Ημερίδα στη Βέροια: ''Αρχαιολογία και αειφόρος ανάπτυξη''

Δημιουργηθηκε στις Σάββατο, 11 Ιανουαρίου 2014

Γράφτηκε από τον/την Ι.Μ. Βεροίας - 13.50

Η ΙΖ’ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων και η 11η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων πραγαμτοποίησαν το Σάββατο 11 Ιανουαρίου έναν απολογισμό του έργου τους στο Νομό Ημαθίας, θέτοντας ακόμη πιο φιλόδοξους στόχους για την προστασία και την ανάδειξη των πολύ σημαντικών μνημείων και αρχαιολογικών χώρων της περιοχής, αλλά και τη δημιουργία νέων μουσειακών εκθέσεων και πολυποίκιλων ερευνητικών και εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων ώστε, εν όψει και της νέας προγραμματικής περιόδου ΣΕΣ 2014-2020, να συμβάλουν ουσιαστικά στην ανάπτυξη της περιοχής.

Εισαγωγική εισήγηση από την κ. Αγγελική Κοτταρίδη

Η Δρ Αγγελική Κοτταρίδη, Προϊσταμένη της ΙΖ’ Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων και Αναπληρώτρια Προϊσταμένη της 11ης Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων, έκανε μια συνολική παρουσίαση του έργου των δύο Εφορειών στο νομό Ημαθίας, με τίτλο «Σχεδιάζοντας έργα, αναστηλώνοντας μνημεία, ανοίγοντας μουσεία....

Η συνεισφορά δυο εφορειών αρχαιοτήτων στην εποχή της κρίσης». Μίλησε όχι μόνο για τα μεγάλα έργα σε εξέλιξη, τα οποία χρηματοδοτούνται από το ΕΣΠΑ 2007-2013, αλλά και για τους προγραμματικούς στόχους για νέα έργα, τα οποία θα υλοποιηθούν στην επόμενη περίοδο συγχρηματοδότησης της Ευρωπαϊκης Ενωσης από το Ταμείο Συνοχής (ΣΕΣ 2014-2020).

Στην ανακοίνωσή της για τους νέους βασιλικούς τάφους στις Αιγές, παρουσιάστηκαν για πρώτη φορά στο κοινό τα νέα ευρήματα παγκόσμιας εμβέλειας που ήρθαν στο φως τα δύο τελευταία χρόνια στη βασιλική νεκρόπολη.

Ανάμεσα στα έργα σε εξέλιξη που θα παρουσιάσει, κυρίαρχη θέση κατέχει η αποκατάσταση του Ανακτόρου των Αιγών, ενός από τα σημαντικότερα και ίσως το μεγαλύτερο σε διαστάσεις κτίριο της κλασικής Ελλάδας, κτισμένο στα χρόνια του Φιλίππου Β’.

Η αρχιτεκτονική μελέτη στερέωσης και αναστήλωσης της ανατολικής και βόρειας πτέρυγας του κυρίως κτιρίου του Ανακτόρου εγκρίθηκε ομόφωνα από το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο πριν λίγες μέρες, για τη μέγιστη δυνατή ανάδειξη του μεγέθους και της μεγαλοπρέπειας του κτιρίου.

Έδωσε επίσης έμφαση στη δημιουργία του Πολυκεντρικού Μουσείου Αιγών στη Βεργίνα, μια νέα, ‘ολιστική’ και δυναμική προσέγγιση του ζητήματος της σχέσης αρχαιολογικού χώρου - μουσείου – επισκέπτη.

Ενας χώρος με πολλαπλά κέντρα και πιθανές διαδρομές για τον επισκέπτη, ανάμεσα στο διάσημο Μουσείο των Βασιλικών Τάφων (το οποίο βραβεύτηκε πρόσφατα με το Travelers' Choice Attractions Award 2013 του TripAdvisor, του μεγαλύτερου διαδικτυακού ταξιδιωτικού ιστότοπου παγκοσμίως), τον αρχαιολογικό χώρο του αποκατεστημένου πλέον Ανακτόρου, των κύριων συστάδων των βασιλικών τάφων και του νέου κτιρίου που κατασκευάζεται σε οικόπεδο έκτασης 140 στρεμμάτων στα δυτικά της Βεργίνας.

Το νέο αυτό κτίριο αποτελεί την «είσοδο» του Πολυκεντρικού Μουσείου, όπου πρόκειται να εκτεθούν σε μόνιμη ημιυπαίθρια έκθεση γλυπτά που προέρχονται από τα ιερά της πόλεως και να αναταχθεί ο άνω όροφος της πρόσοψης του ανακτόρου.

O μεγάλος, ενιαίος εκθεσιακός χώρος που θα κατασκευαστεί προορίζεται για την παρουσίαση περιοδικών θεματικών εκθέσεων που αφορούν στον βίο, τον πολιτισμό και την ιστορία των Αιγών.

Η πρώτη έκθεση που θα ανοίξει για το κοινό το 2016 θα έχει τον τίτλο «ΑΙΓΩΝ ΜΝΗΜΗ» Παραλληλα στο κτήριο αυτό θα στεγάζεται η φυσική έδρα του ψηφιακού μουσείου «Μέγας Αλέξανδρος από τις Αιγές στην Οικουμένη», αλλά και του ψηφιακού δικτύου περιήγησης στο αρχαίο βασίλειο των Μακεδόνων.

Τα ψηφιακά έργα

Τα δύο αυτά μεγάλα ψηφιακά έργα σε εξέλιξη παρουσίασε αργότερα αναλυτικότερα η αρχαιολόγος – μουσειολόγος Κατερίνα Νικολαϊδου.

Το εικονικό μουσείο που αφιερώνεται στη ζωή, το έργο και την προσωπικότητα του Μεγάλου Αλεξάνδρου, καθώς και στην απήχηση τους από την εποχή του μέχρι τις μέρες μας, φιλοδοξεί ν’ αλλάξει τον τρόπο που ορίζουμε τα εικονικά μουσεία σήμερα.

Επιστρατεύοντας όλα τα μέσα που προσφέρουν οι σύγχρονες τεχνολογίες της πληροφορικής, θα προχωρήσει σε μια συνθετική, επιστημονικά έγκυρη και συγχρόνως γλαφυρή και ελκυστική παρουσίαση της πορείας του ίδιου του ήρωα στην ιστορία και στο μύθο, αλλά και όλων εκείνων των διεργασιών που οδήγησαν στη δημιουργία του οικουμενικού πολιτισμού που ονομάζεται «ελληνιστικός» και αποτέλεσε τη βάση των ιστορικών εξελίξεων, οι οποίες σφράγισαν καίρια την σύγχρονη κοσμοαντίληψη.

Το Δίκτυο Εικονικής Περιήγησης στο Αρχαίο Βασίλειο των Μακεδόνων, από την άλλη, θα περιλαμβάνει πολιτιστικές διαδρομές και επιλεγμένα σημεία ενδιαφέροντος του αρχαίου βασιλείου των Μακεδόνων.

Με στόχο τη διεθνή προβολή των επισκέψιμων αρχαιολογικών χώρων και μουσείων της γεωγραφικής αυτής ενότητας, το Δίκτυο θα παρέχει, με σύγχρονες εφαρμογές, την πληροφόρηση που χρειάζεται τόσο ο εικονικός επισκέπτης του διαδικτύου, όσο και ο επισκέπτης του φυσικού γεωγραφικού χώρου, προκειμένου να διαμορφωθεί για την περιοχή μια διεθνούς εμβέλειας ταυτότητα πολιτιστικού προορισμού.

Η Σχολή του Αριστοτέλη

Η Μίεζα της Νάουσας, όπου βρισκόταν η Σχολή του Αριστοτέλη, και η Λευκόπετρα Βερμίου, είναι δύο μόνο από τα πολλαπλά σημεία ενδιαφέροντος του δικτύου εικονικής περιήγησης, αλλά και δύο σημαντικότατοι αρχαιολογικοί χώροι όπου η ΙΖ’ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων επιτελεί ανασκαφικό και αναστηλωτικό έργο.

Τις πλέον πρόσφατες εξελίξεις θα παρουσιάσουν αντίστοιχα ο αρχαιολόγος Νεκτάριος Πουλακάκης και η συντηρήτρια Χριστίνα Ασημακοπούλου για τη συντήρηση και ανάδειξη του αρχαίου θεάτρου της Μίεζας και ο αρχαιολόγος Ιωάννης Γραικός για το ναό της Μητρός των Θεών Αυτόχθονος στη Λευκόπετρα, το μόνο ναό που έχει μέχρι σήμερα αναστηλωθεί.

Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε όμως στην ημερίδα αυτή στη Βέροια, μια πόλη που κατοικείται συνεχώς από την εποχή του βασιλείου των αρχαίων Μακεδόνων μέχρι σήμερα.

Η αρχαιολόγος Μαρία Πολατίδου, η αρχιτέκτων Σοφία Σβιρτσέφσκη και η προϊσταμένη του Τμήματος Συντήρησης της 11ης ΕΒΑ Ελπίδα Χριστοφορίδου παρουσίασαν το μετασχηματισμό της πόλης από ειδωλολατρική σε χριστιανική μέσα από ένα διαχρονικό χώρο λατρείας, τον Αγιο Πατάπιο.

Οι εργασίες στερέωσης, αποκατάστασης και συντήρησης των μνημείων του αρχαιολογικού χώρου του Αγίου Παταπίου τα τελευταία χρόνια συνετέλεσαν στην ανάδειξη ενός εμβληματικού λατρευτικού χώρου στο κέντρο της σύγχρονης Βέροιας.

Η ανάδειξη του χώρου εντάσσει στο σύγχρονο ιστό της πόλης έναν αρχαιολογικό πυρήνα, ο οποίος συνδέει τον επισκέπτη με το παρελθόν και την τοπική κοινωνία με τις ρίζες της.

Κατοικίες στα αρχαία τείχη της Βέροιας

Αναπόφευκτα, μια πόλη που κατοικείται συνεχώς για χιλιετηρίδες παρουσιάζει προκλήσεις για τους αρχαιολόγους που καλούνται να διασώσουν και ν’ αποκαταστήσουν τα μνημεία της.

Η αρχαιολόγος Μαρία Χειμωνοπούλου παρουσίασε ένα τέτοιο παράδειγμα από τη Βέροια, τι συμβαίνει όταν τα αρχαία τείχη της πόλης αποτέλεσαν τη βάση πάνω στην οποία κτίστηκαν σπίτια στους αιώνες που ακολούθησαν, σε μια περιοχή της πόλης απ’ όπου εικάζεται ότι εισήλθαν οι Οθωμανοί, αφήνοντας ως μάρτυρα του περάσματος τους την ονομασία γιολά – γκελντί (ο δρόμος απ’ όπου ήρθαν).

Η αποκατάσταση αυτών των παραδοσιακών οικιών και η διαμόρφωση του περιβάλλοντος χώρου τους θα δημιουργήσει χώρους που θα χρησιμοποιηθούν από το Βυζαντινό Μουσείο Βέροιας για τις ανάγκες λειτουργίας και τις δράσεις του.

Η Παλαιά Μητρόπολη

Και βέβαια, από μια ημερίδα για το αρχαιολογικό έργο στο νομό Ημαθίας δε θα μπορούσε να λείπει το κορυφαίο μνημείο της Βέροιας, η Παλαιά Μητρόπολη, την αποκατάσταση της οποίας θα παρουσιάσουν ο αρχαιολόγος Γεώργιος Σκιαδαρέσης, η αρχιτέκτων Μερόπη Χατζημιχάλη και ο συντηρητής αρχαιοτήτων Κωνσταντίνος Τζίμπουλας.

Οι εργασίες αποκατάστασης που βρίσκονται σε εξέλιξη, έχουν στόχο την συνολική μορφολογική και λειτουργική επάρκεια και αυτοτέλεια του μνημείου προκειμένου αυτό να στέκει ως μοναδικό παράδειγμα λαμπρής αρχιτεκτονικής και ζωγραφικής "φέροντας" την ιστορία της πόλης της Βέροιας από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα αλλά να αποτελεί και στο μέλλον ορόσημο για το ιστορικό και κοινωνικό γίγνεσθαι της πόλης.

Προτάσεις

Επίσης παρουσιάστηκαν οι προτάσεις των δύο Εφορειών για νέα έργα στις Αιγές, την Βέροια, τη Νάουσα και την ευρύτερη περιοχή της Ημαθίας στο πλαίσιο της επόμενης προγραμματικής περιόδου χρηματοδότησης (2014-2020) μέσω των Διαρθρωτικών Ταμείων της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Χαιρετισμοί επισήμων

Την ημερίδα χαιρέτισαν ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Βεροίας, Ναούσης και Καμπανίας κ. Παντελεήμων , ο Αντιπεριφερειάρχης Ημαθίας κ. Κωνσταντίνος Καραπαναγιωτίδης, η Δήμαρχος Βέροιας κ. Χαρίκλεια Ουσουλτζόγλου – Γεωργιάδη η Γενική Διευθύντρια Αρχαιοτήτων και Πολιτιστικής Κληρονομιάς Δρ Μαρία Ανδρεαδάκη – Βλαζάκη και η Γενική Γραμματέας του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού Δρ Λίνα Μενδώνη.

Ο χαιρετισμός του Σεβασμιωτάτου

Μέ πολλή χαρά χαιρετίζω τή νέα αὐτή πρωτοβουλία τῆς 17ης Ἐφορείας Προϊστορικῶν καί Κλασικῶν Ἀρχαιοτήτων καί τῆς 11ης Ἐφορείας Βυζαντινῶν Ἀρχαιοτήτων ὑπό τή διεύθυνση τῆς κ. Ἀγγελικῆς Κοτταρίδη νά παρουσιάσει στόν λαό τῆς Ἠμαθίας τό πολύπλευρο καί πολύ σημαντικό ἔργο πού ἔχει ἐπιτελέσει τήν τελευταία διετία, ἀλλά καί τίς προτάσεις της γιά τά νέα ἔργα καί τίς δράσεις πού σχεδιάζει καί προγραμματίζει γιά τά ἑπόμενα χρόνια.

Εἴμαστε εὐτυχεῖς γιατί ἡ περιοχή μας, ἡ Ἠμαθία, δέν εἶναι μόνο πλούσια σέ σημαντικά μνημεῖα τοῦ παρελθόντος, ἀπό τή Σχολή τοῦ Ἀριστοτέλη στή Μίεζα μέχρι τούς βασιλικούς τάφους καί τό βασιλικό ἀνάκτορο τῶν Αἰγῶν, καί ἀπό τήν παλαιά Μητρόπολη τῆς Βεροίας μέχρι τήν Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ καί τίς ἀναρίθμητες βυζαντινές καί μεταβυζαντινές Ἐκκλησίες τῆς Βεροίας, ἀλλά καί γιατί τά τελευταῖα χρόνια ἀνασκάπτονται, συντηροῦνται, ἀναστηλώνονται καί ἀναδεικνύονται μέ τόν καλύτερο τρόπο τά μνημεῖα της, ἔτσι ὥστε νά ἐντάσσονται ὀργανικά στό οἰκιστικό περιβάλλον, καί νά μετατρέπονται ἀπό ἀναξιοποίητα λείψανα τοῦ παρελθόντος σέ πόλο ἕλξεως τόσο τῶν κατοίκων ὅσο καί τῶν ἐπισκεπτῶν τῆς περιοχῆς μας.

Ἡ ἐξέλιξη αὐτή πού ὀφείλεται στή σχεδιασμένη καί ἐξαίρετα μελετημένη ἀξιοποίησή τους, χάρη στούς ἀρχαιολόγους μας, πού διαθέτουν καί ὅραμα καί τήν ἐπιστημονική ἐπάρκεια καί τή θέληση νά τό ὑλοποιήσουν σέ ἁρμονική συνεργασία μέ ὅλους τούς φορεῖς τῆς πόλεως καί τοῦ νομοῦ μας, συμβάλλει ὄντως σέ μία δύσκολη ἐποχή στήν ἀειφόρο ἀνάπτυξη τοῦ τόπου μας καί μᾶς γεμίζει μέ αἰσιοδοξία καί ἐλπίδα γιά τίς προοπτικές ἀναδείξεως τοῦ πλούτου πού μᾶς κληροδότησαν οἱ πατέρες μας μέ τρόπο ἀνάλογο τῆς ἀξίας τους καί τῶν προσδοκιῶν μας.

Ἰδιαιτέρως θέλω νά ἐκφράσω τή χαρά καί τίς εὐχαριστίες μου γιά τό ἔργο πού ἐπιτελεῖ ἡ 11η Ἐφορεία Βυζαντινῶν Ἀρχαιοτήτων σέ πολλές ἐκκλησίες τῆς Βεροίας, καί κυρίως γιά τό σπουδαῖο ἔργο πού ἐπιτελεῖ στήν Παλαιά Μητρόπολη, μέ τήν ὁλοκλήρωση τοῦ ὁποίου θά ἀναδειχθεῖ ἡ μοναδικότητα τοῦ λαμπροῦ αὐτοῦ μνημείου τῆς μεσοβυζαντινῆς περιόδου.

Γι᾽ αὐτό καί θά ἤθελα νά συγχαρῶ θερμά τήν Προϊσταμένη καί τῶν δύο Ἐφορειῶν, τήν κ. Ἀγγελική Κοτταρίδη, ἡ ὁποία, παρά τή μεγάλη ἐπιστημονική καί διοικητική εὐθύνη πού ἔχει ἐπωμισθεῖ, ἀνταποκρίνεται ἄριστα στίς προκλήσεις καί τίς ἀπαιτήσεις τῆς θέσεώς της, καί τούς ἄξιους συνεργάτες της, καί νά εὐχηθῶ νά συνεχισθεῖ μέ τή συμπαράσταση καί τοῦ Ὑπουργείου Πολιτισμοῦ καί τῆς Γενικῆς Γραμματέως του, κ. Λίνας Μενδώνη, ἡ ὁποία μέ πολύ ἐνδιαφέρον πάντοτε παρακολουθεῖ καί στηρίζει τήν ἀνάδειξη τῶν μνημείων καί τοῦ πολιτισμοῦ τῆς Ἠμαθίας καί τή δράση τῆς τοπικῆς Ἐκκλησίας στόν τομέα τῆς πολιτιστικῆς κληρονομιᾶς μας, καί τῆς εἴμαστε εὐγνώμονες γι᾽ αὐτό, εὔχομαι, λοιπόν, νά συνεχισθεῖ τό ἔργο τῶν δύο Ἐφορειῶν ἀειφόρα, κάνοντάς μας ὅλους ὑπερήφανους.