Οι εργασίες του Συνεδρίου του Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά στην Βέροια

Δημιουργηθηκε στις Δευτέρα, 12 Μαρτίου 2012

Γράφτηκε από τον/την Μητρόπολη Βεροίας - 11.11

Το Σάββατο 10 Μαρτίου μεταφέρθηκαν στη Βέροια οι εργασίες του Διεθνούς Συνεδρίου για τον Άγιο Γρηγόριο Παλαμά. Η έναρξη και οι εργασίες των τριών πρώτων ημερών του συνεδρίου πραγματοποιήθηκαν στη Θεσσαλονίκη, Λαγκαδά, ενώ θα συνεχιστούν και στη Νεάπολη.

Στη Βέροια οι εργασίες έλαβαν χώρα στο Παύλειο Πολιτιστικό Κέντρο. Παρέστησαν οι σεβασμιώτατοι Μητροπολίτες Φλωρίνης κ. Θεόκλητος, Εδέσσης κ. Ιωήλ, Κιλκισίου κ. Εμμανουήλ, καθώς επίσης και οι τοπικές πολιτικές και στρατιωτικές αρχές. Χαιρετισμό απηύθυναν ο σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Βεροίας κ. Παντελεήμων και ο σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Διοκλείας κ. Κάλλιστος. Επίκαιρους ύμνους απέδωσε χορός πατέρων από την ιερά μονή Τιμίου Προδρόμου Σκήτεως Βεροίας.

Πρώτος εισηγητής ήταν ο Αρχιμ. Γεώργιος Χρυσοστόμου, πρωτοσύγκελλος της Ιεράς Μητροπόλεως Βεροίας και Καθηγητής της Ανωτάτης Εκκλησιαστικής Ακαδημίας Θεσσαλονίκης με θέμα: «Η λειτουργική τιμή του Αγίου Γρηγορίου Παλαμά στη Βέροια».

Δεύτερος εισηγητής ήταν ο κ. Κωνσταντίνος Νιάρχος, Καθηγητής της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών με θέμα: «Η φιλοσοφία στην αρχαία Ελλάδα και στο Βυζάντιο με ειδική αναφορά στον Άγιο Γρηγόριο Παλαμά».

Τρίτος εισηγητής ήταν ο κ. Γεώργιος Παπαδάκης, Καθηγητής της Ανωτάτης Εκκλησιαστικής Ακαδημίας Ιωαννίνων, με θέμα: «Η πατερική βάση της προόδου του Αγίου Πνεύματος στο έργο του Αγίου Γρηγορίου Παλαμά».

Τελευταίος εισηγητής ήταν ο κ. Norman Russell, Καθηγητής στο ορθόδοξο Ινστιτούτο Cambridge Ηνωμένου Βασιλείου, με θέμα: «Το χριστολογικό πλαίσιο της προσέγγισης του Παλαμά στη θέωση».

Το μεσημέρι παρετέθη στους συνέδρους γεύμα στην ιερά μονή Παναγίας Δοβρά, ενώ το απόγευμα τελέστηκε στην ιερά μονή Τιμίου Προδρόμου Σκήτεως Βεροίας ο πανηγυρικός εσπερινός της εορτής του αγίου Γρηγορίου Παλαμά χοροστατούντος του σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Δικολείας κ. Καλλίστου, ο οποίος κήρυξε και το θείο λόγο. Ακολούθησε επίσκεψη στο ιερό σπήλαιο όπου ασκήτευσε ο άγιος Γρηγόριος Παλαμάς και δείπνο που παρέθεσε η ιερά μονή.

Η προσφώνηση του σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Βεροίας κ. Παντλεήμονος στο Συνέδριο.

«Με πολλή χαρά και τιμή σας υποδεχόμαστε σήμερα στην ιερά Μητρόπολη Βεροίας, Ναούσης και Καμπανίας και στην πόλη μας, σε μία πόλη και σε μία περιοχή που αγιάσθηκε όχι μόνο από την παραμονή σ’ αυτήν και από την άσκηση του μεγάλου Πατρός της Εκκλησίας μας και διδασκάλου του ακτίστου φωτός, του αγίου Γρηγορίου Παλαμά, αρχιεπισκόπου Θεσσαλονίκης, το έργο του οποίου αποτελεί και το αντικείμενο μελέτης του συνεδρίου σας, αλλά και της αγίας οικογενείας του, η οποία ανεγράφη προ τριετίας με πατριαρχική και συνοδική απόφαση στις αγιολογικές δέλτους της κατ ανατολάς Αγίας του Χριστού Εκκλησίας.

Η χαρά μου είναι όμως μεγάλη γιατί μεταξύ των διακεκριμένων επιστημόνων που μετέχουν στο συνέδριό σας είναι και ο παλαιός μου καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, ο σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Διοκλείας κ. Κάλλιστος, ένας από τους σημαντικότερους μελετητές των Πατέρων της Ορθοδόξου Εκκλησίας αλλά και ένας από τους διαπρύσιους κήρυκες της ορθοδόξου Θεολογίας στο Δυτικό κόσμο, ακαδημαϊκό και θεολογικό.

Και αυτός ο συδυασμός ακαδημαϊκού και θεολογικού είναι αυτός που προσιδιάζει απόλυτα στην προσωπικότητα και το έργο του μεγάλου Πατρός, του κορυφαίου θεολόγου που τιμούμε, του αγίου Γρηγορίου του Παλαμά. Είναι αυτό ακριβώς που αναζητάτε κι εσείς μέσα από το θέμα του συνεδρίου σας: «Η φιλοσοφική και θεολογική θεώρηση του έργου του αγίου Γρηγορίου του Παλαμά».

Για τον άγιο Γρηγόριο η θύραθεν φιλοσοφία ήταν η αρχή, ήταν η σπουδή και η μελέτη του δίπλα στους διαπρεπείς καθηγητές της εποχής του στην πρωτεύουσα της βυζαντινής αυτοκρατορίας, την Κωνσταντινούπολη. Και ήταν τόσο βαθύς γνώστης της θύραθεν φιλοσοφίας και τόσο επιδέξιος χειριστής των φιλοσοφικών όρων και συλλογισμών, ώστε – όπως μαρτυρεί ο εγκωμιαστής του, λόγιος Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως άγιος Φιλόθεος ο Κόκκινος – σε μία φιλοσοφική συζήτηση ενώπιον του αυτοκράτορα Ανδρονίκου Β΄ Παλαιολόγου οι απαντήσεις του σχετικά με τα λογικά συγγράμματα του Αριστοτέλη έκαναν τον Μεγάλο Λογοθέτη, Θεόδωρο Μετοχίτη, εμβριθή γνώστη και σχολιαστή του αρχαίου φιλοσόφου, να πει με θαυμασμό ότι «και αυτός Αριστοτέλης ει παρών ακροατής καθίστατο τούτου, επήνεσεν αν ου μετρίως, ως γε εγώ νομίζω». Και ο ίδιος ο Αριστοτέλης, δηλαδή, αν ήταν παρών και τον άκουγε, νομίζω ότι θα τον επαινούσε υπερβολικά».

Η βαθειά και αουσιαστική γνώση της φιλοσοφίας δεν μεταβάλλει όμως τον άγιο Γρηγόριο σε δέσμιό της, όπως συνέβη με την περίπτωση του αντιπάλου του Βαρλαάμ του Καλαβρού ή και εν μέρει με τον συνεχιστή των απόψεών του Νικηφόρο Γρηγορά. Ο άγιος Γρηγόριος δεν εμπλέκεται στους λαβύρινθους της αριστοτελικής λογικής, έστω και αν τους χρησιμοποιεί για να εκφράσει με ανθρώπινα σχήματα τη θεία σοφία στην οποία ο ίδιος μυείται με την άσκηση, με την προσευχή, με την κάθαρση και κυρίως με τη θεία Χάρη. Ο άγιος Γρηγόριος δεν υποκαθιστά τη σοφία του Θεού με τη φιλοσοφία, αλλά δεν αρνείται να τη χρησιμοποιήσει, όπως έκαναν και πριν από αυτόν οι Καππαδόκες πατέρες, ο άγιος Μάξιμος ο ομολογητής, ο άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός και τόσοι άλλοι. Μέσω αυτής της χρήσεως των όρων και των αρχών της θύραθεν φιλοσοφίας στη θεολογία και μάλιστα στο επίπεδο της θεολογίας του ακτίστου φωτός και της θεώσεως του ανθρώπου, η φιλοσοφία αποκτά νόημα και ουσία, διότι γίνεται το όχημα και το μέσο για την κατ΄ άνθρωπο έκφραση των αρρήτων μυστηρίων της θείας σοφίας, αλλά και αποδεικνύεται η υπεροχή της θείας σοφίας έναντι της ανθρωπίνης, υπεροχή που βασίζεται στη Θεία Χάρη και εκφράζεται με τα λόγια του αποστόλου Παύλου: «ά και λαλούμεν ουκ εκ διδακτοίς ανθρωπίνης σοφίας λόγοις αλλ’ εν διδακτοίς πνεύματος».

Και αυτό το πνεύμα, το Πανάγιο Πνεύμα, ήταν που δίδαξε τον άγιο Γρηγόριο την αληθινή θεολογία. Και του δίδαξε μέσα στις ώρες της νοεράς προσευχής και της νήψεως, στις ώρες της ησυχίας και της πνευματικής εργασίας στο σπήλαιο, όπου ασκήτευσε στη Σκήτη του Τιμίου Προδρόμου, αλλά και στο Άγιο Όρος, Και αυτή η αληθινή θεολογία που αναδύεται από το έργο και τη ζωή του κάνει τον άγιο Γρηγόριο τον Παλαμά να υπερβαίνει τ μέτρα των κτά κόσμον φιλοσόφων της εποχής του και δίνει αξία και σημασία στα έργα του· τους δίνει ουράνια προοπτική και πραγματική σημασία. Γιατί αν η φιλοσοφία όφειλε να βοηθά τον άνθρωπο να πλησιάσει τον Θεό, η θεολογία είναι αυτή που του τον αποκαλύπτει. Και αυτό επιτυγχάνει με τα έργα του ο άγιος Γρηγόριος.

Με αυτές τις λίγες και απλές σκέψεις σας καλωσορίζω και πάλι στην Ιερά Μητρόπολή μας και σας εύχομαι καλή παραμονή και επιτυχία στο συνέδριό σας».