ἀλλάζοντας θέμα.

Μάλιστα κάποιος πρωϊνός δημοσιογράφος σκέπτεται καί διερωτάται «μήπως πρέπει νά ξαναγυρίσουμε σέ παλαιότερες ἐποχές» πού οἱ ἄνθρωποι ἦταν πιο κοντά ὁ ἕνας στόν ἄλλο;

Δέν μιλάει ὅμως γιά τό ποιές ἦταν αὐτές οἱ ἐποχές καί τί τίς διαφοροποιοῦσε ἀπό τίς σημερινές. Δέν ἐξηγεῖ ὅτι τότε λειτουργοῦσαν ὅλα αὐτά πού πολλοί ἀπό τούς συναδέλφους τους τά ἐνέπαιξαν καί τά εἰρωνεύτηκαν.

Ξέχασε μήπως ὅτι ὅταν κάποιες ἔρευνες ἔδειχναν ὑψηλά ποσοστά ἐμπιστοσύνης πρός τήν οἰκογένεια, τήν Ἐκκλησία ἤ τόν Στρατό τά δημοσιογραφικά σχόλια σημείωναν: «συντηρητική στροφή τῆς Νεολαίας», χωρίς βέβαια νά μᾶς ἐξηγοῦν ποιά θά ἦταν ἡ προδευτική στροφή τῆς Νεολαίας.

Ἀλλά αὐτή τήν ζοῦμε σήμερα. Ὅλοι αὐτοί πού τάχα προβληματίζονται εἶναι ἐκεῖνοι πού μέ τό παράδειγμα τους, τό λόγο τους καί τήν γραφίδα τους μετέτρεψαν τίς παλιές ὄμορφες παρέες καί φιλίες τῶν παιδιῶν καί τῶν νέων μας σέ «συμμορίες» πού σκοτώνουν.

Εὐχήθηκε μάλιστα τό συγκεκριμένο περιστατικό νά γίνει σταθμός πού θά μᾶς κάνει νά ἀλλάξουμε στάση καί νά μήν τό ξεχάσουμε μέχρι τήν ἑπόμενη φορά πού θα ξαναγίνει κάτι παρόμοιο.

Πόσες φορές δέν ἔχουμε ἀκούσει τέτοιες εὐχές; Πόσες φορές δέν ἀκούσαμε τά ἁρμόδια ὑπουργεῖα νά λαμβάνουν μέτρα γιά νά ξεχασθοῦν ὅλα αὐτά ἔπειτα ἀπό λίγο; Πόσες φορές δέν ἀκούσαμε βαρύγδουπες δηλώσεις εἰδικῶν χωρίς συνέχεια καί χωρίς ἀποτέλεσμα;

Πόσες φορές ἀκούσαμε ὅτι «τό μαχαίρι θά φθάσει μέχρι τό κόκκαλο», ἀλλά σχεδόν πάντα δέν ἀγγίξαμε κἄν τό μαχαίρι; Φτάνουν πιά τά λόγια τό παχειά καί τά μεγάλα!

Τά παιδιά μας χρειάζονται ἀλήθεια καί ἀγάπη! Ἀλλά ποιός νά τούς τήν δώσει. Ἡ Παιδεία πού δέν ἀσχολεῖται πλέον μέ τό πρόσωπο τοῦ μαθητή ἤ τῆς μαθήτριας, ἀλλά μόνο μέ τό μυαλό τους ἔχοντάς τους μεταβάλλει ἀπό πρόσωπα σέ ἠλεκτρονικούς ὑπολογιστές πού τούς φορτώνουν μόνο «δεδομένα»;

Τί εἶναι σήμερα τό Λύκειο παρά ἐκεῖνο πού φορτώνει τό μυαλό τοῦ μαθητή μόνο μέ ὕλη; Βλέπετε καί ὁ νέος ἀναπληρωτής Ὑπουργός Παιδείας θεώρησε ὅτι τό μοναδικό πρόβλημα τῆς Παιδείας εἶναι ὁ τρόπος εἰσαγωγῆς στήν τριτοβάθμια ἐκπαίδευση καί γιά νά μήν ὑστερήσει σὲ σχέση μὲ τούς προκατόχους του ἔσπευσε νά κάνει καί τήν δική του ψιλοαλλαγή.

Τό ὅτι προῒσταται μιᾶς Παιδείας πού ἀγνοεῖ τήν προσωπικότητα τοῦ Παιδιοῦ, μιᾶς Παιδείας πού ἔχει μετατραπεῖ ἀπό ὅπλον δικαιοσύνης σέ ὅπλον θανάτου, μιᾶς παιδείας πού ἔχει πάρει ὁριστικό διαζύγιο ἀπό τήν ἀγωγή, αὐτό δέν τό πῆρε εἴδηση;

Νά δώσει ἀλήθεια καί ἀγάπη ἡ Οἰκογένεια! Ποιά οἰκογένεια; αὐτή πού βαθμοθηρεῖ; Αὐτή πού καλλιεργεῖ τόν ἀνταγωνισμό τῶν παιδιῶν;

Αὐτή ἡ μάνα πού ἀπαγορεύει στήν 18χρονη κόρη νά πεῖ στή συμμαθήτρια της, πού ἀρρώστησε γιά δυό μέρες, τήν ὕλη πού ἔχασε, μήπως καί ἐξαιτίας αὐτοῦ ἡ ἄλλη ἀποτύχει στίς ἐξετάσεις καί ἐπιτύχει ἡ δική της;

Ἡ οἰκογένεια πού διαμαρτύρεται στόν καθηγητή γιατί τό παιδί ἔχει 18 καί ὄχι 19 στό μάθημα, ἀλλά δέν ἐνδιαφέρεται γιά τόν χαρακτήρα καί τήν χαλασμένη προσωπικότητα τοῦ παιδιοῦ της;

Ἡ οἰκογένεια πού βλέπει τό παιδί της σάν ἕνα ὡραῖο ζωάκι καί δέν διερωτήθηκε ἄν αὐτό τό παιδί ἔχει καί ψυχή τήν ὁποία πρέπει νά φροντίσει;

Ἡ οἰκογένεια πού πολλές φορές ἔχει στερήσει τό χαμόγελο ἀπό τό παιδί μέσα στό ἴδιο της τό σπίτι; Μήπως πολλές φορές καί οἱ θῦτες δέν εἶναι θύματα πού γεννοῦν καινούρια θύματα μέ τή σειρά τους;

Νά δώσει ἀλήθεια καί ἀγάπη ἡ κοινωνία! Ποιά κοινωνία; Αὐτή πού ἐξαρτώμενη ἀπό μιά διεφθαρμένη ἐξουσία σαρκάζει τήν ἀρετή, πού ἐμπαίζει τή δικαιοσύνη, πού εἰρωνεύεται τό ἦθος, πού πολεμᾶ τήν ἀξιοκρατία, πού διδάσκει τήν κομπίνα, πού διδάσκει καί προβάλλει τήν βία;

Τά παιδιά μας εἰκόνες μας εἶναι, σέ μᾶς τούς μεγάλους μαθήτευσαν, ἐμεῖς τὰ σαρκάζουμε ἄν δέν ἔχουν γίνει τόσο «προδευτικὰ» ὥστε ἀκόμη καί νά ἐκδίδονται.

Ἐμεῖς τούς ἀφαιρέσαμε τό μέτρο τῆς ἀξίας τους γιά νά τά ἐμπορευόμαστε πιο φτηνά στίς περίεργες «ἀγορές μας».

Φτάνει λοιπόν ὅλη αὐτή ἡ ὑποκρισία! Ἄν σέ κάτι ταρακουνηθήκαμε ἄς φροντίσουμε τά ἄλλα ὑποψήφια θύματα. Ἄς ξαναβάλουμε στό κέντρο τῆς Οἰκογένειας, τῆς Παιδείας, τῆς Κοινωνίας, ὅλα αὐτά πού πετάξαμε σάν ἄχρηστα, ὅλα αὐτά πού στερήσαμε ἀπό τά παιδιά μας καί ἄς σταματήσουμε νά ψευτοκλαῖμε πάνω ἀπό τούς νωπούς τάφους τους.

Μιά ἄλλη Παιδεία, μιά ἄλλη Οἰκογένεια, μιά ἄλλη Κοινωνία χρειάζονται τά παιδιά μας ἄν δέν θέλουμε νά ἔχουμε καί ἄλλα θύματα καί ἄς μήν ξεχνᾶμε ὅτι χρειάζεται νά καταλάβουμε πρωτίστως τήν ὀντολογία καί ὄχι μόνο τήν ψυχολογία τῶν παιδιῶν μας.