Εντυπώσεις Ναυπάκτου Ιεροθέου από την επίσκεψη στην Ι.Μ. Μολδαβίας

Δημιουργηθηκε στις Σάββατο, 11 Σεπτεμβρίου 2010

Γράφτηκε από τον/την Μητροπολίτης Ναυπάκτου Ιερόθεος για Romfea.gr 12:50

Έχω επισκεφθή την Ρουμανία στο παρελθόν, την πρώτη φορά συνοδεύοντας τον μακαριστό Αρχιεπίσκοπο Αθηνών και Πάσης Ελλάδος κυρό Χριστόδουλο, κατά την ειρηνική του επίσκεψη στην Ρουμανία (2003), και στην συνέχεια τρεις άλλες φορές προσκεκλημένος να ομιλήσω σε διάφορα Συνέδρια, που διοργάνωσαν Εκκλησιαστικές Αρχές και άλλοι οργανισμοί στο Βουκουρέστι, την Κραϊόβα και την Άλμπα Ιουλία.

Ήδη στην Ρουμανία κυκλοφορούν δώδεκα βιβλία μου μεταφρασμένα στα ρουμανικά.

Αυτή την φορά όμως, η (πέμπτη) επίσκεψή μου στην Ρουμανία μαζί με μια ομάδα του Ποιμνίου μου, αποτελουμένη από τριάντα άτομα, το χρονικό διάστημα από 30 Αυγούστου έως 3 Σεπτεμβρίου, είχε τον χαρακτήρα προσκυνηματικής περιηγήσεως.

Η μελέτη της βιογραφίας του οσίου Παϊσίου Βελιτσκόφσκι, την οποία εξέδωσε ο καθηγητής Αντώνιος- Αιμίλιος Ταχιάος, άναψε την επιθυμία μας να επισκεφθούμε τους χώρους στους οποίους έζησε ησυχαστικά και δίδαξε ορθόδοξα ο μεγάλος αυτός Ουκρανός μοναχός, που επηρέασε σε μεγάλο βαθμό την πνευματική ζωή της Ρουμανίας, της Ρωσίας και πολλών άλλων χωρών και περιοχών.

Είναι γνωστόν ότι τον 18ο αιώνα στον χώρο της Ευρώπης αναπτύχθηκε το ρεύμα του Διαφωτισμού, που είχε κέντρο την λογική του ανθρώπου και σκοπό την δημοσίευση και μετάφραση έργων αρχαίων φιλοσόφων.

Το ρεύμα αυτό επηρέασε και τον χώρο της Ρωσίας, των Βαλκανίων και της Ελλάδος. Παράλληλα, την ίδια εποχή αναπτύχθηκε και το ρεύμα που θα μπορούσαμε να ονομάσουμε «ορθόδοξο φωτισμό», με εκφραστές τον άγιο Μακάριο Νοταρά Επίσκοπο πρ. Κορίνθου, τον άγιο Νικόδημο τον Αγιορείτη, τους άλλους Φιλοκαλικούς Πατέρες και τον όσιο Παΐσιο Βελιτσκόφσκι, οι οποίοι είχαν ως κέντρο την καρδιά και μελετούσαν και εξέδιδαν έργα των νηπτικών Πατέρων της Εκκλησίας. Το φιλοκαλικό αυτό ρεύμα έπαιξε πολύ μεγάλο ρόλο στην διατήρηση της Ορθοδόξου Παραδόσεως και συνετέλεσε στην αναγέννηση της εκκλησιαστικής και μοναχικής ζωής.

Ειδικά ο όσιος Παΐσιος Βελιτσκόφσκι έζησε ένα διάστημα ως μοναχός στο Άγιον Όρος, έμαθε την ελληνική γλώσσα και μετέφρασε νηπτικά κείμενα στην σλαβονική γλώσσα, αλλά συγχρόνως δίδαξε την ησυχαστική παράδοση.

Στην συνέχεια μετέβη στην Μολδαβία με την συνοδεία του. Προς το τέλος της ζωής του καθοδηγούσε περίπου χίλιους μοναχούς, προερχομένους κατ' άλλους από δεκατρείς και κατ' άλλους από εικοσιτρείς εθνότητες.

Μετά δε την κοίμησή του οι μαθητές του μετέδωσαν την παράδοση την οποία παρέλαβαν από τον όσιο Παΐσιο σε όλον τον ορθόδοξο χώρο. Μάλιστα, υπήρξαν διακόσιοι δώδεκα μεγάλοι Πνευματικοί Πατέρες που προήλθαν από την διδασκαλία του μεγάλου αυτού Γέροντος και καθοδήγησαν χιλιάδες Χριστιανούς και μοναχούς στην πνευματική ζωή.

Επίσης, επηρεάσθηκαν εκατόν δεκαεπτά Ιερές Μονές, που υπήρξαν κέντρα φιλοκαλικής παραδόσεως. Κυρίως πρέπει να μνημονευθή η Ιερά Μονή της Όπτινα, που έγινε κέντρο μοναχικής παραδόσεως, στην οποία σύχναζαν μεγάλοι Ρώσοι λογοτέχνες και στοχαστές, όπως Ντοστογιέφσκι, Τολστόϊ κ.α. Ο άγιος Σεραφείμ του Σαρώφ ήταν καρπός αυτής της εργασίας.

Αυτήν την μεγάλη και σχετικά σύγχρονη πατερική φυσιογνωμία θελήσαμε να γνωρίσουμε «επί τόπου», δηλαδή να γνωρίσουμε τα Μοναστήρια στα οποία έζησε ο όσιος Παΐσιος και να μάθουμε για την ζωή του περισσότερα από όσα είχαμε διαβάσει.

Στην συνέχεια θα κατατεθούν μερικές εντυπώσεις μας από την προσκυνηματική μας περιήγηση στην βορειοανατολική Ρουμανία.

1. Στο Ιάσιο

Πρώτος σταθμός της προσκυνηματικής περιηγήσεώς μας ήταν το Ιάσιο, που είναι πρωτεύουσα του τμήματος της Μολδαβίας που ανήκει στην Ρουμανία.

Ήταν στο παρελθόν μια άσημη πόλη και για πρώτη φορά μνημονεύεται σε γεωγραφικό έργο του έτους 1387-1392. Το Ιάσιο αναπτύχθηκε περισσότερο όταν ο Ηγεμόνας της Μολδαβίας Αλέξανδρος Λαπουσνεάνου μετέφερε την έδρα του εκεί από την Σουτσεάβα.

Η πόλη πέρασε πολλές καταστροφές από Τατάρους, Πολωνούς, Κοζάκους, Τούρκους κλπ. Στην ανάπτυξή της συνετέλεσαν και οι  Έλληνες από τις αρχές του 17ου αιώνος, όταν ο Ηγεμόνας, πρώτα της Βλαχίας και έπειτα της Μολδαβίας, Ράντου Μίχνεα προσέλαβε στην αυλή του ως αξιωματούχους Έλληνες. Τότε αυξήθηκε ο αριθμός των Ελλήνων, οι οποίοι συνετέλεσαν στην διαμόρφωση των θεσμών και την ανάπτυξη του πολιτιστικού βίου της πόλεως.

Ο Ηγεμόνας της Μολδαβίας Βασίλειος Λούπου (1634-1653) γνώριζε την ελληνική γλώσσα και διέταξε τα Μοναστήρια να προσλάβουν Έλληνες μοναχούς για να διδάξουν ελληνικά στα παιδιά. Με τον τρόπο αυτό ήθελε να αναβιώση την Ρωμαϊκή-Βυζαντινή Αυτοκρατορία. Αυτός ενδιαφέρθηκε για την ανοικοδόμηση της Εκκλησίας των Τριών Ιεραρχών και της Σχολής που δημιουργήθηκε εκεί. Στο Ιάσιο ιδρύθηκε Ακαδημία που δίδαξαν πολλοί Έλληνες λόγιοι, μεταξύ των οποίων ο Νικηφόρος Θεοτόκης.

Από το έτος 1709 μέχρι το 1821 οι Ηγεμόνες της περιοχής της Μολδαβίας ήταν Φαναριώτες, γι' αυτό και το Ιάσιο ήταν ένα από τα σπουδαιότερα κέντρα στα οποία προετοιμάσθηκε η Ελληνική Επανάσταση του 1821.

Πολλοί Έλληνες μυήθηκαν στην Φιλική Εταιρεία, μεταξύ των οποίων και ο Ηγεμόνας Μολδαβίας Μιχαήλ Σούτσος, ο οποίος με την κήρυξη της Επαναστάσεως εγκατέλειψε τον θρόνο του και έλαβε ενεργό μέρος στον αγώνα.  Στο τυπογραφείο του Ιασίου τυπώθηκε η πρώτη επαναστατική προκήρυξη του Δημητρίου Υψηλάντου «Μάχου υπέρ πίστεως και πατρίδος», την 24η Φεβρουαρίου 1821.

Το σύγχρονο Ιάσιο έχει τριακόσιες χιλιάδες κατοίκους, διαθέτει ένα από τα καλύτερα Πανεπιστήμια της Ρουμανίας, υπάρχει δε και ελληνική παροικία.

Το Ιάσιο είναι έδρα του Μητροπολίτου Μολδαβίας. Συναντηθήκαμε με τον Σεβ. Μητροπολίτη Θεοφάνη, έναν εξαιρετικό Κληρικό και άνθρωπο, τον οποίο εγνώριζα από τότε που ήταν Μητροπολίτης Ολτενίας με έδρα την Κραϊόβα.

Με πρόσκλησή του στο παρελθόν συμμετείχα σε Συνέδριο για τον ορθόδοξο μοναχισμό, με την ευκαιρία του εορτασμού εξακοσίων χρόνων από την κοίμηση του οσίου Νικοδήμου, που ίδρυσε την ομώνυμη Ιερά Μονή Τισμάνα. Ο Μητροπολίτης Θεοφάνης ομίλησε στην ομάδα των προσκυνητών και εντυπωσίασε με την απλότητα και την ευαισθησία του.

Επισκεφθήκαμε τα βασικά αξιοθέατα της πόλεως, όπως τον καθεδρικό Ναό της Αγίας Παρασκευής της Επιβατηνής, όπου φυλάσσεται και το ιερό λείψανό της, τα κτήρια που στεγάζεται το Σεμινάριο και η Θεολογική Σχολή, αλλά και το Πνευματικό Κέντρο. Πρόκειται για έναν μεγάλο χώρο που είναι συγκεντρωμένη όλη η πνευματική δραστηριότητα της Ιεράς Μητροπόλεως Μολδαβίας, στην οποία κατά το παρελθόν Μητροπολίτης ήταν ο νυν Πατριάρχης Ρουμανίας Δανιήλ. Σε μια παλαιότερη επίσκεψή μου στο Ιάσιο τον είχα συναντήσει και συζητήσαμε θεολογικά ζητήματα.

Επίσης, επισκεφθήκαμε τον Ιερό Ναό Μεταμορφώσεως του Σωτήρος που δόθηκε από την Μητρόπολη στην Ελληνική κοινότητα για να είναι κέντρο του εκκλησιαστικού βίου. Μεταξύ των άλλων επισκεφθήκαμε την Ιερά Μονή των Τριών Ιεραρχών, όπου κηρύχθηκε η Ελληνική Επανάσταση το 1821.

Είναι γνωστόν ότι στο Ιάσιο άρχισε επίσημα η Ελληνική Επανάσταση με την είσοδο του Υψηλάντου την 24η Φεβρουαρίου 1821. Εδώ συγκροτήθηκε ο πρώτος στρατός του Υψηλάντου, που αποτελείτο από δύο χιλιάδες αγωνιστές, στον οποίο συγκαταλεγόταν και η φρουρά του Μιχαήλ Σούτσου. Την 26η Φεβρουαρίου στον Ιερό Ναό των Τριών Ιεραρχών έγινε δοξολογία και ευλογήθηκαν τα όπλα. Όμως, την 14η Μαΐου το Ιάσιο καταλήφθηκε από τoύς Τούρκους.

Είναι γνωστός ο Ιερός Λόχος, που συγκροτήθηκε στην Μολδαβία από τον Αλέξανδρο Υψηλάντη και αποτελείτο από εθελοντές σπουδαστές, οι οποίοι σπούδαζαν εκείνον τον καιρό στην Μολδαβία, την Βλαχία, τις Ρωσικές πόλεις, ιδίως την Οδησσό. Οι νέοι αυτοί Ιερολοχίτες πήραν το όνομά τους από τον αρχαίο Ιερό Λόχο του 4ου αιώνος π.Χ., που συγκροτείτο από τετρακόσιους νέους επιλέκτους των Θηβών και αντιστάθηκαν ηρωϊκά στην Μακεδονική φάλαγγα στην μάχη της Χερώνειας το έτος 338 π.Χ.

Ο νέος Ιερός Λόχος  διακρινόταν από τον ίδιο ζήλο και την αποφασιστικότητα να αγωνισθούν μέχρι τέλους της ζωής τους. Οι Ιερολοχίτες φορούσαν ομοιόμορφες μαύρες στολές, γι' αυτό και ονομάσθηκαν μαυροφόροι. Στο κάλυμμα της κεφαλής τους βρισκόταν νεκροκεφαλή και η σημαία τους ήταν τρίχρωμη, όμοια με την σημαία της γαλλικής Επανάστασης. Έψαλλαν τον θούριο: «Φίλοι μου, συμπατριώτες, / δούλοι νάμαστε ως πότε /  των αχρείων Μουσουλμάνων / της Ελλάδος των τυράννων».

Οι Ιερολοχίτες συγκρούσθηκαν με τους Τούρκους στο Δραγατσάνι, στις 7 Ιουνίου 1821, και διαλύθηκαν. Οι περισσότεροι σκοτώθηκαν, οι αιχμάλωτοι απεστάλησαν στην Κωνσταντινούπολη και αποκεφαλίσθηκαν, ενώ από όσους σώθηκαν οι περισσότεροι συνέχισαν τον αγώνα στην Ελλάδα.

Αισθανθήκαμε βαθυτάτη συγκίνηση, όταν εισήλθαμε στον σημαντικό Ιερό Ναό των Τριών Ιεραχών, όπου τελέσαμε επιμνημόσυνη δέηση για τις ψυχές των αγωνισθέντων και θυσιασθέντων αγωνιστών και Ιερολοχιτών, όπως και για τα μέλη της Φιλικής Εταιρείας.

Όταν επισκέπτεται κανείς τους Ιερούς Ναούς του Ιασίου, αλλά και όλης της περιοχής, διαπιστώνει ότι είναι κτισμένοι σε ρυθμό Βασιλικής και ομοιάζουν εξωτερικά με την κιβωτό του Νώε, δείγμα ότι η Εκκλησία είναι πράγματι η πνευματική Κιβωτός, η οποία διαφυλάσσει τον άνθρωπο από ποικίλους κατακλυσμούς.

Σε μερικούς Ναούς είναι ευδιάκριτος ο επηρεασμός του δυτικού μπαρόκ, καθώς επίσης παρατηρεί κανείς ελληνικές επιγραφές, γράμματα και φράσεις σε παλαιές τοιχογραφίες και φορητές εικόνες.

2. Στα Μοναστικά Κέντρα

Ο σκοπός της προσκυνηματικής περιηγήσεως, όπως αναφέρθηκε ήδη, ήταν να βαδίσουμε στα ίχνη και να δούμε τους χώρους που έζησε ο όσιος Παΐσιος Βελιτσκόφσκι, αλλά και να γνωρίσουμε ακόμη περισσότερο το «πνεύμα» του και τον τρόπο της δράσεώς του. Τα Μοναστήρια τα οποία επισκεφθήκαμε βρίσκονται στους πρόποδες των ανατολικών Καρπαθίων.

Ο όσιος Παΐσιος από το Άγιον Όρος, όπου έζησε στην Σκήτη του Προφήτου Ηλία, με τους πρώτους μαθητές του πήγε κατ' αρχάς στην Ιερά Μονή Ντραγκομίρνα, την οποία ανακαίνισε.

Όταν η περιοχή καταλήφθηκε από τους Πολωνούς και δεχόταν πιέσεις από τους Παπικούς, μετακινήθηκε στην Ιερά Μονή Σέκου, την οποία και πάλι ανακαίνισε. Στην συνέχεια με προτροπή του Ηγεμόνος Κωνσταντίνου Μουρούζη, χωρίς ο ίδιος να το επιθυμή, μετακινήθηκε στην Ιερά Μονή Νεάμτς, όπου και τελείωσε την ζωή του.

Το σημαντικό του έργου του οσίου Παϊσίου είναι ότι μετέφραζε νηπτικά κείμενα των Πατέρων της Εκκλησίας στην σλαβονική γλώσσα και δημιούργησε μια ολόκληρη μεταφραστική Σχολή με τους μαθητές του, οι οποίοι τα μετέφραζαν και στην ρουμανική και την ρωσική γλώσσα. Το μεγαλύτερο διάστημα της νύκτας το περνούσε μεταφράζοντας νηπτικά-ησυχαστικά κείμενα.

Επειδή δεν είχε συναντήσει μοναχούς που να ασκούνται στην νοερά προσευχή για να παραλάβη όλη αυτή την μέθοδο διδασκαλίας, προσπαθούσε να μυηθή σε αυτήν την παράδοση μέσα από τα νηπτικά κείμενα.

Δεν παρέμεινε όμως στην μετάφραση, αλλά σχεδόν κάθε βράδυ διάβαζε και ανέλυε στους μοναχούς την ιερά νηπτική εργασία και τους κατηύθυνε στην νοερά προσευχή.

Τους δίδασκε όχι μόνον να επαναλαμβάνουν την ευχή «Κύριε Ιησού Χριστέ Υιέ του Θεού, ελέησόν με» στα κελλιά τους, και κατά την διάρκεια της διακονίας τους, αλλά να την λένε και στον Ιερό Ναό μετά τις ιερές Ακολουθίες.

Η διδασκαλία του αναφερόταν στην αντιμετώπιση των λογισμών και των παθών, καθώς επίσης και στην βίωση της ιεράς ησυχίας, όπως και στην απόκτηση της ταπεινώσεως και της αγάπης.

Ο άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης είχε ακούσει για τον όσιο Παΐσιο και είχε θελήσει να τον επισκεφθή, αλλά μια θαλασσοταραχή δεν του επέτρεψε να φθάση κοντά του.

Αν και η πορεία του οσίου Παϊσίου ήταν από την Ντραγκομίρνα στην Ιερά Μονή Σέκου και στο Νεάμτς, εμείς για πρακτικούς λόγους ακολουθήσαμε την αντίστροφη πορεία από το Νεάμτς στην Ντραγκομίρνα.

Στην πορεία μας αυτή μέσα στο αυτοκίνητο διαβάζαμε αποσπάσματα από την αυτοβιογραφία του, αλλά και από την βιογραφία που συνέταξε ένας από τους πλησιέστερους μαθητές του, ο Μητροφάνης.

Και τα δύο κείμενα εξέδωσε ο καθηγητής Αντώνιος-Αιμίλιος Ταχιάος με εισαγωγή, παρατηρήσεις και σχόλια. Ήταν κάτι το οποίο μας προετοίμασε ψυχικά για να εισέλθουμε στον χώρο που έζησε ο μέγας αυτός ησυχαστής Πατέρας.

Έτσι, η πρώτη επίσκεψή μας ήταν στην Ιερά Μονή Νεάμτς. Μας κατέλαβε ιερά συγκίνηση όταν εισήλθαμε στον Ναό στον οποίο προσευχόταν ο όσιος Παΐσιος, είδαμε το στασίδι στο οποίο στεκόταν κατά τις ιερές ακολουθίες, προσκυνήσαμε τον τάφο του, που είναι μέσα στον Ναό.

Είναι σημαντικό ότι το έτος 1984, κατά την διάρκεια του κομμουνιστικού καθεστώτος, σε ένα συγκεκριμένο σημείο του προαυλίου χώρου από την πύλη της Ιεράς Μονής προς τον Ναό, κατά ανεξήγητο τρόπο, ανυψώθηκαν οι πλάκες περίπου δεκαπέντε πόντους. Όταν έσκαψαν στο συγκεκριμένο σημείο βρήκαν λείψανα ενός αγνώστου Αγίου, τα οποία ευωδίαζαν.

Οι μοναχοί υποθέτουν ότι είναι τα λείψανα του οσίου Παϊσίου, διότι ο ίδιος ο Όσιος είχε δώσει εντολή να ενταφιάσουν το σώμα του σε ένα άγνωστο μέρος, ώστε να το πατούν όλοι, μοναχοί και προσκυνητές. Υποθέτουν, λοιπόν, ότι πρόκειται για τα λείψανα του Αγίου.

Στο Μουσείο της Ιεράς Μονής είδαμε σημαντικά παραδοσιακά κειμήλια, καθώς επίσης και αντικείμενα τα οποία συνδέονται με τον όσιο Παΐσιο, ήτοι το μπαστούνι του, την καρεκλίτσα του, το κρεββάτι του πάνω στο οποίο καθόταν τις νυκτερινές ώρες για να μεταφράζη βιβλία από τα ελληνικά στα σλαβονικά, έχοντας γύρω του διάφορα λεξικά και ένα κερί για να φωτίζη.

Επίσης, υπάρχουν ενημερωτικοί χάρτες που δείχνουν την επιρροή την οποία άσκησε η προσωπικότητα του οσίου Παϊσίου σε όλο τον ορθόδοξο κόσμο μέχρι και την Αμερική.

Στην Βιβλιοθήκη της Ιεράς Μονής διασώζονται χειρόγραφα και παλαίτυπα κείμενα, καθώς επίσης δύο χειρόγραφα τετράδια του οσίου Παϊσίου γραμμένα στην σλαβονική γλώσσα. Διακρίνει κανείς τον καλλιγραφικό γραφικό χαρακτήρα του Οσίου, καθώς επίσης και τις διορθώσεις τις οποίες έκανε στο περιθώριο της σελίδας.

Στο Μουσείο και την Βιβλιοθήκη είναι ανηρτημένες προσωπογραφίες του οσίου Παϊσίου, μερικές από αυτές ζωγραφίσθηκαν ενώ ζούσε ο Όσιος.

Όταν τις παρατηρεί κανείς, βλέπει έντονα την προσωπικότητά του, τα μεγάλα και καθαρά μάτια του και την ιλαρότητα του προσώπου του. Ο όσιος Παΐσιος είχε εκπληκτικά χαρίσματα και εσωτερική ζωή, αλλά και διοικητικές ικανότητες για να μπορή να καθοδηγή χίλιους μοναχούς στην εσωτερική νηπτική ζωή.

Η θεία Λειτουργία στον Ιερό Ναό στον οποίο λειτουργούσε ο όσιος αυτός Πατέρας είχε μια ιδιαίτερη χάρη και ευλογία. Η φιλοξενία μας στα νέα κτήρια που βρίσκονται έξω από τον χώρο της Μονής μας ανέπαυσε.

Η προσευχή την οποία κάναμε το βράδυ όλοι οι προσκυνητές με το κομποσχοίνι, κατά τον τρόπο με τον οποίο δίδασκε τους μοναχούς ο όσιος Παΐσιος, ήταν μια προσπάθεια να μιμηθούμε τον τρόπο της ζωής του και να λάβουμε την ευλογία του.

Στην Ιερά Μονή Νεάμτς επισκεφθήκαμε το τυπογραφείο της Μονής, το οποίο ιδρύθηκε μετά τον θάνατο του οσίου Παϊσίου και λειτουργεί μέχρι σήμερα. Στο Μουσείο της Μονής είδαμε τα παλαιά μηχανήματα και στον χώρο όπου στεγάζεται σήμερα το τυπογραφείο είδαμε μηχανήματα στοιχειοθεσίας και λινοτυπίας.

Εξακολουθούν και σήμερα να τυπώνουν και να βιβλιοδετούν διάφορα βιβλία με τις παλαιότερες μεθόδους.

Επίσης πρέπει να σημειωθή ότι όταν εκδόθηκε η ελληνική Φιλοκαλία, του απεστάλη από κάποιον μαθητή του, που ήταν κοντά στον άγιο Μακάριο Νοταρά, και ο όσιος Παΐσιος χάρηκε υπερβολικά, διόρθωσε κείμενα τα οποία είχε μεταφράσει ο ίδιος στα σλαβονικά και προχώρησε στην έκδοσή της. Αλλά όσο ζούσε, ο όσιος Παΐσιος δεν ευτύχησε να αποκτήση στην Ιερά Μονή δικό του τυπογραφείο.

Όμως λίγο προ της κοιμήσεώς του τυπώθηκε η πρώτη Φιλοκαλία στην Ρωσία, η οποία είχε λιγότερα βιβλία από την Φιλοκαλία που τύπωσε ο άγιος Μακάριος Νοταράς πρ. Κορίνθου.

Όσοι έχουν διαβάσει το βιβλίο «Οι περιπέτειες ενός προσκυνητού», θυμούνται ότι ο προσκυνητής, ο οποίος ήθελε να μάθη πως μπορεί να ζήση το «αδιαλείπτως προσεύχεσθε» του Αποστόλου Παύλου, κρατούσε στα χέρια του την ρωσική Φιλοκαλία και μελετούσε συνεχώς κείμενα Πατέρων για την προσευχή και την ιερά ησυχία.

Πρόκειται για την Φιλοκαλία την οποία μετέφρασε ο όσιος Παΐσιος με όλη την Σχολή που εκείνος δημιούργησε. Είναι δε σημαντικό ότι και ο ανώνυμος συγγραφέας του βιβλίου «Οι περιπέτειες ενός προσκυνητού», το οποίο έχει εκδοθή σε πολλές γλώσσες και δημιούργησε μια μεγάλη εντύπωση στους αναγνώστες, έχει επηρεασθή βαθύτατα από το έργο του οσίου Παϊσίου.

Πέριξ της Ιεράς Μονής υπάρχουν πολλές μικρές Σκήτες, στις οποίες έμειναν μοναχοί που εξασκούνταν στην ησυχία και την προσευχή. Φαίνεται ότι ο όσιος Παΐσιος συνεδύαζε τον κοινοβιακό τρόπο ζωής με την ησυχαστική παράδοση και οικονομούσε κάθε μοναχό ανάλογα με τον χαρακτήρα του, την πνευματική του κατάσταση και τον ζήλο του.

Από την Ιερά Μονή Νεάμτς επισκεφθήκαμε την Ιερά Μονή Σέκου, η οποία απέχει περίπου δεκαπέντε χιλιόμετρα. Ήταν το δεύτερο Μοναστήρι στο οποίο μετακινήθηκε η αδελφότητα του οσίου Παϊσίου.

Αλλά, όταν στην συνέχεια πήγε στην Ιερά Μονή Νεάμτς, τα δύο αυτά Μοναστήρια θεωρούντο αδελφά και ο όσιος Παΐσιος επισκεπτόταν κατά καιρούς το Μοναστήρι και παρακολουθούσε τους Μοναχούς που ζούσαν εκεί.

Η Βιβλιοθήκη της Ιεράς Μονής είναι πλούσια και η Αδελφότητα συγκροτημένη με νέους μοναχούς που ενδιαφέρονται για πνευματικά θέματα. Έτσι, κατά την διάρκεια της βραδινής τράπεζας έγινε ενδιαφέρουσα συζήτηση με τον Ηγούμενο της Ιεράς Μονής περί της πνευματικής ζωής, του ορισμού της αγιότητος και του καθορισμού των κριτηρίων της αγιοκατάταξης μερικών οσίων Πατέρων.

Η Ιερά Μονή Σέκου σε μας τους Έλληνες είναι γνωστή γιατί εκεί τελείωσε την ζωή του με μαρτυρικό θάνατο ο οπλαρχηγός Γεωργάκης Ολύμπιος με τα παλληκάρια του.

Πρόκειται για έναν οπλαρχηγό με ανδρείο φρόνημα, που καταγόταν από την Θεσσαλία και είχε αρματολίκι στον Όλυμπο. Μετά μετέβη στην Σερβία και την Ρουμανία για να διοργανώση επανάσταση εναντίον των Τούρκων.

Πολέμησε και στο πλευρό των Ρώσων και έλαβε παράσημο ανδρείας από τον Τσάρο. Είχε μυηθή στην Φιλική Εταιρία, ήταν από τα πρωτοπαλλήκαρα του Αλεξάνδρου Υψηλάντη στην κήρυξη της Ελληνικής Επαναστάσεως, συμμετείχε στην μάχη του Δραγατσανίου και ήταν από τους λίγους διασωθένες. Τελικά, τον περικύκλωσαν οι Τούρκοι στην Μονή του Σέκου.

Εκείνος πολέμησε ηρωϊκά, αρνήθηκε να παραδοθή και τελικά κλείσθηκε με τα παλληκάρια του στο καμπαναριό και ανατινάχθηκε ανάβοντας την πυριτιδαποθήκη. Έτσι τελείωσε αυτός, τα παλληκάρια του και μοναχοί της Ιεράς Μονής με μαρτυρικό θάνατο. Διασώζονται καμένες πέτρες του καμπαναριού.

Μέσα σε συγκινητική ατμόσφαιρα και ευλάβεια τελέσαμε επιμνημόσυνη δέηση για την ανάπαυση των ψυχών όλων των φονευθέντων στην Ιερά Μονή κατά την μάχη.

Πλησίον της Ιεράς Μονής Σέκου είναι η Σκήτη Συχαστρία. Η Σκήτη αυτή είναι γνωστή στους Έλληνες από την εκπληκτική παρουσία του αειμνήστου πατρός Κλεόπα Ιλίε, ενός συγχρόνου μεγάλου Ρουμάνου ασκητού, ο οποίος θύμιζε εν πολλοίς τον π. Παΐσιο του Αγίου Όρους.

Ο ίδιος πέρασε ένα διάστημα στις φυλακές και κατόπιν μέσα στο δάσος, κρυμμένος από τα βλέμματα των ανθρώπων και πρσευχόμενος στον Θεό.

Η μελέτη των πατερικών έργων και η εσωτερική ησυχία που ζούσε, μαζί με την προσευχή, τον έκαναν πνευματικά σοφό. Χιλιάδες άνθρωποι διήνυαν πολλά χιλιόμετρα για να συναντήσουν τον ευλογημένο αυτόν Γέροντα και να λάβουν την ευχή του και τις συμβουλές του. Ένας από τους μαθητές του ήταν ο ονομαστός μεγάλος Ρουμάνος θεολόγος π. Δημήτριος Στανιλοάε, ο οποίος μετέφερε με τον λόγο του και τα γραπτά του την ησυχαστική παράδοση. Η Σκήτη αυτή είναι πνιγμένη μέσα στο πράσινο και τα λουλούδια. Και εδώ οι Ναοί θυμίζουν την Κιβωτό του Νώε.

Μετά την προσκύνηση στον Ιερό Ναό, κατευθυνθήκαμε προς το κελλί που ζούσε ο π. Κλεόπας. Μπήκαμε μέσα με ευλάβεια και σεβασμό, είδαμε το κρεββάτι του, την πολυθρόνα του, τα προσωπικά του αντικείμενα. Μας μίλησαν για το παλαιό ρολόγι που είχε ο Γέροντας για να μετράη όχι μόνον τις ώρες της ημέρας, αλλά την ζωή και τον θάνατο.

Μας είπαν ότι ταύτιζε το τικ-τακ του ωρολογιού με τις φράσεις «σε λίγο, σε λίγο», δηλαδή σε λίγο έρχεται ο θάνατος, η άλλες φορές ταύτιζε το κτύπημα με την φράση «θάνατος, θάνατος», δείγμα ότι είχε μνήμη θανάτου.

Στο κελλί του υπάρχει και προσωπογραφία του και στο πάνω μέρος είναι γραμμένη στα Ρουμανικά η γνωστή φράση που έλεγε σε όλους: «Να σας φάη ο Παράδεισος». Εξήγησα στους προσκυνητές, ότι ο Παράδεισος τρώει εκείνους που πρώτα αυτοί με την προσευχή και την Χάρη του Θεού έφαγαν τον Παράδεισο, δηλαδή άγγιξαν την αιωνιότητα. Και αυτήν την έννοια έδινε ο π. Κλεόπας.

Μέσα στον χώρο του κελλιού είδαμε προσωπικές φωτογραφίες του Γέροντα από διάφορες φάσεις της ζωής του και κυρίως μια εντυπωσιακή φωτογραφία από την συνάντησή του με τον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο και τον μακαριστό Πατριάρχη Ρουμανίας Θεόκτιστο. Είναι πολύ συγκινητικό να βλέπη κανείς κορυφαίους Ιεράρχες να τιμούν έναν ερημίτη μοναχό.

Έξω από το κελλί του υπάρχει το υπαίθριο αρχονταρίκι, όπου σε πάγκους κάθονταν οι προσκυνητές και εκείνος τους μιλούσε για θέματα πνευματικής ζωής. Καθίσαμε για λίγο στον χώρο αυτόν και συζητήσαμε για το τι ρόλο παίζουν οι Άγιοι στην ζωή μας, ποιά είναι η επιθυμία που μας κάνει να συναντούμε τους Αγίους και πως ο λόγος τους θα επηρεάση την ζωή μας.

Κατευθυνθήκαμε στο κοιμητήριο της Σκήτης και ψάλαμε το «αιωνία η μνήμη» και το «Χριστός ανέστη» για τον π. Κλεόπα, τον Γέροντά του π. Παΐσιο, έναν σπουδαίο ασκητή, και τους άλλους κεκοιμημένους Πατέρες. Η τυχαία παρουσία ενός μοναχού και η συζήτηση μαζί του για την προσωπικότητα του οσίου Παϊσίου ήταν σημαντική.

Φεύγοντας από το Μοναστήρι μια απρόσμενη συνάντηση με έναν νέο μοναχό, συντονισμένο στην ησυχαστική παράδοση, ήταν εντυπωσιακή. Η συζήτηση μαζί του για θέματα πνευματικής ζωής κέντρισε το ενδιαφέρον των προσκυνητών.

Καταλάβαμε ότι τα Μοναστήρια και οι Σκήτες δεν είναι απλώς μουσειακοί χώροι, αλλά τόποι που ζουν «ζωντανοί οργανισμοί» που προσεύχονται και ενδεχομένως αργότερα θα αναδειχθούν μεγάλοι σύγχρονοι Πατέρες της Εκκλησίας μας, όπως ο π. Κλεόπας και πολλοί άλλοι.

Στην συνέχεια πορευθήκαμε στην Ιερά Μονή Ντραγκομίρνα, το πρώτο Μοναστήρι που ανακαίνισε ο όσιος Παΐσιος Βελιτσκόφσκι στην Μολδαβία. Στην βιογραφία του που έγραψε ο μαθητής του Μητροφάνης περιγράφονται συγκινητικές σκηνές από την ζωή των μοναχών μαζί με τον Πνευματικό τους Πατέρα όσιο Παΐσιο.

Γι' αυτό, όταν ο Μητροφάνης θυμάται την Ιερά Μονή, επαναλαμβάνει: «Ω Ντραγκομίρνα, Ντραγκομίρνα, γλυκύτητα και παρηγοριά των ψυχών μας, θυμάμαι τη ζωή μας σε σένα. Καλύτερα όμως να σιωπήσω για να μην γεμίσουν πίκρα οι καρδιές μας που σε έχασαν... Ω Ντραγκομίρνα, Ντραγκομίρνα!

Εμείς, για τη ζωή που περάσαμε σε εσένα, πρέπει να σε θυμόμαστε μόνο σε γιορτές. Εσύ ήσουν για εμάς παράδεισος ηδύτητας, εσύ ήσουν για εμάς κήπος που γρήγορα ριζώνει κοντά σε νερά και τα άνθη του αναδίδουν διάφορες ευωδίες και καρπούς.

Σε εσένα ευωδίαζε μεταξύ αδελφών το εύοσμο διαφόρων αρετών, σαν τριαντάφυλλο κατά Θεόν αγάπης προς τον πατέρα μας και μεταξύ μας, σαν κρίνο καθαρότητας της συνειδήσεως, σαν θυμίαμα αρωματικό ευωδίαζε η αεικίνητη προσευχή, η υπακοή ευδοκιμούσε με την αυτοκριτική, η ταπείνωση με την ακακία, και βασίλευε η ροή των δακρύων από τα μάτια των αδελφών...».

Σήμερα η Ιερά Μονή είναι γυναικεία, ενώ την εποχή του Οσίου ήταν ανδρώα, άβατη Μονή. Ο Ιερός Ναός είναι κόσμημα εσωτερικά και εξωτερικά και κατά το πλείστον διατηρείται από την εποχή του Οσίου Παϊσίου, γιατί αργότερα έγινε η προσθήκη του δυτικού τμήματος. Παρατηρεί κανείς το πως «παντρεύθηκαν» αρχιτεκτονικά ο καστρότοιχος της Ιεράς Μονής με το νέο κτήριο, όπου βρίσκονται τα κελλιά των Μοναχών.

Το Μουσείο της Ιεράς Μονής μέσα στο οποίο φυλάσσονται αντικείμενα που συνέλεξε ο φιλόκαλος Μητροπολίτης Αναστάσιος Κρίμκα είναι σημαντικό και αξιοπρόσεκτο. Βλέπει κανείς την εκκλησιαστική τέχνη, την ευαισθησία των καλλιτεχνών και την προσπάθεια να αφιερώση κανείς ο,τι καλύτερο στον Θεό και την Εκκλησία.

3. Συνάντηση με τους νέους του Ιασίου

Η επίσκεψή μας στην Μητρόπολη Μολδαβίας ήταν προσκυνηματική περιήγηση στα ίχνη του οσίου Παϊσίου Βελιτσκόφσκι και γνωριμία με το «πνεύμα» και την ζωή την οποία μετέδωσε ο μεγάλος αυτός φιλοκαλικός Πατέρας.

Δεν προβλεπόταν ομιλία και συναντήσεις με Ρουμάνους Χριστιανούς, όπως έγινε κατά τις προηγούμενες επισκέψεις. Όμως, μια ομάδα Ορθοδόξων φοιτητών του Ιασίου, επειδή πληροφορήθηκε την παρουσία μου στην περιοχή και επειδή είχαν διαβάσει βιβλία μου, που μεταφράσθηκαν στην ρουμανική γλώσσα, επεδίωξαν μια συνάντηση. Το θέμα το οποίο μου έδωσαν να αναπτύξω ήταν «Η ιεραποστολή των νέων στην Εκκλησία».

Το Πνευματικό Κέντρο της Ιεράς Μητροπόλεως Μολδαβίας ήταν κατάμεστο κυρίως από νέους ανθρώπους. Τα κύρια σημεία της ομιλίας ήταν η ιεραποστολή που άσκησε ο όσιος Παΐσιος Βελιτσκόφσκι, αλλά και ο π. Κλεόπας, οι προϋποθέσεις της ιεραποστολής, που είναι η πίστη και η αγάπη, το κήρυγμα των αγίων Αποστόλων και των Ισαποστόλων, καθώς επίσης πως μπορούν να εργασθούν οι νέοι στην σημερινή εποχή, δηλαδή πως θα ζήσουν την Ορθόδοξη Παράδοση και πως θα την μεταδώσουν σε αυτούς που την αναζητούν.

Τα ερωτήματα που ετέθησαν ήταν πολλά και η συζήτηση, που διήρκησε μαζί με την ομιλία περίπου τρεις ώρες, δεν μπόρεσε να τα εξαντλήση και να απαντήση σε όλα.

Η προσκυνηματική περιήγηση στα Μοναστικά Κέντρα της Ιεράς Μητροπόλεως Μολδαβίας όπου έζησε ο όσιος Παΐσιος και μετέδωσε μια δυνατή παράδοση, η οποία ακόμη και σήμερα τρέφει τον λαό, άφησε σε όλη την ομάδα των προσκυνητών μας μια βαθύτατα εσωτερική συγκίνηση, ηρεμία και γαλήνη και θεωρήθηκε μια από τις καλύτερες προσκυνηματικές περιηγήσεις.

Κατά το ευλογημένο αυτό πενθήμερο δόθηκε η δυνατότητα να μυηθούμε στην ιστορία του τόπου, στην πνευματική ζωή του οσίου Παϊσίου και των μαθητών του, αλλά και στην θεολογία της Εκκλησίας για την αγιότητα και την προσευχή. Όπως όλοι ομολόγησαν, το προσκύνημα αυτό ήταν ένας συνδυασμός ιστορίας, θεολογίας και πνευματικότητας.

Αισθανόμασταν ότι μας παρακολουθούσε και μας ευλογούσε ο όσιος Παΐσιος, γιατί συνέχεια γι' αυτόν διαβάζαμε και μιλούσαμε, αλλά και ότι επικοινωνήσαμε πνευματικά με έναν από τους διαδόχους του, δηλαδή τον μακαριστό π. Κλεόπα και ακούσαμε τον λόγο του «να σας φάη ο Παράδεισος».

Και στο τέλος καταλάβαμε ότι πρέπει εμείς σιγά-σιγά να αγγίζουμε την αιωνιότητα και να τρώμε ολίγον κατ' ολίγον «κομμάτια» του Παραδείσου. 

Έτσι μπορούμε να αισθανθούμε την παρουσία μας μέσα στην Εκκλησία και να καταλάβουμε τους μεγάλους θησαυρούς που έχει και να ζήσουμε την μητρική της θαλπωρή.