Νεαπόλεως Πορφύριος: ''To 2014 επιστρέφονται τα κλοπιμαία''

Δημιουργηθηκε στις Πέμπτη, 16 Ιανουαρίου 2014

Γράφτηκε από τον/την ΚΥΠΕ/kathimerini.com.cy - 12.25

Εντός του 2014 αναμένεται να έχει ολοκληρωθεί η διαδικασία για την επιστροφή στην Κύπρο των αντικειμένων που σχετίζονται με την υπόθεση του Τούρκου αρχαιοκάπηλου Αϊντίν Ντικμέν, όπως ανέφερε στο ΚΥΠΕ ο Επίσκοπος Νεαπόλεως Πορφύριος, Διευθυντής του Γραφείου της Αντιπροσωπείας της Εκκλησίας της Κύπρου στην ΕΕ.

Ο κ. Πορφύριος σημείωσε, επίσης, ότι αρχές του 2014 αναμένεται και απάντηση στην πρόταση της Εκκλησίας της Κύπρου, που έγινε κατ` αρχάς αποδεκτή, για τη σύσταση μικτής ομάδας από εκπροσώπους όλων των θρησκευτικών ηγετών της Κύπρου, για την καταγραφή των θρησκευτικών κειμηλίων τόσο στις ελεύθερες όσο και στις κατεχόμενες περιοχές της Κύπρου.

Μιλώντας στο ΚΥΠΕ, ο κ. Πορφύριος είπε ότι, σύμφωνα με υπολογισμούς, έχουν εξαχθεί από τα κατεχόμενα γύρω στις 20.000 αντικείμενα μετά την τουρκική εισβολή και καθώς περνούν τα χρόνια χάνονται τα ίχνη των κλεμμένων αντικειμένων.

Σε ερώτηση εάν έχουν εντοπιστεί και άλλοι εκκλησιαστικοί θησαυροί και, αν ναι, ποιες προσπάθειες γίνονται για επαναπατρισμό τους, ο κ. Πορφύριος είπε ότι υπάρχουν σε εκκρεμότητα δύο υποθέσεις.

Η πρώτη αφορά τα υπόλοιπα αντικείμενα της υπόθεσης του Ντικμέν, και η δεύτερη εικόνες που κατασχέθηκαν στην Ελβετία.

Όσον αφορά την υπόθεση Ντικμέν, υπάρχουν κάποια αντικείμενα τα οποία δεν έχουν επιστραφεί ώστε να γίνουν περαιτέρω διερευνήσεις. "Ελπίζουμε εντός του 2014 να έχει ολοκληρωθεί και αυτή η υπόθεση και να επιστρέψουν τα αντικείμενα", είπε.

Τα μισά είναι αρχαιότητες

Πρόκειται για περίπου 80 αντικείμενα, από τα οποία "τα μισά είναι αρχαιότητες, προϊστορικές και άλλες, και εμπίπτουν στο Τμήμα Αρχαιοτήτων", ενώ τα υπόλοιπα είναι "βυζαντινά κειμήλια και μιλούμε για εικόνες, κυρίως, κάποιες τοιχογραφίες, κάποια χειρόγραφα - το ένα είναι το αρμενικό ευαγγέλιο και ένα άλλο είναι το χειρόγραφο ομιλιάριον της Μονής Παναγίας Τροοδιτίσσης - και τρία ζεύγη βημοθύρων", είπε.

Ανέφερε ότι για τα αντικείμενα αυτά "υπολείπεται μια συμπληρωματική έρευνα, την οποία ζήτησε ο εφέτης, και μετά το πέρας της γνωμάτευσης των ειδικών προς το δικαστήριο θα τοποθετηθεί και ο εφέτης για την τύχη των αντικειμένων και τον επαναπατρισμό τους". "Ελπίζουμε εντός του έτους να λήξει η υπόθεση και να επιστρέψουν τα αντικείμενα μας πίσω στην Κύπρο", είπε.

Ο κ. Πορφύριος σημείωσε ότι "η δεύτερη υπόθεση είναι η υπόθεση των δύο εικόνων από το ναό του Αγίου Ιακώβου του Αδελφοθέου στο Τρίκωμο, οι δεσποτικές εικόνες του Χριστού και της Παναγίας του 17ου αιώνος, οι οποίες κατασχέθηκαν στην Ελβετία από κάποιο Ρώσο συλλέκτη και για τις οποίες βρίσκεται εν εξελίξει δικαστικός αγώνας".

Ερωτηθείς εάν έχει υπολογιστεί ο αριθμός των θησαυρών που έχουν κλαπεί, ο κ. Πορφύριος είπε ότι "περίπου υπολογίζουμε ότι έχουν εξαχθεί από τα κατεχόμενα γύρω στις 20.000 αντικείμενα μετά την τουρκική εισβολή".

"Εμείς έχουμε, ως Εκκλησία, με τη συνεργασία των αρμόδιων κυβερνητικών Αρχών - Εισαγγελία, Αστυνομία, Τμήμα Αρχαιοτήτων - επιτύχει τον επαναπατρισμό μερικών εκατοντάδων αντικειμένων. Είναι πολλά που υπολείπονται. Ο χρόνος, δυστυχώς, δεν είναι υπέρ μας, διότι όσο περνούν τα χρόνια τόσο χάνονται τα ίχνη των κλεμμένων αντικειμένων. Υπάρχει, βέβαια, μια ευνοϊκή τάση στο διεθνή χώρο του επαναπατρισμού των αντικειμένων στις χώρες προέλευσής τους, που έχουν κλαπεί σε περιόδους πολέμου ή εμφυλίων συγκρούσεων, και αυτό είναι βοηθητικό για μας", είπε.

Ο κ. Πορφύριος επεσήμανε ότι "υπάρχουν και κάποια αντικείμενα στα κατεχόμενα, τα οποία βρίσκονται σε εκκλησίες που οι τουρκικές κατοχικές δυνάμεις και το καθεστώς έχουν μετατρέψει σε μουσεία".

"Είναι περίπου δώδεκα εκκλησίες και κάποιοι άλλοι αποθηκευτικοί χώροι, όπως το κάστρο της Κερύνειας και αλλού, στα οποία υπάρχουν ακόμα εικόνες και άλλα αντικείμενα. Για αυτά τα αντικείμενα, η Εκκλησία, στα πλαίσια του διαλόγου που ο Αρχιεπίσκοπος διεξάγει με τους θρησκευτικούς ηγέτες, δηλαδή τον Μουφτή και τους άλλους θρησκευτικούς ηγέτες, κατέθεσε πρόταση για τη σύσταση μικτής ομάδας από εκπροσώπους όλων των θρησκευτικών ηγετών της Κύπρου, για την καταγραφή αυτών των αντικειμένων, ώστε να ξέρουμε όλοι τα αντικείμενα που υπάρχουν και στις κατεχόμενες και στις ελεύθερες περιοχές", είπε.

Σημείωσε ότι "κατ` αρχάς η πρόταση της Εκκλησίας έγινε αποδεκτή, όμως η άλλη πλευρά ζήτησε να εξετάσει τις πρακτικές παραμέτρους και να επανέλθει, και έτσι περιμένουμε την εξέλιξη", προσθέτοντας ότι "αυτό θα είναι πολύ καλό για όλους μας".

Ερωτηθείς πότε αναμένεται απάντηση, ο κ. Πορφύριος εξέφρασε την πεποίθηση ότι θα υπάρξει απάντηση στην επόμενη συνάντηση των θρησκευτικών ηγετών, σημειώνοντας ότι ακόμα δεν έχει καθοριστεί συγκεκριμένη ημερομηνία. "Σε ένα μήνα, ίσως, θα είναι η επόμενη συνάντηση, αλλά δεν έχουμε ορίσει ακριβώς, αλλά κάθε ένα-δύο μήνες γίνονται συναντήσεις", είπε.

Σε ερώτηση πώς συλλέγονται πληροφορίες για εκκλησιαστικούς θησαυρούς που δεν έχουν ακόμα εντοπιστεί, ο κ. Πορφύριος είπε ότι "οι επίσημες μέθοδοι, είναι μέσω των Πρεσβειών και άλλων κυβερνητικών υπηρεσιών".

Ο κ. Πορφύριος εξήγησε ότι "η Εκκλησία, μέσω της Συνοδικής Επιτροπής Μνημείων και Τέχνης, παρακολουθεί το διαδίκτυο, δημοπρατικούς οίκους και διάφορες γκαλερί, στις οποίες δημοπρατούνται ή διατίθενται προς πώληση θρησκευτικά κειμήλια".

"Αυτή είναι η ουσιαστικότερη πηγή πληροφοριών, αλλά έρχονται και από αλλού πληροφορίες, από φίλους και γνωστούς που αγαπούν τον τόπο και την Εκκλησία, και όταν υποπέσει κάτι στην αντίληψή τους μας ενημερώνουν για να κινηθούμε προς διερεύνηση αντικειμένων που ενδεχομένως να είναι κυπριακά", είπε.

Ερωτηθείς για το πρότυπο μοντέλο διεκδίκησης κλεμμένων θησαυρών που ολοκληρώθηκε νωρίτερα αυτόν το μήνα και ήταν αποτέλεσμα επεξεργασίας των προτάσεων που είχαν κατατεθεί σε συνέδριο στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης τον Σεπτέμβριο του 2013, με οργανωτή τον οργανισμό Walk of Truth, ο κ. Πορφύριος είπε ότι η Εκκλησία δεν είχε προσκληθεί στο συνέδριο και δεν έχει ακόμη παραλάβει αντίγραφο του μοντέλου, το οποίο στάλθηκε στις 9 Ιανουαρίου σε διεθνείς οργανισμούς.

"Δεν μας έχει κοινοποιηθεί εμάς κάτι και δεν ξέρω τί καινούργιο φέρνει αυτό το μοντέλο, πέραν από αυτά που γνωρίζουμε και πράττουμε", είπε, προσθέτοντας ότι, εάν το έχει παραλάβει ο Πρέσβης της Κύπρου στη Χάγη Κυριάκος Κούρος, ο οποίος συμμετείχε στο συνέδριο, θα το κοινοποιήσει στην αντιπροσωπεία.

"Είμαστε σε επικοινωνία με τον κ. Κούρο και συνεργαζόμαστε. Είχαμε πάει τον Οκτώβριο εκεί για την παραλαβή των τεσσάρων εικόνων της περίπτωσης του Αντιφωνητή", είπε ο κ. Πορφύριος.

Σε ερώτηση ποιο μήνυμα θα ήθελε να στείλει προς όσους κατέχουν πληροφορίες για τη θρησκευτική κληρονομιά της Κύπρου, ο κ. Πορφύριος είπε ότι "είναι αναγκαία η συνεργασία όλων των ανθρώπων, των συμπατριωτών μας και όλου του κόσμου για την επιστροφή των κλεμμένων πολιτιστικών θησαυρών, τόσο της δικής μας περίπτωσης στην κατεχόμενη Κύπρο, όσο σε όλα τα κράτη που υποφέρουν από τη μάστιγα της πολιτιστικής λεηλασίας".

"Ο καθένας μπορεί να ευαισθητοποιηθεί και, αν διαθέτει υλικό για την περίπτωσή μας από τα κατεχόμενα - φωτογραφίες ή οποιοδήποτε άλλο υλικό - που θα μπορούσε να ενισχύσει τον αγώνα της Εκκλησίας και της πολιτείας για τον εντοπισμό, την ταυτοποίηση και τον επαναπατρισμό των θρησκευτικών μας κειμηλίων και γενικότερα της πολιτιστικής μας κληρονομιάς, να μας το κοινοποιήσει στη Συνοδική Επιτροπή Μνημείων και Τέχνης, για να το αξιοποιήσουμε με τον καλύτερο τρόπο", είπε. Ο κ. Πορφύριος σημείωσε ότι "τα αποτελέσματα του 2013 ήταν πολύ ενθαρρυντικά για τον αγώνα μας, διότι είχαμε έξι τουλάχιστον περιπτώσεις επαναπατρισμών θρησκευτικών κειμηλίων και αυτό μας ενδυναμώνει περισσότερο στον αγώνα μας για να συνεχίσουμε ακόμα πιο δυναμικά".

"Η συνεργασία, λοιπόν, όλων είναι πολύτιμη και απαραίτητη για να έχουμε ακόμα καλύτερα αποτελέσματα", επεσήμανε.

Ερωτηθείς για τις σημαντικότερες δραστηριότητες που έχει προγραμματίσει το Γραφείο της Αντιπροσωπείας της Εκκλησίας της Κύπρου στην ΕΕ για το 2014, ο κ. Πορφύριος είπε ότι "είναι περίοδος μνημονιακή για όλους, και για την Κύπρο και την Εκκλησία ιδιαίτερα, και αυτό δυστυχώς μας αναγκάζει σε αναπροσαρμογή των σχεδιασμών μας για το 2014, δηλαδή δεν υπάρχει η οικονομική ευεξία και δυνατότητα να κάνουμε όσα θα θέλαμε να κάνουμε".

"Παρ` όλα αυτά, όμως, το έργο μας το συνεχίζουμε εδώ με την προώθηση και ενημέρωση των Ευρωπαίων αξιωματούχων. Το 2014 είναι και η χρονιά των ευρωεκλογών, που κάπως το Ευρωκοινοβούλιο εδώ αρχίζει να χαλαρώνει τις εργασίες του και σε λίγο θα κλείσει για τον προεκλογικό αγώνα. Παρά ταύτα, εμείς συνεχίζουμε τον αγώνα μας για την ενημέρωση των Ευρωπαίων αξιωματούχων για το συνεχιζόμενο δράμα της πατρίδας μας, την καταστροφή της πολιτιστικής μας κληρονομιάς στα κατεχόμενα, και την προσπάθεια να έρθουν αρωγοί στον τερματισμό αυτής της απαράδεκτης κατάστασης", είπε.

Το Γραφείο της Αντιπροσωπείας της Εκκλησίας της Κύπρου στην ΕΕ, που βρίσκεται στις Βρυξέλλες, συστάθηκε με απόφαση της Ιεράς Συνόδου το 2007 και εγκαινιάστηκε το 2009, με στόχο, μεταξύ άλλων, την προβολή της τουρκικής κατοχής των χριστιανικών χώρων λατρείας και άλλων χριστιανικών μνημείων, την ενημέρωση για την καταστροφή των μνημείων αυτών και την παράνομη εξαγωγή θρησκευτικών κειμηλίων, τη συμμετοχή στο διάλογο για τη συμφιλίωση και συνεργασία των λαών της Ευρώπης, και την προβολή του έργου της Εκκλησίας της Κύπρου.

Επιστροφή θρησκευτικών θησαυρών

12.2.2009 - Παραδόθηκε η μεταβυζαντινή εικόνα της Μικρής Δέησης, του 18ου αιώνα, έργο των αγιογράφων της Σχολής Αγιογραφίας της Μονής του Αγίου Ηρακλειδίου. Η εικόνα παραδόθηκε από τον Ολλανδό Michel van Rijn, ο οποίος την αγόρασε σε δημοπρατικό οίκο του Λονδίνου με την πρόθεση να την επιστρέψει στην Εκκλησία της Κύπρου.

12.11.2010 - Επιστράφηκαν έξι μεταβυζαντινές εικόνες που είχαν κλαπεί μετά την τουρκική εισβολή. Οι εικόνες βρίσκονταν στην κατοχή οικογένειας στο Μόναχο της Γερμανίας, που ζήτησε τη διερεύνηση της υπόθεσης. Όλες οι εικόνες είναι έργα της Σχολής Αγιογραφίας της Μονής του Αγίου Ηρακλειδίου. Πρόκειται για: (1) Μεγάλη εικόνα του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου (1762) από ναό στα κατεχόμενα. (2) Μικρή εικόνα του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου (18οσ αι.) από το εικονοστάσιο της Μονής Παναγίας Τοχνίου. (3) Μικρή εικόνα του Αγίου Ηρακλειδίου (18ος αι.). (4) Μικρή εικόνα των Αγίων Αναργύρων, Κοσμά και Δαμιανού (1810). (5) Μικρή εικόνα της Βαϊφόρου (18ος αι.). (6) Μικρή εικόνα της Βάπτισης του Χριστού (1792).

19.1.2011 - Αποδόθηκε σε τελετή στο Λονδίνο η μεταβυζαντινή δεσποτική εικόνα του Χριστού (18ος αιώνας) από τον καλλιτέχνη της ποπ μουσικής Boy George (George Alan O’Dowd), ο οποίος δήλωσε ότι την αγόρασε καλή τη πίστει το 1985 από έμπορο έργων τέχνης, χωρίς να γνωρίζει την αληθινή της προέλευση, που είναι ο κατεχόμενος ναός του Αγίου Χαραλάμπους στο Νέο Χωριό Κυθρέας. Ο Boy George δέχθηκε να επιδώσει την εικόνα στην Εκκλησία της Κύπρου.

11.4.2011 - Παραλήφθηκαν οι δύο βυζαντινές εικόνες των Αποστόλων Παύλου και Ιακώβου, που χρονολογούνται στα μέσα του 18ου αιώνα και αποτελούν έργα της Σχολής Αγιογραφίας του Αγίου Ηρακλειδίου. Οι εικόνες εντοπίστηκαν στη γερμανική πόλη του Dusseldorf και η προέλευσή τους είναι ναός ή μονή στα κατεχόμενα. Πληροφορία που διερευνάται υποδεικνύει ως ναό προέλευσης την κατεχόμενη Μονή του Αγίου Αναστασίου στην Περιστερωνοπηγή Αμμοχώστου.

23.9.2011 - Ανακοινώθηκε από το Ίδρυμα Μενίλ (Χιούστον, Τέξας) η απόφαση για επαναπατρισμό των τοιχογραφιών του 13ου αιώνα που προέρχονται από τον τρούλο και την αψίδα του παρεκκλησίου του Αγίου Ευφημιανού, στην κατεχόμενη Λύση. Οι τοιχογραφίες αποτοιχίστηκαν από τον Τούρκο αρχαιοκάπηλο Αϊντίν Ντικμέν μετά την τουρκική εισβολή. Στα μέσα της δεκαετίας του 1980, οι τοιχογραφίες παρουσιάστηκαν προς πώληση στην αμερικανική αγορά και το Ίδρυμα Μενίλ αγόρασε τις τοιχογραφίες και υπέγραψε συμφωνία για την επί δανείω παραχώρησή τους μέχρι τον Φεβρουάριο του 2012.

11.1.2012 - Παραλήφθηκαν στο Dusseldorf της Γερμανίας δύο μεταβυζαντινές εικόνες που είχαν κλαπεί μετά την τουρκική εισβολή. Η πρώτη πρόκειται για τη δεσποτική εικόνα του Χριστού, του 18 αιώνα, με τεχνοτροπία που αποδίδεται στη Σχολή Αγιογραφίας της Μονής του Αγίου Ηρακλειδίου. Η δεύτερη είναι εικόνα του Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου του 19ου αιώνα και αποδίδεται σε μαθητή της Σχολής Αγιογραφίας του Κρητικού αγιογράφου Ιωάννη Κορνάρου.

20.5.2012 - Παραλήφθηκε στο Αμβούργο της Γερμανίας η δεσποτική εικόνα της Παναγίας της Οδηγήτριας του 18ου αιώνα. Η εικόνα είναι έργο του συγγέλου Χρυσάνθου, αγιογράφου της Σχολής Αγιογραφίας της Μονής Αγίου Ηρακλειδίου.

26.1.2013 - Ανακτήθηκε στο Dusseldorf της Γερμανίας η εικόνα του Αγίου Φωτίου. Η εικόνα του 19ου αιώνα, που κλάπηκε κατά την περίοδο της τουρκικής εισβολής από το ναό του Αγίου Φωτίου στην Αγία Τριάδα Καρπασίας, εντοπίστηκε σε δημοπρατικό οίκο και, κατόπιν έρευνας, διαπιστώθηκε η κυπριακή προέλευσή της.

23.3.2013 - Παραλήφθηκε από δημοπρατικό οίκο στο Μάαστριχτ της Ολλανδίας η μεταβυζαντινή εικόνα του Επιτάφιου Χριστού του 18ου αιώνα. Η εικόνα προέρχεται από άγνωστο μέχρι σήμερα ναό στα κατεχόμενα, και κλάπηκε μετά την τουρκική εισβολή.

16.7.2013 - Παραδόθηκαν από τις γερμανικές αρχές 173 κειμήλια, που είχαν κατασχεθεί τον Μάρτιο του 1997 από τα υποστατικά του Τούρκου αρχαιοκάπηλου Αϊντίν Ντικμέν. Τα κειμήλια κλάπηκαν από περίπου 50 κατεχόμενα χριστιανικά μνημεία μετά την τουρκική εισβολή. Ανάμεσα σε αυτά είναι ψηφιδωτά από την Παναγία της Κανακαριάς (6ος αι.-Λιθράγκωμη), τοιχογραφίες από το ναό του Αντιφωνητή (15ος αι.-Καλογραία), την Αγία Σολομωνή (8ος αι.-Κώμα του Γιαλού), την Παναγία την Περγαμιώτισα (14ος αι.-Ακανθού), βυζαντινές και μεταβυζαντινές εικόνες, και άλλα.. Τρεις από τις εικόνες ανήκουν στη μαρωνίτικη κοινότητα της Κύπρου και άλλες δύο, μαζί με μία τοιχογραφία του Αγίου Ιγνάτιου του Θεοφόρου (Παναγία Αψινθιώτισσα-Συγχάρι), στο Πατριαρχείο Ιεροσολύμων.

18.9.2013 - Υπεγράφη η συμφωνία μεταβίβασης στην Κυπριακή Δημοκρατία των τεσσάρων εικόνων των Αποστόλων Πέτρου, Παύλου, Ιωάννη και Μάρκου, όλες του 16ου αιώνα. Οι εικόνες είχαν κλαπεί τον Μάρτιο του 1975 από τη Μονή του Χριστού Αντιφωνητή, του 12ου αιώνα, στην κατεχόμενη Καλογραία.

5.10.2013 - Ανακτήθηκε η εικόνα της Υπαπαντής του Χριστού, που κλάπηκε κατά πάσα πιθανότητα από την κατεχόμενη μονή του Αγίου Παντελεήμονα στη Μύρτου, μετά την τουρκική εισβολή. Η εικόνα εντοπίσθηκε από την Αντιπροσωπεία της Εκκλησίας της Κύπρου στις Βρυξέλλες να δημοπρατείται στον οίκο Kaupp στο Sulzburg, Γερμανίας. Η εικόνα αγιογραφήθηκε το 1787 και αποδίδεται στον αγιογράφο Λεόντιο της Σχολής Αγιογραφίας της Μονής Αγίου Ηρακλειδίου.

9.10.2013 - Ύστερα από εξώδικο διακανονισμό, παραλήφθηκαν στο Μόναχο έξι μεταβυζαντινές εικόνες που κλάπηκαν από κατεχόμενες εκκλησίες μετά την τουρκική εισβολή. Υπάρχουν ενδείξεις ότι και οι έξι εικόνες ήταν μέρος της λείας του Τούρκου αρχαιοκάπηλου Αϊντίν Ντικμέν. Οι εικόνες εντοπίστηκαν τον Δεκέμβριο του 2010 στην γκαλερί πώλησης έργων τέχνης P. Von Culmer στο Augsburg της Γερμανίας και κατασχέθηκαν από τις γερμανικές αστυνομικές αρχές. Πρόκειται για τις εικόνες: (1) Της Αγίας Φωτεινής της Καρπασίτιδος του 1811, έργο του αγιογράφου Λαυρεντίου, μαθητή του κρητικού αγιογράφου Ιωάννη του Κρητός. (2) Του Αγίου Παντελεήμονος του 1812, του ιδίου αγιογράφου. (3) Του Αποστόλου Ανδρέα 18ου αι., από τη Μονή Παναγίας Τοχνίου, στις Μάνδρες Αμμοχώστου, έργο του αγιογράφου Ιωαννικίου της Σχολής Αγιογραφίας της Μονής Αγίου Ηρακλειδίου. (4) Του Αποστόλου Μάρκου του 18ου αι., της Σχολής Αγιογραφίας της Μονής Αγίου Ηρακλειδίου. (5) Του Αγίου Παντελεήμονος του 1854, έργο μαθητή του αγιογράφου Ιωάννη του Κρητός. (6) Της εικόνας της Βαϊφόρου του 18ου αι., έργο της Σχολής Αγιογραφίας της Μονής Αγίου Ηρακλειδίου.