Φτιασιδώνω, φτιασιδώνεις, φτιασιδώνομαι...

Δημιουργηθηκε στις Πέμπτη, 29 Απριλίου 2010

Γράφτηκε από τον/την Ιερομόναχος Διόδωρος Αγιορείτης 11:05

«Η Λειτουργική γλώσσα σκοπό έχει να γεννήσει στο νου και  την καρδιά των  προσευχομένων την  αίσθηση άλλου  κόσμου, του υψίστου. Αυτό επιτυγχάνεται  με την παρουσία ονομάτων και εννοιών που  ανήκουν αποκλειστικά στο θείο επίπεδο, καθώς επίσης και  με την χρήση μικρού αριθμού ειδικών  μορφών εκφράσεως».*

Τό τελευταίο διάστημα, ξεκίνησε, γιά πολλοστή φορά (τι έχουμε να ακούσουμε πάλι) η συζήτηση γιά τό θέμα της μεταφράσεως των λειτουργικών κειμένων. Ένα θέμα τό όποιο έπανεφέρουν διαρκώς τά ίδια πρόσωπα, που προέρχονται από συγκεκριμμένους κύκλους-παρατάξεις. Έτσι έχουμε καί πάλι τους οργανωσιακούς καί τους φιλελευθερίζοντες νά προσπαθούν να δικαιολογήσουν τίς παλαιές καί ως εκ τούτου γνωστές τους θέσεις. Θέσεις οι οποίες παραδόξως είναι κοινές!

Στόν  πρόσφατο διάλογο, που ξεκίνησε μέ αφορμη τήν απολογία του Σεβασμιωτάτου Πρεβέζης, η Δ.Ι.Σ. έδωσε μία ήξεις αφίξης απάντηση τήν οποία κάποιοι ερμηνεύουν κατά τό δοκούν ή μάλλον κατά τίς απόψεις τους, καί έτσι στήν προσπάθεια της η Δ.Ι.Σ. να καταστείλει το θέμα λόγω άλλων όντως σημαντικότερων θεμάτων (έκκλητο Σεβ. Αττικής, πλήρωση τριών Μητροπόλεων, ἐκκλησιαστικά λύκεια), μάλλον έριξε λάδι στήν φωτιά παραπέμποντάς το χωρίς να πεί ναί ή όχι (τουλάχιστόν είπε ίδωμεν, αλλά πότε;).

Καί  μοιράζομαι κάποιες σκέψεις καί απορίες μου.

1.Πιστεύω πως είναι ντροπή αλλά καί κατάντια τό γεγονός ότι τά στελέχη, οι ομαδάρχες μίας κατασκηνώσεως Μητροπόλεως δέν μπορούσαν νά διαβάσουν τό απόδειπνο σωστά. Ποτέ δηλαδή δέν είχαν διαβάσει απόδειπνο(!); Αυτό δηλώνει άγνοια τών ακολουθιών της Εκκλησίας καί αδιαφορία. Έλλειψη πνευματικής ζωής. Αδιαφορία όχι μονο των πιστών γιά τις ακολουθίες του νυχθημέρου, αλλά καί των ποιμένων γιά σωστή κατήχηση.

Καλά τά τραγουδάκια καί ωφέλιμη η Γερόντισσα Γαβριηλία αλλά ίσως το περιεχόμενο της ενοριακής κατήχησης πρέπει να προβληματίσει τήν Εκκλησία καί νά αποκτήσει ένα άλλο χαρακτήρα, μορφή καί περιεχόμενο. Μήπως να σας προβληματίσει καί το γεγονός γιατί δέν έρχονται οι νέοι της Μητροπόλεως σας να τους χειροτονήσετε, αλλά πάνε αλλού;

2. Η  μετάφραση των κειμένων σέ  άλλες γλώσσες βεβαίως καί  γίνεται στά πλαίσια της ιεραποστολής. Γίνεται όμως μετάφραση σέ  άλλη γλώσσα. Στην Σερβία, Ρουμανία  καί Βουλγαρία έγινε μετάφραση  άπο τήν Σλαβονική στήν εθνική  τους γλώσσα. Η Σλαβονική δέν  έχει καμμία συγγένεια μέ τίς  γλώσσες αυτές. Δέν είναι δηλαδή  οι εθνικές αυτές γλώσσες συνέχεια  της Σλαβονικής. Καί επειδή ρώτησα φοιτητές αυτών τών εθνικοτήτων, η μετάφραση δέν έγινε στήν καθομιλουμένη, αλλά σε μία μορφή καθαρεύουσας τής καθομιλουμένης. Δεν είναι δηλαδή η γλώσσα της μετάφρασης ίδια με τήν γλώσσα της καθημερινότητας. Οι Ρώσοι όμως δέν έθεσαν ποτέ τέτοιο θέμα. Καί οι ίδιοι φοιτητές μου είπαν πως η ελληνική τους δυσκολεύει επειδή μία λέξη έχει πολλές σημασίες. Άλλη μία δυσκολία δηλαδή της μεταφράσεως (από τά ελληνικά στά ελληνικά).

3. Εννοείται  πως αν ερχόταν σήμερα σήμερα  ο Χριστός θα μιλούσε τήν  γλώσσα της εποχής μας. Αυτό  τι πάει να πεί; Πως τώρα  θά γίνει μία μετάφραση καί  μετά από 100 χρόνια άλλη καί  μετά από άλλα 100 χρόνια άλλη  καί πάει λέγοντας; Υπενθυμίζω  ότι καί ο Καραγκιόζης είπε πως μέ τό «αν» μπορεί να βάλει τό Παρίσι σέ ένα μπουκάλι. Θά κάνουμε τά λειτουργικά κείμενα φούρνο του Χότζα; Μόδα της εποχής;

4. Η γλώσσα της 55^ης προμάμμης μου δέν έχει καί τόσο μεγάλη διαφορά από αυτήν τής μητέρας μου. Χαίρομαι που προσεύχομαι στήν ίδια γλώσσα που προσεύχονταν οι  πρόγονοί μου καί που λέω τά ίδια λόγια που έλεγαν καί αυτοί. Που επαναλαμβάνω τις προσευχές τών αγίων. Καί ο μακαριστός πλέον Ποιμενάρχης εισέπραξε κατσάδα γιατί του φούσκωνε τά μυαλά μία καθηγήτρια που ανακατευόταν στα της Μητροπόλεως. Οί δέ μαθητές κάθησαν ακίνητοι (λέμε τώρα καί όσο μπορούσαν από τα γέλια) γιατί πρώτη φορά έβλεπαν τέτοιο πράμα. Πλέον όμως, η δεσποινίς δέν είναι τό πιπέρι (της Μακεδονικής Μητροπόλεως) που έπρεπε νά μπεί σε όλα τα φαγητά. Έλεος πιά! Ας ασχοληθή με τους μαθητές της καί τό νοικοκυριό της.

5. Οι  κανόνες θεσπίσθηκαν γιά να  θεραπεύσουν συγκεκριμμένα ποιμαντικά  προβλήματα. Σωστό τό ότι δέν  υπάρχει κάποιος κανόνας που  να απαγορεύει τήν μετάφραση.  Όμως δέν υπάρχει καί κανόνας  που να απαγορεύει τήν χειροτονία  γυναικών. Μήπως να στείλουμε  στους προοδευτικούς τήν δεσποινίδα  καθηγήτρια να τήν χειροτονήσουν;

6.Υπάρχουν πάμπολλά βιβλιάρια με απόδοση της Θείας Λειτουργίας στην καθομιλουμένη. Καί πολλές καλές μεταφράσεις τών περισσοτέρων ακολουθιών. Όσοι δυσκολευόμαστε ας κάνουμε λίγο κόπο. Κάντε μιά έκδοση. Κάποιοι έχουν ήδη κάνει. Καί ἡ Αποστολική Διακονία έχει εκδόσει ωραιότατο βιβλιαράκι. Εξάλλου, εμείς είμαστε εργάτες του αμπελώνος. Ο Χριστός φέρνει τόν κόσμο στήν Εκκλησία του, όχι εμείς. Ίσως δεν έχουμε περιεχόμενο να τους δώσουμε, γι΄ αυτό φεύγουν. Δέν φταίει η γλώσσα, ας τό παραδεκτούμε ότι εμείς φταίμε.

7.Άλλο φωτισμένος Επίσκοπος καί άλλο λόγιος. Το ένα δέν προϋποθέτει τό άλλο. Ούτε καί τα λευκα μαλλιά καί τα οσιακού τύπου προφίλ φανερώνουν κάτι ιδιαίτερο. Πρωτοπόρος τί πάει νά πεί; Αυτός που έχει εκπομπή καί τό παίζει κουλτουριάρης; Τί είναι δηλαδή η λειτουργική γλώσσα; Τεχνοτροπία γιά νά αλλάζει; Με αυτά που λένε μερικοί προκαλούν τις συνειδήσεις μας. Εμείς δηλαδή που δέν θέλουμε μετάφραση έχουμε εφησυχάσει; Όποιος δέν αποδέχεται τήν μετάφραση δέν έχει πνευματικότητα καί αγιότητα; Δέν έχει αγωνιά γιά τό ποίμνιό του;

Καί ας σταματήσουμε πιά με το ψευτοδίλημμα συντηρητικός/προοδευτικός.

Η Εκκλησία καί ο λειτουργικός της τύπος  δέν γηράσκουν γιά να χρειάζονται να τα ανεώσουμε. Εμείς γερνάμε αμετανόητοι θέλοντας να διορθώσουμε τους πάντες. Ας σταματήσουμε να προσπαθούμε να φτιασιδώσουμε τήν Εκκλησία προσπαθώντας νά κρύψουμε τό δικό μας φτιασίδωμα. Ποιός νέος άνθρωπος έθεσε τέτοιο θέμα; Δηλαδή όλοι οι νέοι που εκκλησιάζονται κατανοούν τά πάντα στίς ακολουθίες καί τα μυστήρια; Αντιστρέφω τό ερώτημα, πόσοι κληρικοί κατανοούν τίς ευχές που διαβάζουν καί τά μυστήρια που τελούν;

Στώμεν  λοιπόν καλώς καί μετά φόβου ενώπιον του λειτουργικού μας τύπου καί ας φροντίσουμε τό υπόλοιπο της ζωής μας να το ζήσουμε με ειρήνη καί μετάνοια.

Καί κατακλείοντας:

Η γλώσσα της Θείας  Λειτουργίας που  χρησιμοποιήθηκε  τόσο πολύ χρόνο και  καθαγιάσθηκε, η οποία  μπορεί να χαρακτηρισθεί  και ως κατηγόρημα της ορθοδόξου λατρείας, είναι αδύνατο να αντικατασταθεί, χωρίς να υποστεί ουσιώδη βλάβη αυτή η ίδια η λατρεία. Για τους λόγους αυτούς, είμαστε κατηγορηματικώς πεπεισμένοι οτι είναι αναγκαία η χρήση της παραδεδομένης Λειτουργικής γλώσσας στις εκκλησιαστικές ακολουθίες· δεν υπάρχει καθόλου ανάγκη να αντικατασταθεί αυτή με την γλώσσα της καθημερινής ζωής, πράγμα που αναπόφευκτα θα κατεβάσει το πνευματικό επίπεδο και θα προξενήσει έτσι ανυπολόγιστη ζημία».*

*Αρχιμανδρίου Σωφρονίου Σαχάρωφ, «Οψόμεθα τον Θεόν καθώς έστι»