H πνευματική και καλλιτεχνική προσφορά του Αγίου Όρους

Δημιουργηθηκε στις Δευτέρα, 25 Ιουνίου 2012

Γράφτηκε από τον/την Ι.Μ. Βεροίας - 22.44

Την Δευτέρα 25 Ιουνίου το βράδυ πραγματοποιήθηκε στο Παύλειο Πολιτιστικό Κέντρο Βεροίας, σε συνεργασία με τον Σύλλογο αγιογράφων και φίλων της βυζαντινής τέχνης «Γεώργιος Καλλιέργης» της Βέροιας και στο πλαίσιο των ΙΗ΄Παυλείων, εκδήλωση με τίτλο «πνευματική και καλλιτεχνική προσφορά του Αγίου Όρους».

Την προσευχή έκανε η αντιπροσωπία της Πολωνικής Εκκλησίας με επικεφαλής τον σεβασμιώτατο αρχιεπίσκοπο Μπιαλιστόκ κ. Ιάκωβο.

Αρχικά καλωσόρισε τους προσκεκλημένους ο πρόεδρος του συλλόγου κ. Μανώλης Τσιτούρας ο οποίος παρουσίασε το πρόγραμμα της εσπερίδας και αμέσως κάλεσε τον σεβασμιώτατο να κηρύξει την έναρξη των εργασιών της.

Στον χαιρετισμό του ο σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Βεροίας, Ναούσης και Καμπανίας κ. Παντελεήμων τόνισε: «Η αναφορά στην πνευματική και καλλιτεχνική προσφορά του Αγίου Όρους είναι κάτι που υπερβαίνει τα όρια ενός Συνεδρίου ή μίας Ημερίδας, πολύ περισσότερο τα όρια μίας εκδηλώσεως όπως η σημερινή. Γιατί η προσφορά της μοναστικής πολιτείας του Άθωνα κατά τη διάρκεια της υπερχιλιετούς ζωής και παρουσίας της στον ορθόδοξο και όχι μόνον κόσμο είναι όντως μοναδική και ανεκτίμητη.

Αυτό ασφαλώς δεν σημαίνει πως δεν μπορεί ή δεν πρέπει να μιλά κανείς γι’ αυτήν και να αφήνει τουε ανθρώπους , ιδίως όσους δεν μπορούν να το επισκεφθούν, στην άγνοια. Μπορεί να προβάλλει κάθε φορά διαφορετικές πτυχές και επιμέρους πρόσωπα που αποτέλεσαν συστατικά στοιχεία ή πρωταγωνιστές αυτής της προσφοράς του Αγίου Όρους και να αναδεικνύει την συμβολή τους.

Και μία τέτοια ευκαιρία, να ανιχνεύσουμε και να θαυμάσουμε την προσφορά του Άθωνος, έχουμε σήμερα με αφορμή την παρουσίαση του σπουδαίου βιβλίου ενός συγγραφέα που συνέδεσε το όνομά του με την καλλιτεχνική προσφορά του Αγίου Όρους.

Πρόκειται για την νέα έκδοση του κατ’ εξοχήν εγχειριδίου της βυζαντινής αγιογραφίας και όχι μόνο, τη νέα έκδοση της Ερμηνείας της ζωγραφικής τέχνης του Διονυσίου του εκ Φουρνά.

Δεν θα επεκταθώ σε λεπτομέρειες σχετικά με το σπουδαίο αυτό έργο, εφόσον έχουμε την χαρά να είναι απόψε ανάμεσά μας δύο από τους συντελεστές της εκδόσεως, ο οσιολογιώτατος ιερομόναχος Αναστάσιος, γέροντας του Κελλίου του Τιμίου Προδρόμου, κτίτορας του οποίου ήταν ο ιερομόναχος Διονύσιος ο εκ Φουρνά, και ο οσιολογιώτατος μοναχός και αγιογράφος π.Παΐσιος Καρεώτης, αλλλά και ο αρχαιολόγος και ζωγράφος κ. Γ. Φουστέρης, οι οποίοι θα μιλήσουν διεξοδικά για την σημασία του έργου και την συμβολή του στην πνευματική και καλλιτεχνική προσφορά του Αγίου Όρους.

Θα ήθελα να θίξω ένα μόνο σημείο: το γεγονός του διττού χαρακτήρα της βυζαντινής τέχνης.

Η βυζαντινή τέχνη, όπως όλοι γνωρίζουμε, δεν είναι μία τέχνη κοσμική αλλά μία τέχνη πνευματική. Ο αγιογράφος δεν απεικονίζει μόνο πρόσωπα, αλλά εκφράζει με τον χρωστήρα ή με τις ψηφίδες του το ήθος, την ταπείνωση, την πραότητα, τους ασκητικούς αγώνες, την εγκράτεια και όλες τις άλλες αρετές των αγίων. Και η εργασία αυτή, η αγιογραφία, γίνεται επίσης μέσα σε ατμόσφαιρα προσευχής και περισυλλογής, προκειμένου να αναδειχθεί η ιερότητα της μορφής του αγίου και να διδαχθεί από αυτήν ο πιστός που βλέπει την εικόνα του.

Έτσι η προσφορά της βυζαντινής τέχνης δεν είναι μόνο καλλιτεχνική αλλά και βαθύτατα πνευματική× και αν από το Άγιο Όρος δεν είχε σωθεί τίποτε άλλο παρά μόνο λίγες εικόνες ή κάποιες τοιχογραφίες, αυτές θα αρκούσαν για να αποδείξουν την άνεκτίμητη πνευματική και καλλιτεχνική προσφορά του στον κόσμο.

Γι’ αυτό και συγχαίρω τον Σύλλογο αγιογράφων και φίλων της βυζαντινής τέχνης της Βέροιας που είχε την πρωτοβουλία για την διοργάνωση αυτής της εκδηλώσεως, και ευχαριστώ όλους τους αποψινούς ομιλητές, ιδιαιτέρως τους δύο συγγραφείς και τον αρχαιολόγο κ. Γ. Φουστέρη, και όλους εσάς τους παρευρισκομένους για τη συμμετοχή σας στην εκδήλωση και το ενδιαφέρον σας για την βυζαντινή τέχνη και το Άγιο Όρος».

Πρώτη εισήγηση έκανε ο πανοσιολογιώτατος αρχιμανδρίτης Γεώργιος Χρυσοστόμου, πρωτοσύγκελλος της Ιεράς Μητροπόλεως Βεροίας και αν. Καθηγητή ΑΕΑΘ. Παίρνοντας αφορμή από τον τίτλο του βιβλίου αναφέρθηκε τη διαφορά της κοσμικής από την βυζαντινή τέχνη και πώς υπόβαθρο της βυζαντινής είναι η πνευματικότητα. Επίσης αναφέρθηκε και με παραδείγματα στην πνευματικότητα των Καρεών του Αγίου Όρους, που αν και πολλοί νομίζουν ότι οι Καρυές ως Κέντρο και Πρωτεύουσα της Αθωνικής Πολιτείας χαρακτηρίζεται περισσότερο από φασαρία και κίνηση, ωστόσο ουδούλως δεν υπολοίπεται στην αγιότητα.

Δεύτερος μίλησε ο οσιολογιώτατος μοναχός π. Παΐσιος καθηγητής αγιογραφίας στην Αθωνιάδα Σχολή ο οποίος μίλησε για τον Διονύσιο εκ Φουρνά και το έργο του. Τόνισε για την ευλάβεια που πρέπει να χαρακτηρίζει τους αγιογράφους, αλλά και την προσευχή και νηστεία που πρέπει να είναι καθημερινό ψωμί του αγιογράφου. Ιερότητα πρέπει να αποπνέει και το εργαστήρι ώστε να έρθει η θεία χάρη που συμπληρώνει το έργο του καλλιτέχνη. Η πίστη και η προσευχή αποτυπώνεται επάνω στην εικόνα.

Ακολούθησε η εισήγηση του κ Γεωργίου Φουστέρη, καθηγητή της ΑΕΑΘ ο οποίος μίλησε για την εξαιρετική δυναμική της αγιογραφίας κατά τον 16^ο αιώνα καθώς και για την παρακμή της κατά τον 17^ο αιώνα λόγω περιορισμού των οικονομικών πόρων. Στο δεύτερο μισό του 17^ου αιώνος εμφανίζεται ο μεγάλος διδάσκαλος Διονύσιος ο εκ Φουρνά ο οποίος δίνει μιά νέα δυναμική και δημιουργική ώθηση στην αγιογραφία ακολουθώντας τους παλαιούς μεγάλους αγιογράφους των Καρυών με κέντρο βεβαίως τον ιερό ναό του Πρωτάτου. Επίσης παρουσίασε πλούσιο φωτογραφικό υλικό.

Τελευταίος μίλησε ο οσιολογιώτατος ιερομόναχος π. Αναστάσιος, γέροντας του Κελλίου Διονυσίου του εκ Φουρνά και ζωγράφος ο οποίος μίλησε με τρόπο ποιητικό για την μοναδική προσφορά του μεγάλου αγιογράφου Διονυσίου αλλά και για την ιστορική συνέχεια της παραδόσεως αυτής.

Στό τέλος ο σεβασμιώατος έδωσε σε όλους τους συμμετέχοντες τα αναμνηστικά των Ιη’ Παυλείων. Στο φουαγιέ του Παύλειου Πολιτιστικού Κέντρου λειτούργησε έκθεση με έργα του π. Αναστασίου.