Θεσσαλονίκης Άνθιμος "Εθνικισμός και Ρομαντισμός"

Δημιουργηθηκε στις Κυριακή, 13 Φεβρουαρίου 2011

Γράφτηκε από τον/την Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης Άνθιμος 02:15

Ανέγνωσα και εθαύμασα το άρθρο «Περί Εθνικισμού» του ομοτ. πανεπιστημιακού καθηγητού κ. Θάνου Βερέμη στην «Καθημερινή της Κυριακής» της 6-2-11, και από το κείμενο αυτό πήρα την αφορμή για να διατυπώσω κάποιες σκέψεις επάνω σ' αυτό το επίμαχο θέμα.

Ο θαυμασμός μου για το άρθρο του κ. Θ. Β. είναι ειλικρινής και αφορά κυρίως τη σαφήνεια των απόψεων του κ. καθηγητού, τη δημοτική καθαρότητα του λόγου του και την ισχυρή διαπραγμάτευση του θέματός του σε ένα κείμενο περιωρισμένης εκτάσεως.

Ομολογώ ως εκ τούτου ότι μου έφερε στον νου μου τους μακαριστούς καθηγητές μου στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, Ιωάννη Σταματάκο, Ιωάννη Θεοδωρακόπουλο, Κων. Βουρβέρη, Νικ. Τωμαδάκη, Νικ. Βλάχο, Σπυρ. Μαρινάτο, τον ακαδημαϊκό Διονύσιο Ζακυθηνό, και τόσους άλλους, που μας εμόρφωσαν στα νειάτα μας με την ελληνική γνώση και τα ελληνικά γράμματα, χωρίς να απαρνηθούν τη θύραθεν παιδεία.

Ο καθηγητής κ. Θ. Β. σημειώνει ότι «ο εθνικισμός που γνωρίζομε σήμερα δεν έχει σχέση με εκείνον που δημιούργησε ο γαλλικός ορθολογισμός». Οι Γάλλοι επεδίωκαν εδαφικές και πολιτικές διεκδικήσεις.

Και στη συνέχεια «ο εθνικισμός σταδιακά μεταλλάχτηκε σε προϊόν του ρομαντισμού». Εδώ ανοίγεται άλλο μεγάλο κεφάλαιο περί του ρομαντισμού, που δεν μπορούμε εδώ να προσεγγίσωμε, που όμως επηρέασε τους Γάλλους για να απομακρύνουν ό, τι ήταν γερμανικό σ' αυτούς, ενώ οι Πρώσοι ανεζήτησαν τη γερμανική καθαρότητα.

Στη συνέχεια ο κ. Θ. Β. μας ξαφνιάζει με μια αναφορά στον Κωνσταντίνο Παπαρρηγόπουλο, τον ιστορικό που τιμά και σέβεται αείποτε ολόκληρη η ελληνική οικουμένη και βεβαίως και ο κ. Βερέμης. Για τους αναγνώστες θυμίζω ότι ο Κων. Παπαρρηγόπουλος εγεννήθη στην Κωνσταντινούπολη το 1815 και απέθανε το 1891 στην Αθήνα.

Αξίζει να αναφερθή ότι οι Τούρκοι εδολοφόνησαν τον πατέρα του Δημήτριο, τον υιό του Μιχαήλ, τον αδελφό του Ιωάννη και τον γαμπρό του Δ. Σκαναβή.

Ο Κ. Παπαρρηγόπουλος υπήρξε τακτικός καθηγητής της Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, και η πρώτη ιστορική πραγματεία του «Περί της εποικήσεως σλαυϊκών τινών φύλων εις την Πελοπόννησον» απέκρουσε τη θεωρία του Φαλμεράυερ, ότι δήθεν οι Ελληνες αφωμοιώθησαν υπό των Σλαύων, διότι ήταν μελέτη εκπληκτική που συνετάραξε τους επιστημονικούς κύκλους της Ελλάδος και της Ευρώπης, και αποκατέστησε τους Ελληνες στη διεθνή κοινή γνώμη.

Η μελέτη του Παπαρρηγοπούλου υπήρξε βαρειά ταφόπλακα στη θεωρία του Φαλμεράυερ, ή οποία ξεχάστηκε παντελώς.

Μέσα, λοιπόν, σε τέτοιο κλίμα που ζούμε οι Ελληνες σήμερα, τι την θέλομε τη μνεία της ανθελληνικής θεωρίας του Φαλμεράυερ; Και αν μερικοί είχαν εγγράψει τον Παπαρρηγόπουλο στη ρομαντική σχολή της ιστοριογραφίας, όταν η καρδιά του θλιβόταν για τέσσαρες νεκρούς πρώτους συγγενείς του, και το μυαλό του ήταν, προ πάντων, στην ιστορία του Ελληνικού Εθνους, ποιος μπορούσε να τον ξεπεράση σε πηγές, σε πορίσματα και σε διακήρυξη της αλήθειας για την Ελλάδα; Ελληνες ιστορικοί υπήρξαν πολλοί και άξιοι.

Ο μοναδικός για την Ελλάδα είναι ο Παπαρρηγόπουλος.

«Η έννοια του από τριών χιλιάδων ετών καθαρόαιμου Ελληνισμού» γράφει ο κ. Βερέμης, «έγινε η βάση της αναθεωρημένης αντίληψης του ελληνικού εθνικισμού επί δικτατορίας Μεταξά και χάρη στον ελληνικό εμφύλιο, μακροημέρευσε».

Να μου επιτραπή να διαφωνήσω επί της θέσεως αυτής. Είναι ιστορικό λάθος να θεωρούμε ότι η φιλοπατρία των Ελλήνων πολιτών ετροφοδοτήθηκε από μια δικτατορία και από έναν εμφύλιο.

Κατά τρόπο αυτόματα γενεσιουργό ή από Βορρά χαλκευθείσα απόπειρα για να δημιουργηθεί από τη Μακεδονία και τη Θράκη ένα άλλο κράτος με πρωτεύουσα τη Θεσσαλονίκη, άναψε φωτιές στις συνειδήσεις των Ελλήνων και έσωσε την αυτοτέλεια του ελληνικού κράτους.

Παραλείπω τα των διενέξεων περί τα πολιτικά ζητήματα, και θέτω το τελικό ερώτημα.

Σήμερα στα ελληνικά δεδομένα, όταν ένας Ελληνας πολίτης αγαπάει την πατρίδα του, την Ελλάδα, με αίσθημα αυτοθυσίας γι' αυτήν, όταν στηρίζη το πολίτευμα της δημοκρατίας, όταν θέλη τη χώρα του ακεραία μέσα στα σύνορά της, όταν σέβεται τα σύμβολά της και συμβάλλει στον πολιτισμό της, είναι δυνατό να χαρακτηρίζεται ως εθνικιστής;

Εάν μου απαντήση θετικά ο κ. Βερέμης, τότε καλύτερα να στραφούμε στη «θρησκευτική παραμυθία», όπως ωνόμασε μειωτικά τη χριστιανική πίστη, για να προγευθούμε και την αιωνιότητα.

Η Ελλάδα πάντως ανήκει στους Ελληνες.

(Καθημερινή 13-02-2011)