Το φθινόπωρο ανακηρύσσεται η Μήλος «Ιερό νησί»

Δημιουργηθηκε στις Σάββατο, 18 Ιουνίου 2011

Γράφτηκε από τον/την ΑΠΕ - ΜΠΕ / 13:41

Ένα σημαντικό μνημείο των πρώτων χριστιανικών χρόνων, οι Κατακόμβες της Μήλου, συγκεντρώνει εσχάτως το ενδιαφέρον πιστών και μη, στο πανέμορφο νησί της Μήλου. Για το διήμερο Σάββατο 18 και Κυριακή 19 Ιουνίου είχαν προγραμματιστεί στη Μήλο εκδηλώσεις παρουσία του αρχιεπισκόπου, του Προέδρου της Δημοκρατίας και του υπουργού Πολιτισμού, ώστε να ανακηρυχθεί και επισήμως ως «Ιερή Νήσος», όπως είχε αποφασισθεί ομόφωνα από την Ιερά Σύνοδο και είχε περάσει σε νομοσχέδιο το 2009 από τον τότε υπουργό Εσωτερικών Προκόπη Παυλόπουλο.

Το πρόσφατο ατύχημα του αρχιεπισκόπου στο πόδι, αλλά και οι πολιτικές εξελίξεις μεταθέτουν τις εκδηλώσεις για το Φθινόπωρο.

Ωστόσο, πλήθος πιστών συρρέουν στη Μήλο καθώς εκτός από τις ιεροπραξίες στον ναό του Αγίου Νικολάου Τρυπητής, θα απευθυνθούν δεήσεις και μέσα στον χώρο, που καταλαμβάνουν οι κατακόμβες.

Όπως δήλωσε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο μητροπολίτης Σύρου, Τήνου και Μυκόνου, Δωρόθεος, «οι Κατακόμβες στο ιερό νησί της Μήλου αποτελούν ένα μοναδικό Ταφικό Μνημείο της Πρωτοχριστιανικής Ελλάδος. Σε μία εποχή, κατά την οποία η επιστροφή στις αγέραστες και εύχυμες ρίζες της συλλογικής μας ζωής και της παραδόσεώς μας προβάλλεται ως δραστικό αντίδοτο στη πολυεπίπεδη κρίση, που βιώνουμε, πρέπει όλοι να επισκεφθούμε τις Κατακόμβες της Μήλου, για να αντλήσουμε δύναμη και κουράγιο από τις μορφές των ανθρώπων, που έζησαν και αναπαύθηκαν αιώνια εκεί, τελεσιουργώντας το μυστήριο της ζωής μέσα στην Ευχαριστιακή Προσευχή της Εκκλησίας.

Ευχαριστούμε θερμά την προϊσταμένη της Β΄ Εφορίας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων, αρχαιολόγο Αικατερίνη Δελαπόρτα για την άριστη συνεργασία μας και την ολόθυμη εκ μέρους της συμπαράσταση στη συντήρηση, αποκατάσταση και προβολή του Μνημείου αυτού, καθώς και τον δήμαρχο Μηλίων, Γεράσιμο Δαμουλάκη, ο οποίος στηρίζει πάντοτε τις προσπάθειές μας για την ανάδειξή του».

Οι εκδηλώσεις στη Μήλο φέρνουν και πάλι στο προσκήνιο αυτό το σημαντικό πρωτοχριστιανικό μνημείο, που ήταν γνωστό από το 1840, καθώς είχε συληθεί από αρχαιοκάπηλους. Οι κατακόμβες, λαξευμένες μέσα σε ηφαιστειακό τοπίο, είχαν χρησιμεύσει ως τάφοι χιλιάδων νεκρών, που βρίσκονται δεξιά και αριστερά σκαμμένοι στον διάδρομο του Μνημείου.

Στους τάφους έχουν ζωγραφιστεί χριστιανικά σύμβολα, ωστόσο, πολλά έχουν καταστραφεί με το πέρασμα των χρόνων.

Όπως πληροφορεί το φυλλάδιο, που εκδόθηκε από το υπουργείο Πολιτισμού, υπό την εποπτεία του μητροπολίτη Σύρου, Δωρόθεου, οι κατακόμβες είναι το υπόγειο κοιμητήριο των πρώτων χριστιανικών αιώνων στη Μήλο.

Ήταν γνωστές στους ντόπιους ως «Ελληνική Σπηλιά». Πριν τις επισκεφθεί ο Γερμανός αρχαιολόγος Λούντβιχ Ρός (Ludwig Ross) το 1844, είχαν υποστεί εκτεταμένες συλήσεις. Το 1878 τις επισκέφθηκε ο Γάλλος αρχαιολόγος Μπαγιέ(Ch. Bayet) και το 1907 ο Γ. Λαμπάκης, ενώ συστηματικά τις ερεύνησε και τις μελέτησε ο καθηγητής Γ. Σωτηρίου το 1928.

Πρόκειται για σύμπλεγμα ευρύχωρων αιθουσών και διαδρόμων λαξευμένων στον μαλακό πορώδη ηφαιστειακό βράχο, που συνδέονται σήμερα με τεχνητούς διαδρόμους. Το σύμπλεγμα συμπληρώνει ένας οικογενειακός νεκρικός θάλαμος. Ο Γ. Σωτηρίου είχε θεωρήσει ότι πρόκειται για τρεις ανεξάρτητες αρχικά κατακόμβες, που αποτελούνται από αίθουσες και διαδρόμους.

Το συνολικό μήκος των στοών είναι περίπου 200 μέτρα, ενώ το πλάτος ποικίλει από 1-5 μέτρα και το ύψος από 1,6 μέχρι 2,5 μέτρα. Στα τοιχώματα έχουν λαξευθεί δύο τύποι τάφων, τα αρκοσόλια (τοξωτοί τάφοι) και οι loculi (οριζόντιοι επάλληλοι τάφοι), ενώ στο δάπεδο έχουν λαξευθεί οι λακκοειδείς.

Στη δεξιά πλευρά της αίθουσας εισόδου σώζεται το μόνο ακέραιο διώροφο αρκοσόλιο, καθώς και τα σπαράγματα της σημαντικής επιγραφής «των Πρεσβυτέρων» με κεφαλαία κόκκινα γράμματα σε ορθογώνιο γραπτό πλαίσιο. Στο μέσον της αίθουσας έχει λαξευθεί μεμονωμένος υπέργειος τάφος σε σχήμα σαρκοφάγου, γνωστός ως «τάφος του μάρτυρα». Ο τάφος αυτός πιθανότατα χρησιμοποιήθηκε ως Αγία Τράπεζα.

Η ανασκαφική έρευνα, που διενεργήθηκε μεταξύ 2007 και 2009 από τη 2η Εφορία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων, έφερε στο φως το νότιο τμήμα των αιθουσών της Κατακόμβης Α και Β σε μήκος περίπου 15 μ.

Οι περισσότεροι τάφοι, που ανασκάφηκαν, ήταν συλημένοι ή διαταραγμένοι. Καλύπτονταν με αδρά επεξεργασμένες ανισομεγέθεις πλάκες και επάλληλα στρώματα ασβεστοκονιαμάτων.

Οι επιδαπέδιοι τάφοι είναι είτε απλοί ορθογώνιας διατομής, είτε διπλοί με δεύτερο θάλαμο και στεγάζονται με τόξο. Σήμερα, ουδείς εκ των επιδαπέδιων τάφων είναι ορατός, διότι καλύφθηκαν για λόγους προστασίας. Ελάχιστοι τάφοι έδωσαν αξιόλογα κτερίσματα, όπως ένα σιδερένιο δαχτυλίδι, γυάλινα μυροδοχεία και γυάλινες χάντρες.

Σε όλη την ανασκαφή βρέθηκαν λυχνάρια, ίχνη καύσης, όστρακα από αγγεία καθημερινής χρήσης, δηλαδή μαγειρικά σκεύη, οινοχόες, πινάκια, κλπ. Επίσης βρέθηκαν οστά ζώων και ψαριών, που δηλώνουν την τέλεση νεκρόδειπνων και άλλων τελετουργιών στη μνήμη των νεκρών.

Στο ίδιο φυλλάδιο για τις κατακόμβες, σημειώνεται ότι τα κινητά ευρήματα και τα κτερίσματα, που βρέθηκαν έως σήμερα, τοποθετούν χρονολογικά τη χρήση του νεκροταφείου από τα μέσα του 1ου αι. μ.Χ. έως τον 6ο αι. μ.Χ.

Σημειώνεται ότι οι δραστηριότητες των Χριστιανών σε αυτόν τον χώρο φαίνεται να εγκαταλείπονται μετά το Διάταγμα των Μεδιολάνων, που κήρυττε την ανεξιθρησκεία και ουσιαστικά «απελευθέρωσε» τους Χριστιανούς, οι οποίοι σε πολλά σημεία του ευρωπαϊκού κόσμου αναγκάζονταν, λόγω των διωγμών, να τελούν τις ιεροπραξίες τους κάτω από τη γη σε κατακόμβες, όπως αποδεικνύεται και από τα συμπλέγματα κατακομβών, που αποκαλύφθηκαν στην Ρώμη.