Ημερίδα με θέμα: «Βυζαντίου όψεις, η τέχνη και η ιστορία στην εκπαίδευση»

Δημιουργηθηκε στις Πέμπτη, 14 Ιουνίου 2012

Γράφτηκε από τον/την Ιερά Μητρόπολη Βεροίας - 20.21

 

Στον φιλόξενο χώρο της Δημόσιας Κεντρικής Βιβλιοθήκης Βέροιας, πραγματοποιήθηκε η 5^η κατά σειρά ημερίδα Θεολόγων καθηγητών της Ιεράς Μητρόπολης Βεροίας, Ναούσης και Καμπανίας, στα πλαίσια των Παυλείων.

Το θέμα της ημερίδας: «Βυζαντίου όψεις, η τέχνη και η ιστορία στην εκπαίδευση» προσέλκυσε το ενδιαφέρον των εκπαιδευτικών.

Μια εκδήλωση με ιδιαίτερο χαρακτήρα καθώς συγκεντρώνει το ενδιαφέρον της επιστημονικής κοινότητας των Θεολόγων καθηγητών και δίδει αφορμές για γόνιμες και εποικοδομητικές συζητήσεις. 

Στην παρουσίαση της εκδήλωσης ο π. Γεώργιος Χρυσοστόμου, πρωτοσύγκελος τα Ι.Μ. Βεροίας, Ναούσης και Καμπανίας, τόνισε πως οι υπεύθυνοι και συμμετέχοντες στην ημερίδα, παρέμειναν πιστοί στην παράδοση των Παυλείων και στη μοναδικότητα της επαφής, γνωριμίας και ανταλλαγής απόψεων που προκύπτουν από αυτή.

Στη συνέχεια τον λόγο έλαβε ο Διευθυντής της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης του Ν. Ημαθίας κ. Φλιτούρης, ο οποίος αναφέρθηκε στους παιδαγωγικούς και μορφωτικούς στόχους των προσπαθειών αυτών, οι οποίοι αντλούν θέματα από τις εμπειρίες και τις ανάγκες που προκύπτουν.

Αναφέρθηκε στη παράδοση του Βυζαντίου, που διατηρεί τον χαρακτήρα της ως τις μέρες μας, δια μέσου της ναοδομίας, της μουσικής, της εικονογραφίας και του θεολογικού στοχασμού.

Ενώ χαρακτήρισε την Βυζαντινή περίοδο, πολιτιστική παρακαταθήκη για την πορεία μας στο μέλλον.

Ακόμη την εκδήλωση χαιρέτησε ο πρόεδρος του συλλόγου Θεολόγων κ. Παπαδόπουλος Αθανάσιος, ευχαριστώντας τον Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Βεροίας κ. Παντελεήμονα, για την αγάπη και το ενδιαφέρον που επιδεικνύει για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών και για το μάθημα των θρησκευτικών.

Τόνισε δε πως το μάθημα βάλλεται και η επιστημονική επάρκεια και κατάρτιση κρίνεται απαραίτητη σε σχέση με άλλα διαθεματικά πεδία και πλαίσια.

Ο Σεβασμιότατος Μητροπολίτης Βεροίας, Ναούσης και Καμπανίας κ. Παντελεήμονας, κήρυξε την έναρξη των εργασιών της ημερίδας, τονίζοντας πως το θέμα της εξαρτήθηκε από δύο λόγους ενδιαφέροντος.

Ο πρώτος λόγος είναι πως ο τόπος της Βέροιας έχει διάσπαρτο βυζαντινό παρελθόν, στους ναούς, τις τοιχογραφίες, τις φορητές εικόνες, στα ήθη και τις παραδόσεις, στη κυτταρική μνήμη μας. Το παρελθόν όμως αυτό, ως αυτονόητο περιθωριοποιήθηκε, χωρίς να δίδεται η αρμόζουσα σημασία στην προσφορά του.

Παραμερίστηκε από ζήλο για τον αρχαίο και κλασσικό κόσμο. Χαρακτηριστικά ανέφερε ο Σεβασμιότατος τα λόγια του Μ. Ανρδόνικου: « Δεν υπάρχει καλή και κακή τέχνη. Υπάρχουν διαφορετικά είδη τέχνης».

Για τούτο και πρέπει να δώσουμε στον Βυζαντινό πολιτισμό, τη σημασία και την αξία που του πρέπει. Ο πλούτος των βυζαντινών βασιλέων, αλλά και ο βυζαντινός πλούτος που εκτίθεται στα μεγαλύτερα μουσεία του κόσμου.

Ο δεύτερος λόγος αφορά την σύγχρονη εποχή, την περίοδο κρίσης που διανύουμε.

Η στήριξη στο παρελθόν, η γνώση της ιστορίας και η παίδευση σε αυτήν δεν πρέπει να περνά μέσα από την στεγνή αποστήθιση.

Η τέχνη και η ιστορία του Βυζαντίου είναι πολλαπλά χρήσιμες, για να διδάξουν πολλά για το παρόν και το μέλλον του τόπου.

Χαρακτήρισε δε τις εισηγήσεις ως διαφωτιστικές για όλους και για τον συγκεκριμένο σκοπό, ενώ ευχήθηκε καλή επιτυχία στις εργασίες της ημερίδας.

Η κ. Ισμυρλιάδου Αδελαΐδα, σχολική σύμβουλος φιλολόγων, παρουσίασε ένα μικρό αφιέρωμα στη μνήμη της κ. Γρηγοριάδου Σοφίας, η οποία διετέλεσε σχολική σύμβουλος Θεολόγων και στήριξε με όλες τις δυνάμεις της την συγκεκριμένη προσπάθεια.

Η μακαριστή κ. Γρηγοριάδου, επιδείκνυε επιμονή στη επιμόρφωση των καθηγητών, έδιδε ξεχωριστή δε διάσταση στη σχέση θεολογίας και ιστορίας. Ήταν δε έντονη η χαρά της όταν η συγκεκριμένη ημερίδα εντάχθηκε στο θεσμό των Παυλείων.

Χαρακτηρίστηκε ως ένας άνθρωπος ιδιαίτερα χαρούμενος, με διάθεση προσφοράς για τους συνανθρώπους της.

Ήταν όπως αναφέρθηκε, έντονη η προσπάθεια της να μετουσιώνει τους καρπούς του Αγίου Πνεύματος, να βουτά στη σοφία που Αυτό της παρείχε και να βοηθά όσους την πλησίαζαν.

Η πρώτη επιστημονική εισήγηση της ημερίδας έγινε από την κ. Γλυκερία Χατζούλη, Επίκουρη Καθηγήτρια του Τμήματος Θεολογίας του ΑΠΘ, με θέμα: «από τα πορτρέτα φαγιούμ στις κηρόχυτες εικόνες του Σινά».

Χαρακτήρισε τα πορτρέτα φαγιούμ, δείγματά της Αλεξανδρινής εποχής του Πτολεμαίου, δηλ. περί το 304-284 π. Χ. Φαγιούμ ονομαζόταν μια κοιλάδα πλούσια σε βλάστηση, στην οποία εμφανίστηκαν τα έγχρωμα νεκρικά πορτρέτα. Το εικονιζόμενο πρόσωπο προετοιμαζόταν κατάλληλα για την απεικόνιση, ή αυτή γινόταν, σε περίπτωση νεκρού, κατά την ταρίχευση.

Τα πορτρέτα τοποθετούνταν στο ύψος του προσώπου της μούμιας, ήταν δε κατασκευασμένα σε ξύλινες επιφάνειες ή σε λινό ύφασμα. Διακρινόταν για το ύφος τους και την καλλιτεχνική τους ποιότητα. Χρησιμοποιούταν εγκαυστική ή κηρόχητη τεχνική. Τα χαρακτηριστικά των πορτρέτων ήταν ελληνικά, ενώ διασώθηκαν ελάχιστα ολόσωμα.

Στο βλέμμα των προσώπων μοιάζει να καίει το καντήλι της αιώνιας ζωής. Οι οφθαλμοί τους περνούν τον έξω κόσμο, μέσα μας. Είναι ένας αντικατοπτρισμός της ζωής με τα καθημερινά συναισθήματα και τα αιώνια οράματα. Η απεικόνιση εξασφάλιζε την αθανασία.

Παρατηρείται το επίπεδο των ταλαντούχων καλλιτεχνών, με αφαίρεση των περιττών στοιχείων, και αμεσότητα σχέσης με τον θεατή. Η παλαιότητα και η διατήρηση τους εντυπωσιάζει.

Έχουν διασωθεί χίλια και περισσότερα πορτρέτα.

Η κ. Χατζούλη παρουσίασε σχετικές εικόνες που υπάρχουν στα σχολικά εγχειρίδια και ασχολήθηκε με την ανάλυση των χαρακτηριστικών τους και των νοημάτων που αναδύονται από τις αυτές μέσα από τεχνικά στοιχεία.

Τόνισε δε στο τέλος της εισήγησης της πως τα φαγιούμ συνέβαλλαν στην παράδοση της Μεσογείου, εγκαταλείφθηκαν τον 8^ο αιώνα, ενώ η τέχνη διατηρεί στοιχεία των εικόνων αυτών, καθώς η απεικόνιση υπηρετεί τη λατρεία, εξυπηρετεί τη πίστη και προβάλλει το δόγμα.

Η κ. Μαρία Συργιάννη, σχολική σύμβουλος θεολόγων, παρουσίασε στην εισήγησή της το θέμα: « Διδακτικές προσεγγίσεις Βυζαντινής ιστορίας και πολιτισμού στο μάθημα των θρησκευτικών».

Αναφέρθηκε στην προσπάθεια που οφείλεται να γίνει για μια διαφορετική προσέγγιση του μαθήματος των θρησκευτικών.

Τόνισε πως οι μεγάλες αλήθειες αποκαλύφθηκαν μέσα στην ιστορία ως απαντήσεις, ενώ χαρακτήρισε ως σημαντική τη συνάντηση Ελληνισμού και Χριστιανισμού. Οι μαθητές οφείλουν όπως είπε να κρίνουν γεγονότα και πράξεις που διαμόρφωσαν την εξέλιξη τους.

Επιτρέπετε δε στους μαθητές να λειτουργούν με βάση τις ικανότητες τους και την επάρκεια τους για κριτική σκέψη, καθώς και με ενσυνείδητη λειτουργία.

Ακόμη πρόσθεσε πως τα νέα προγράμματα διδασκαλίας, με τις αλλαγές που φέρουν, επικεντρώνονται σε διαδικασίες ανακάλυψης και δόμησης της γνώσης. Ενώ υποστήριξε πως μέσα από τα ιστορικά και πολιτιστικά γεγονότα, μπορεί να επέλθει η κοινωνική και προσωπική ανάπτυξη των μαθητών.

Η επίτευξη δε όλων των παραπάνω μπορεί να πραγματοποιηθεί μέσα από το εργαστήρι εκπαιδευτικής προσέγγισης, για την πληρέστερη κατανόηση των ιστορικών και πολιτιστικών θεμάτων.

Η κ. Συργιάννη επιπλέον έδωσε δυο παραδείγματα ανάπτυξης των νέων εκπαιδευτικών προσεγγίσεων, με το θέμα της εικονομαχίας και τον εκχριστιανισμό των Σλάβων από τους Κύριλλο και Μεθόδιο.