«Ελευθερία και Ευθύνη κατά τον Απόστολο Παύλο»

Δημιουργηθηκε στις Τετάρτη, 27 Ιουνίου 2012

Γράφτηκε από τον/την Εκ της μητροπόλεως - 12.37

 

Την Τρίτη 26 Ιουνίου το απόγευμα ξεκίνησαν στην Αντωνιάδειο Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών του Δήμου Βέροιας το τριήμερο διεθνές επιστημονικό συνέδριο που διοργανώνει η Ιερά Μητρόπολις Βεροίας, Ναούσης και Καμπανίας στο πλαίσιο των ΙΗ΄Παυλείων και φέτος έχει ως θέμα του «Ελευθερία και Ευθύνη κατά τον Απόστολο Παύλο».

Κατά την τελετή έναρξης εψάλησαν ύμνοι του αποστόλου Παύλου και στη συνέχεια ο πρωτοσύγκελλος της Ιεράς Μητροπόλεως αρχιμ. Γεώργιος Χρυσοστόμου προσεφώνησε τους επισήμους και κάλεσε τους εκπροσώπους των ορθοδόξων Πατριαρχείων και Αυτοκεφάλων Εκκλησιών να χαιρετίσουν το Συνέδριο και να αναγνώσουν τα μηνύματα των Προκαθημένων τους. Εκ μέρους των τοπικών αρχών απηύθηνε χαιρετισμό η Δήμαρχος Βέροιας κ. Χαρίκλεια Ουσουλτζόγλου. Εκ μέρους της επιστημονικής κοινότητας χαιρετισμό απηύθηνε ο Κοσμήτωρ της Θεολογικής Σχολής Θεσσαολονίκης κ. Μιχαήλ Τρίτος καθώς και ο πρόεδρος της επιστημονικής επιτροπής των Παυλείων κ. Ιωάννης Καραβιδόπουλος.

Ακολούθως ο σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Βεροίας, Ναούσης και Καμπανίας κ. Παντελεήμων κήρυξε την έναρξη των εργασιών του Συνεδρίου τονιζοντας: ««Τη ελευθερία ημάς Χριστός ηλευθέρωσεν» (Γαλ. 5.1).

Σεβασμιώτατε Εκπρόσωπε της Αυτού Θειοτάτης Παναγιότητος, του Οικουμενικού Πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως κ.κ. Βαρθολομαίου, Μητροπολίτα Πιτσβούργου κ.κ. Σάββα,

Σεβασμιώτατοι Εκπρόσωποι των πρεσβυγενών και νεωτέρων Πατριαρχείων και των Αυτοκεφάλων Εκκλησιών,

Εξοχώτατοι κύριοι Βουλευτές, αξιότιμε κ. Αντιπεριφερειάρχα, αξιότιμη κ. Δήμαρχε, ενδοξώτατε Στρατηγέ, κ. Διευθυντά της Αστυνομίας, κ. Διοικητά της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας,

Ελλογιμώτατες κυρίες και ελλογιμώτατοι κύριοι καθηγητές, αγαπητοί πατέρες, αγαπητοί αδελφοί,

Η φράση αυτή από την προς Γαλάτας επιστολή του πρωτοκορυφαίου αποστόλου Παύλου δεν είναι η μοναδική περίπτωση κατά την οποία ο μέγας απόστολος συνδέει την ανθρωπίνη ελευθερία με το πρόσωπο του Ιησού Χριστού.

Ο απόστολος των Εθνών ομιλεί σε μία εποχή κατά την οποία η ελευθερία δεν είναι αυτονόητη έννοια και ιδιότητα των ανθρώπων όχι μόνο διότι υπάρχει μεταξύ των ελευθέρων της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας και πέραν αυτής μέγας αριθμός δούλων, οι οποίοι αποτελούν ιδιοκτησία των κυρίων των, αλλά και διότι και μεταξύ των ελευθέρων ανθρώπων δεν υπάρχει ο ίδιος βαθμός ελευθερίας για όλους. Είναι, ασφαλώς γνωστό, ότι ούτε οι γυναίκες ούτε τα παιδιά απολάμβαναν τα ίδια δικαιώματα και την ίδια ελευθερία με τους άνδρες.

Όμως ο απόστολος Παύλος δεν αναφέρεται σε αυτό το επίπεδο ελευθερίας, στο επίπεδο της κατά κόσμον και κατ᾽ άνθρωπον ελευθερίας, διότι αυτό που τον απασχολεί και αυτό το οποίο θέλει να διδάξει στους ακροατές και τα πνευματικά του τέκνα είναι η εν Χριστώ ζωή και ελευθερία. Στην εν Χριστώ ζωή οι πάντες απολαμβάνουν την ίδια ελευθερία, διότι σε αυτήν «ουκ ένι δούλος ουδέ ελεύθερος» (Γαλ. 3.28), εφ᾽ όσον ο ίδιος ο Χριστός «εκένωσεν εαυτόν μορφήν δούλου λαβών», προκειμένου να μας ελευθερώσει από την αμαρτία.

Δεν διστάζει άλλωστε να ονομάσει και τον εαυτόν του «δούλον», αλλά και να διαβεβαιώσει τον μαθητή του απόστολο Εφέσου Τιμόθεο ότι παρότι «κακοπαθεί μέχρι δεσμών ως κακούργος», «ο λόγος του Θεού ου δέδεται», άρα και ο ίδιος είναι ελεύθερος.

Η σύνδεση της ελευθερίας με την εν Χριστώ ζωή την οποία διακηρύσσει και βιώνει ο πρωτοκορυφαίος απόστολος προσδιορίζει και τον χαρακτήρα της ελευθερίας για την οποία ομιλεί. Δεν πρόκειται για μία ελευθερία άναρχη και ασύδοτη που τελικώς μεταβάλλει τον άνθρωπο σε ανδράποδο των παθών και των επιθυμιών του.

Η εν Χριστώ ελευθερία συνδέεται με την ανακαίνιση του παλαιού ανθρώπου δια του πνευματικού αγώνος και της δια των ιερών μυστηρίων της Εκκλησίας ενεργούσης Χάριτος του Θεού, η οποία διαλύει και συντρίβει τα δεσμά της αμαρτίας, τα οποία κρατούν δέσμιο τον άνθρωπο, και του χαρίζει τη δυνατότητα να είναι απελεύθερος Θεού, τέκνο και κληρονόμος του ουρανίου πατρός.

Εναπόκειται όμως στη διάθεση και την ελευθέρα βούληση του ανθρώπου να ακολουθήσει τον δρόμο της ελευθερίας δια της εν Χριστώ ζωής. Και στην περίπτωση αυτή δεν πρόκειται για την ελευθέρα βούληση ως αόριστη έννοια και ιδιότητα του ανθρώπου αλλά ως ενσυνείδητη επιλογή του.

Διότι ο Θεός χάρισε αρχικώς στον άνθρωπο την ελευθερία δια του αυτεξουσίου, την οποία όμως ακύρωσαν οι πρωτόπλαστοι δια της παρακοής της μιας και μόνης εντολής του Θεού, που αποτελούσε το κριτήριο δια του οποίου αξιολογείτο το αυτεξούσιο και η διάθεση του ανθρώπου να ζήσει μέσα στην ελευθερία για την οποία τον δημιούργησε ο Θεός.

Έτσι ο άνθρωπος από ελεύθερος μετετράπη σε δούλο, σε δέσμιο της αμαρτίας και του κοσμοκράτορος του σκότους, η όπως γλαφυρότερα το εκφράζει ο ψαλμωδός Δαβίδ, «άνθρωπος εν τιμή ων ου συνήκε, παρεσυνεβλήθη τοις κτήνεσι τοις ανοήτοις και ωμοιώθη αυτοίς».

Η αγάπη του Θεού όμως έδωσε μία δεύτερη ευκαιρία στον άνθρωπο να ανακτήσει την ελευθερία του, ευκαιρία η οποία προσφέρθηκε δια της σταυρικής θυσίας του Υιού του.

Ο άνθρωπος απεκαταστάθη δυνάμει στην ελευθερία· έχει δηλαδή το δικαίωμα και τη δυνατότητα να ζήσει ελεύθερος εν Χριστώ Ιησού, αλλά η ελευθερία αυτή είναι τώρα προσωπική του ευθύνη.

Και η ευθύνη έγκειται στο γεγονός ότι, για να απολαύσει ο άνθρωπος την ελευθερία που του χάρισε ο Χριστός, έχει χρέος να πολιτευθεί με τέτοιο τρόπο, ώστε να μην απομακρυνθεί από αυτή και να μην απεμπολήσει το δικαίωμα να μετάσχει στην ελευθερία της εν Χριστώ ζωής.

Η διαφορά αυτής της δεύτερης ευκαιρίας βιώσεως της ελευθερίας συνίσταται ακριβώς στο προσωπικό στοίχημα του κάθε ανθρώπου ξεχωριστά.

Δεν υπάρχει συλλογική ευθύνη για την απώλεια της ελευθερίας, όπως συνέβη την πρώτη φορά με τους πρωτοπλάστους, υπάρχει προσωπική ευθύνη του κάθε ανθρώπου, του κάθε πιστού, να ζήσει σύμφωνα με την κλήση του Θεού, η οποία είναι κλήση ελευθερίας, όπως γράφει και πάλι ο μέγας απόστολος Παύλος προς τους Γαλάτες: «υμείς επ᾽ ελευθερία εκλήθητε» (Γαλ. 5.13), και τους καλεί να αντιληφθούν την ευθύνη που έχουν για να παραμείνουν ελεύθεροι προτρέποντάς τους: «στήκετε ουν και μη πάλιν ζυγώ δουλείας ενέχεσθε» (Γαλ. 5.1). Με τον τρόπο αυτό η ευθύνη του ανθρώπου προσδιορίζεται σε σχέση με την ελευθερία ως αποδοχή της κλήσεως του Θεού να ζήσει σύμφωνα με τις εντολές του.

Πολλοί θεωρούν ότι η εφαρμογή των εντολών του Θεού αποτελεί περιορισμό της ανθρωπίνης ελευθερίας, η περίπτωση όμως των πρωτοπλάστων μαρτυρεί περί του αντιθέτου.

Οι εντολές του Θεού αποτελούν όμως κατά βάση τον οδικό χάρτη που προσφέρει ο Θεός από άφατη αγάπη προκειμένου ο άνθρωπος να περιπατήσει με ασφάλεια την οδό της ελευθερίας την οποία επέλεξε, και τον βοηθούν, εφ᾽ όσον τις ακολουθήσει με συναίσθηση της ευθύνης που έχει έναντι του δώρου του Θεού αλλά και του εαυτού του να φθάσει στην ελευθερία των τέκνων του Θεού.

Αγαπητοί μου, τα φετινά ΙΗ´ Παύλεια συμπίπτουν με μία μεγάλη και ιστορική επέτειο για την πόλη της Βεροίας, τον νομό Ημαθίας και ολόκληρη τη Μακεδονία μας. Συμπίπτουν με την εκατοστή επέτειο της απελευθερώσεως από τον μακροχρόνιο και πολυώδυνο τουρκικό ζυγό.

Γι᾽ αυτό και επιλέξαμε να προβάλλουμε και μέσω αυτού του Διεθνούς Συνεδρίου προς τιμήν του ιδρυτού της τοπικής μας Εκκλησίας, ουρανοβάμονος αποστόλου Παύλου, με θέμα «Ελευθερία και ευθύνη κατά τον απόστολο Παύλο», το μέγα δώρο της ελευθερίας που μας χάρισε ο Θεός και οι πατέρες αλλά και τη μεγάλη ευθύνη που έχουμε να αποδειχθούμε άξιοι αυτής της ελευθερίας.

Το Συνέδριό μας τιμούν και φέτος με την παρουσία τους οι εκπρόσωποι των πρεσβυγενών και νεωτέρων πατριαρχείων και των αυτοκεφάλων Εκκλησιών και μεταφέρουν προς τους συνέδρους και προς όλο τον κλήρο και τον λαό της Ημαθίας τις ευχές και τις ευλογίες της Αυτού Θειοτάτης Παναγιότητος, του Οικουμενικού Πατριάρχου κ.κ. Βαρθολομαίου, των Μακαριωτάτων Πατριαρχών και Αρχιεπισκόπων.

Τους υποδέχομαι και τους καλωσορίζω με τιμή και σεβασμό και εκφράζω εκ βάθους καρδίας τις ευχαριστίες μου, τις οποίες και τους παρακαλώ να μεταφέρουν μαζί με την έκφραση του βαθυτάτου σεβασμού μας προς τους προκαθημένους των Αγιωτάτων Εκκλησιών, τις οποίες εκπροσωπούν.

Παρόντες στο Συνέδριό μας οι πολιτικές και στρατιωτικές αρχές της πόλεώς μας και του Νομού Ημαθίας, που μας τιμούν ιδιαιτέρως, και εκφράζουν μαζί με τον ευαγή κλήρο και τον ευσεβή λαό της πόλεως και του Νομού μας την ευγνωμοσύνη τους στον απόστολο των Εθνών και διδάσκαλο των Βεροιέων, που μας τίμησε με την παρουσία του στην πόλη μας και το κήρυγμά του. Προς όλους εκφράζω τις θερμές μου ευχαριστίες.

Ευχαριστίες οφείλω και προς την Επιστημονική και Οργανωτική επιτροπή του Συνεδρίου, τους εκλεκτούς ομιλητές μας, και όλους όσους συνέβαλαν στην προετοιμασία και την πραγματοποίησή του.

Θα ήταν αδύνατο όμως να κηρύξω την έναρξη των εργασιών του ΙΗ´ Διεθνούς Επιστημονικού Συνεδρίου μας χωρίς να εκφράσω την ευγνωμοσύνη μου προς Αυτόν ο οποίος είναι η αρχή και το τέλος όλων των εκδηλώσεων τις οποίες πραγματοποιεί η Ιερά Μητρόπολη Βεροίας, Ναούσης και Καμπανίας κατά τον μήνα Ιούνιο, προς τον ουρανοδρόμο και ουρανοπολίτη Παύλο, ο οποίος μας δίδαξε το αληθινό περιεχόμενο της εν Χριστώ Ιησού ελευθερίας.

Δια των πρεσβειών του εύχομαι επιτυχία στις εργασίες του προς τιμήν του συνεδρίου, και με αυτή την ευχή κηρύσσω την έναρξη του ΙΗ´ Διεθνούς Επιστημονικού Συνεδρίου της Ιεράς Μητροπόλεως Βεροίας, Ναούσης και Καμπανίας».

Η ΠΡΩΤΗ ΣΥΝΕΔΡΙΑ

Κατά την πρώτη συνεδρία προήδρευσε ο Ελλογιμώτατος Καθηγητής – Κοσμήτωρ κ. Μιχαήλ Τρίτος ενώ πρώτος εισηγητής ήταν ο κ. Ιωάννης Καραβιδόπουλος ομ. Καθηγητής της Θεολογικής Σχολής Α.Π.Θ. ο οποίος ανέπτυξε το θέμα «Ελευθερία και ευθύνη του ανθρώπου κατά τον Απόστολο Παύλο».

Στην αρχή μίλησε για τη έννοια της ελευθερίας στην αρχαία ελληνική σκέψη και ιδιαίτερα στην στωική φιλοσοφία. Επισήμανε την μεταβολή της κλασικής πολιτικής ελευθερίας στην κλασική φιλοσοφία, όπου γίνεται υπαρξιακή ανθρωπολογική γενίκευση στην ελευθερία της βούλησης των ανθρώπων.

Επισήμανε ότι σε αυτή την εποχή μιλά και ο Παύλος για την ελευθερία των ανθρώπων ως δώρο του Θεού εν Χριστώ Ιησού.

Ο Καθηγητής τόνισε ότι κατά τον απ. Παύλο η ελευθερία δεν λογίζεται ως ελευθερία από Κάτι, από τον Νόμο κ.λπ., αλλά ελευθερία για να κάνει κάποιος κάτι άλλο, δηλαδή η ελευθερία να υπηρετεί τον άνθρωπο.

Επίσης ο Καθηγητής ανέφερε χωρία από τον Παύλο για την ελευθερία ως δώρο του Θεού και ως ευθύνη του ανθρώπου να αξιωθεί της ελευθερίας.

Δεύτερος και τελευταίος εισηγητής της πρώτης συνεδρίας ήταν ο κ. Δημήτριος Καϊμάκης, Καθηγητής της Θεολογικής Σχολής Α.Π.Θ. ο οποίος ανέπτυξε το θέμα «Η ελευθερία κατά την Παλαιά Διαθήκη».

Ο Καθηγητής τόνισε ότι οι όροι ελεύθερος και ελευθερία στην Π.Δ. Χρησιμοποιούνται με την κοινωνική τους διάσταση για να αντιδιαστείλουν τον ελεύθερο από τον δούλο. Κάποιες φορές με τον όρο ελεύθερος εννοείται ένα μέλος μια ανώτερης κοινωνικής τάξης, δηλαδή ο ευγενής. Για τη ΣΩΤΗΡΙΑ του Ισραήλ από τη δουλεία της Αιγύπτου δεν χρησιμοποιείται η έννοια της ελευθερίας αλλά αυτή της απελευθέρωσης. Αυτή υπήρξε η κατεξοχήν σωτηριώδης πράξη του ΘΕΟΥ. Το γεγονός της απελευθέρωσης απ´ο την Αίγυπτο οδήγησε τους προφήτες στην αντίληψη ότι όπως και στο παρελθόν, ο Θεός θα συνέχιζε να απελευθερώνει το λαό του.

Θα τον έβγαζε από την αιχμαλωσία της Βαβυλώνας και στο μέλλον θα τον βοηθούσε να αντιμετωπίσει τους εχθρούς του και θα εξασφάλιζε τη σταθερότητα στον λόφο Σιών. Έτσι ο ΘΕΟΣ προβάλλεται Ως ελευθερωτής του λαού του. Ταυτόχρονα έιναι εκείνος που στηρίζει αυτούς που π´ασχουν και τους κοινωνικά ασθενείς. ΕΙΝΑΙ ο λυτρωτης στις δύσκολες καταστάσεις πίτες πρόκειται για εχθρούς, θάνατο ή αμαρτία.

Ο ρόλος του αυτός βρίσκεται κοντά στο θεσμ´ο του goel, σύμφωνα με τον οπόιο το αρσενικό μέλος μια οικογένειας που ΕΙΝΑΙ ο πλησιεστερος συγγενής, αναλαμβάνει να απελευθερώσει τον συγγενή του που έγινε δούλος, να ξαναπάρει την περιουσία τύπου που πουλήθηκε λόγω χρεών και να εκδικηθέι τον συγγενή του που δολοφονήθηκε.

Ακόμα, επειδή ο ΓΙΑΧΒΕ με τη δέκατη πληγή τιμώρησε τα πρωτότοκα των Αιγυπτίων, αλλά έσωσε τα πρωτότοκα των Ισραηλιτών, οι Ισραηλίτες οφέιλουν να εξαγοράζουν τα πρωτότοκα αρσενικά τέκνα τους η ζώα που ΕΙΝΑΙ αφιερωμένα στον Κύριο.

Η πρακτική αυτή επεκτέινεται και στα πρωτογεννηματα της γης, επειδή ο Θεός έπονται αυτ´ος που φέρνει ευφορία στη γη.

Με την εισήγηση αυτή ολοκληρώθηκε η πρώτη ημέρα του Συνεδρίου.