Ιερισσού: ''Είναι καιρός να χρησιμοποιήσουμε την γλώσσα της αλήθειας''

Δημιουργηθηκε στις Πέμπτη, 05 Δεκεμβρίου 2013

Γράφτηκε από τον/την Romfea.gr - 13.55

Για την Romfea.gr, Χρήστος Καναρόπουλους

Η πρώτη συνέντευξη του Σεβ. Μητροπολίτη Ιερισσού, Αγίου Όρους και Αρδαμερίου κ. Θεοκλήτου στον δημοσιογράφο Χρήστο Καναρόπουλο, συνεργάτη της Romfea.gr.

Την πρώτη εφ’όλης της ύλης συνέντευξή του με αφορμή την συμπλήρωση ενός έτους από την ενθρόνισή του στην Ιερά Μητρόπολη Ιερισσού, Αγίου Όρους και Αρδαμερίου μας παραχώρησε ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης κ. Θεόκλητος.

Ο απλός, ευπροσήγορος αλλά και θαρραλέος στις απόψεις του Μητροπολίτης μίλησε για τα συναισθήματά του, για τα προβλήματα της Μητρόπολής του, για το επίμαχο θέμα των Μεταλλείων χρυσού που έχει διχάσει το λαό της Χαλκιδικής αλλά και για τη νεολαία, ζητώντας να κυριαρχήσει η ειλικρίνεια και η ενότητα στον κόσμο.

Ακολουθεί η συνέντευξη:

Σεβασμιώτατε συμπληρώσατε έναν χρόνο στην κεφαλή της Μητρόπολης Ιερισσού, Αγίου Όρους και Αρδαμερίου. Ποια είναι τα συναισθήματα σας;

Αγαπητέ κύριε Καναρόπουλε, ευχαριστώ καταρχήν γιατί θεωρήσατε καλό να πάρετε μια συνέντευξη από εμένα, και μάλιστα την πρώτη που έχω δώσει σε δημοσιογράφο από την ημέρα της ενθρονίσεώς μου στην Ιερά Μητρόπολη Ιερισσού, Αγίου Όρους και Αρδαμερίου.

Εύχομαι σε σας και σ’ όλη σας την προσφορά απέναντι στην Εκκλησία να είναι ευλογημένη, χαριτωμένη και παρακαλώ τον Κύριο να σας δίδει δύναμη, ώστε να τον διακονείτε με καλύτερο ακόμα τρόπο απ’ ό,τι τον διακονείτε μέχρι σήμερα.

Με ρωτάτε ποια είναι τά συναισθήματα μου. Θα σας έλεγα ότι είναι ανάμεικτα και μάλιστα ότι αισθάνομαι χαρμολύπη απ’ την ημέρα που εξελέγην και ενεθρονίσθην στην Ιερά ταύτην Μητρόπολη.

Και εξηγούμαι: Μου λείπει η Τρίπολη, μου λείπουν τα πνευματικά μου παιδιά, μου λείπει η Αρκαδία, μου λείπει το Λεωνίδιο, το Άστρος, μου λείπουν οι εκλεκτοί Ιερείς της Ιεράς Μητροπόλεως Μαντινείας και Κυνουρίας που με λάτρεψαν και δις τους λάτρεψα, μου λείπουν το σπίτι μου, οι δικοί μου άνθρωποι καθώς κατάγομαι απ’ την Ηρωοτόκο Αρκαδία, και μάλιστα απ’ την Τρίπολη, το κέντρο του Μωριά.

Μου λείπουν όλα αυτά και μου δημιουργούνται αισθήματα λύπης αλλά και πόνου λόγω της αποχής μου απ’ τον τόπο στον οποίο γεννήθηκα και διακόνησα για 34 συναπτά έτη.

Να σας πω όμως κάτι πριν έλθω στο δεύτερο συναίσθημα που με διακατέχει. Ίσως έπρεπε να φύγω απ’ την Τρίπολη για να καταλάβω πόσο με αγάπησε και μ’ αγαπάει.

Μέχρι σήμερα δεν υπάρχει ημέρα ή εβδομάδα ή μήνας που να μην έρχονται να με επισκέπτονται και να δείχνουν το ενδιαφέρον τους για την πορεία και την διακονία μου στην Ιερά Μητρόπολη και κυρίως να μου μεταφέρουν την αγάπη απ’ την γενέτειρα μου.

Αισθάνομαι όμως και ιδιαίτερη χαρά γιατί ήλθα σ’ αυτήν την Μητρόπολη και με ενέταξε ο Θεός σε αυτήν την κοινωνία να διακονήσω.

Οι άνθρωποι εδώ από την πρώτη ημέρα που ήρθα, άρχοντες και λαός, με υποδέχθηκαν με υπερβάλλουσα αγάπη και με ένα ζήλο, θα έλεγα υπερβολικό.

Αν θυμάστε καλά, την ημέρα της ενθρονίσεως είχαν απλώσει τα χαλιά τους στα μπαλκόνια τους για να με καλωσορίσουν ως έναν δικό τους άνθρωπο και να δείξουν την αγάπη τους.

Θα έλεγα ότι με λάτρεψαν. Κι’ εγώ θέλω να πιστεύω ότι τους ανταπέδωσα και ότι τους ανταποδίδω αυτήν την αγάπη. Δεν αισθάνομαι ξένος σ’ αυτήν την Μητρόπολη.

Στην αρχή, ομολογουμένως, η ψυχή μου σφίχτηκε γιατί βρέθηκα ξένος σε καινούργιους ανθρώπους, σε ένα νέο ποίμνιο το οποίο είχα να διαποιμάνω.

Ένα χρόνο μετά αισθάνομαι ότι βρίσκομαι ανάμεσα σε φίλους, που γνώριζα από τα παλιά, που με στηρίζουν, που με αγαπούν και κυρίως που αισθάνονται ότι μαζί μπορούμε να επιτελέσουμε πράγματα σ’ αυτόν τον ευλογημένο τόπο.

Αισθάνομαι χαρμολύπη λοιπόν, λύπη γιατί αποχωρίστηκα την Τριπολιτσά και χαρά γιατί η Αρναία άνοιξε την αγκαλιά της και μ’ έβαλε μέσα στην ψυχή της, τόσο, που δεν περίμενα, και από τους Άρχοντες και από τον Λαό.

Βρήκατε στην ορεινή Χαλκιδική αυτό που περιμένατε;

Ένας άνθρωπος της Εκκλησίας, και μάλιστα όταν είναι κληρικός, εκείνο που περιμένει όπου κι αν πάει, είναι να βρει γεώργιο, χωράφι δηλαδή, για να μπορέσει να σπείρει το Λόγο του Θεού, για να μπορέσει Εκείνος να καρπίσει, να ποτιστεί από την Χάρη του Αγίου Πνεύματος και να γίνει εκατονταπλάσιος Εκείνου που έπεσε στο «χώμα» της καρδιάς των ανθρώπων.

Κι αυτό βρήκα. Περιμένα να βρω ανθρώπους αγνούς, δεκτικούς, ανθρώπους που πιστοί όντας στον Χριστό, θα δείξουν αυτήν τους την πιστότητα συνεργαζόμενοι με τον Επίσκοπό τους.

Έχουν διάθεση, από την καλύτερη θα έλεγα, έχουν ψυχή ελληνοκεντρική και επιπλέον οι άνθρωποι εδώ στην Μακεδονία και στην Χαλκιδική είναι έντονα πιστοί στον Κύριο και στην Εκκλησία. Κυρίως πιστοί στο Πατριαρχείο και στην πατριαρχική σκέψη της Εκκλησίας μας, εννοώ δηλαδή στην παράδοση της Εκκλησίας μας, όπως αυτή πραγματώθηκε και βιώθηκε από τα παλιά τα χρόνια.

Ναι, βρήκα αυτό που ήθελα. Βρήκα ανθρώπους να κρατάν το χέρι να προχωρήσουμε παραπάνω, εβρήκα ανθρώπους που θέλουν να φτιάξουν πράγματα στον εκκλησιαστικό χώρο και επιπλέον εβρήκα ανθρώπους να μ’ εμπιστεύονται.

Η Χαλκιδική είναι ένας τόπος που μπορεί κανείς να εργαστεί και να επιτελέσει έργο Χριστού.

Ποια είναι τα προβλήματα της περιοχής σας;

Η Ιερά μας Μητρόπολη είναι από τις φτωχές Μητροπόλεις, δεν είναι Μητρόπολη που έχει τεράστια περιουσιακά στοιχεία και οικονομικές δυνατότητες τέτοιες που να της δίνεται η ευκαιρία να ξανοιχτεί όσο θα ήθελε ο Επίσκοπός της.

Γιατί τα προβλήματα της Χαλκιδικής όντως είναι μεγάλα, είναι προβλήματα ανεργίας, η νεολαία μας δεν έχει δημιουργικές διεξόδους, δεν μπορούν να ξανοιχτούν εύκολα.

Τα προβλήματα είναι οικονομικά και πνευματικά και εξηγούμαι. Το κύριο πρόβλημα που υπάρχει στην Χαλκιδική είναι, όπως ξέρετε, το θέμα της εξορύξεως του χρυσού που έχει διχάσει την τοπική κοινωνία ως μη όφειλε, γεγονός που έχει δημιουργήσει τεράστια προβλήματα.

Από την θέση αυτή, κάνω έκκληση, όπως έκανα από την πρώτη στιγμή σε όλους τους αδελφούς μας στην Ιερά Μητρόπολη: Μ’ ενότητα, περίσκεψη και έξω από κομματικά κριτήρια θα μπορέσουμε να βρούμε μια λύση για τα θέματα αυτά.

Θα πρέπει να αποφασίσει ο λαός τι είναι εκείνο το οποίο θέλει, θα πρέπει να αποφασίσει ο λαός τις μεθόδους επί τη βάσει των οποίων θα διεκδικήσει τά δικαιώματα του απέναντι στις Εταιρίες οι οποίες, φυσικό είναι, να θέλουν να επιτύχουν Α ή Ω στην Χαλκιδική.

Και επιτέλους όμως θα πρέπει να καταλάβουμε και μια αλήθεια, και ιδίως τα πολιτικά κόμματα, ότι δεν μπορούμε να χωρίζουμε το λαό σε δικούς μας και σε ξένους, ούτε πολύ περισσότερο να δημιουργούμε στο λαό θύλακες που μας στηρίζουν ή μας απορρίπτουν.

Έχουμε διχάσει το λαό της Χαλκιδικής, είναι καιρός να ενωθεί ο λαός και να διεκδικήσει τά δικαιώματα του, «πολεμώντας» έξυπνα.

Δεν μπορεί να δημιουργεί προβλήματα ο καθένας μας εκεί που δεν υπάρχουν, και από την άλλη πλευρά θα πρέπει να καταλάβει ο λαός να «πολεμάει» αλλά σύννομα, χωρίς να δημιουργούνται έκτροπα και χωρίς να δίνουμε ευκαιρία στον καθένα να μας τραβάει το χαλί κάτω από τα πόδια.

Πιστεύω ότι έχουμε και εντίμους πολιτικούς, έχουμε και έντιμο το λαό, μπορεί να βρεθεί λύση, με ηρεμία, με ησυχία και εφόσον επιτέλους αποφασίσουμε τι είναι εκείνο το οποίο θέλουμε από την Χαλκιδική, από το υπέδαφός της, από τους πολίτες της, από τα μυαλά που έχουμε.

Σε ποιους τομείς επικεντρώνετε την προσοχή Σας;

Το ενδιαφέρον μου εστιάζεται σε δύο τομείς. Πρώτα απ’ όλα σ’ αυτό που λέμε πνευματική αναβάθμιση του τόπου και στη νεολαία μας.

Η κρίση έχει χτυπήσει και την Χαλκιδική και στον τομέα του τουρισμού και φυσικά στα εργασιακά. Για να αλλάξει το κλίμα αυτό πρέπει να δούμε τα πράγματα Χριστοκεντρικά και πνευματικά.

Εάν δεν πετύχουμε αυτήν την παράδοση που έχει η ελληνοκεντρική διαρρύθμιση της ζωής μας, εάν δεν αλλάξουμε τις νεομοντέρνες νοοτροπίες που έχουμε αποκτήσει τα τελευταία χρόνια, δεν πρόκειται να επέλθει καμμία αλλαγή και στις σχέσεις τις πνευματικές, τις οικονομικές, τις εργασιακές.

Θέλουμε πνευματική αναβάθμιση του τόπου. Κι’ αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να ζήσουμε καλύτερα τον Χριστό, θα πρέπει να ζήσουμε από κοντά τον Χριστό, η σκέψη μας να γίνει Χριστοσκέψη, η συνείδηση Χριστοσυνείδηση, οι πόρτες μας Χριστόπορτες και τα μάτια μας Χριστού θέα.

Αυτό σημαίνει εντιμότητα στην σχέση μας με τον άλλο, αγάπη στον άλλο και αποδοχή του άλλου όπως είναι, για να μπορέσουμε να τον δεχθούμε και να συνεργαστούμε.

Η πνευματική διαρρύθμιση της ζωής μας είναι η εγγύηση για την θετική σχέση με τον άλλο.

Είπα επίσης ότι με ενδιαφέρει η νεολαία μας όπως κάθε εκκλησιαστικό ταγό. Τα παιδιά έχουν απογοητευθεί. Μέχρι χθες οι διάφοροι οργανισμοί στους οποίους ανήκαν τα παιδιά μας, και κυρίως οι κομματικοί, τα απογοήτευσαν.

Και το κράτος πολλές φορές τα απογοήτευσε, το Σχολείο και η Εκκλησία. Και τα απογοήτευσε γιατί μέσα σε αυτούς τους τομείς που προανέφερα τα παιδιά δεν έβρισκαν πληρότητα, ειλικρίνεια, ζεστασιά και αγάπη.

Έχουμε χρέος τα παιδιά μας να τα διακονήσουμε και να τα πούμε ότι έχουν δικαιώματα και υποχρεώσεις. Έχουμε χρέος να τους δείξουμε τον Χριστό σε όλες του τις διαστάσεις και όχι όπως Τον θέλουμε κομμένο και ραμμένο στα μέτρα μας οι μεγαλύτεροι.

Και τέλος έχουν δικαίωμα και τα παιδιά να βλέπουν στο πρόσωπο του Δεσπότη, των πατέρων και μητέρων, τον Χριστό τον ίδιο.

Αν καταφέρουμε να ανεβάσουμε πνευματικά και τη νεολαία, τότε θα μπορέσει κι’ αυτή να περιποιηθεί αλλά και να αποτελέσει την ευκαιρία να διακονηθεί αυτός ο τόπος ακόμη περισσότερο.

Εάν χάσουμε τη νεολαία, δείχνοντας τον χείριστο εαυτό μας, τότε θα χάσουμε την ευκαιρία να δούμε την Ελλάδα στις πραγματικές της διαστάσεις και όπως την θέλουμε και την αγαπάμε.

Ποια βήματα έχετε κάνει που σας γεμίζουν ικανοποίηση και ποια έχετε κατά νου;

Εκείνο που με γεμίζει παρά πολύ είναι, ότι επισκεπτόμενος τα Σχολεία του τόπου, είδα τα παιδιά να με αγκαλιάζουνε με μια προσήνεια και μια αγνότητα, γεγονός που με άφησε άναυδο.

Δεν περίμενα τα παιδιά να αγκαλιάζουν τον Δεσπότη, έναν πνευματικό ταγό μέσα σε μια απνευμάτιστη κοινωνία και μάλιστα καθαρά υλόφρονα.

Δεν αντιλέγω ότι ανοίχτηκα αρκετά απέναντι τους. Αλλά απ’ ό,τι περίμενα εκείνα ανοίχτηκαν ακόμη περισσότερο απέναντι στην πρόσκληση της Εκκλησίας, και οι γονείς συμφωνούν σε αυτό, και οι καθηγητές και οι δάσκαλοί τους το επιδιώκουν.

Εκείνο που με γεμίζει ικανοποίηση είναι η ανταπόκριση της νεολαίας μας στην πρόσκληση της Εκκλησίας να θεωρήσει τον σημερινό άνθρωπο Θεανθρωποκεντρικά και όχι ιδεαλιστικά ή ακόμη περισσότερο υλιστικά.

Σημαίνει ότι στο βάθος της ψυχής των παιδιών υπάρχουν θετικά στοιχεία, κλωνάρια, ρίζες, που έχουν απομείνει από το παρελθόν και κυρίως από την παρουσία του Χριστιανισμού μέσα στην νεώτερη Ελλάδα, που θα ανθίσουν και θα περιμένουμε από αυτά καρπούς.

Μακάρι να αποδώσει αυτή η κίνηση, την οποία έκανε και κάνει η Ιερά μας Μητρόπολη απέναντι στην νεολαία μας.

Τι μήνυμα θα στέλνατε στους εκπροσώπους της εξουσίας;

Η Εκκλησία δεν έχει καμμία πρόθεση να γίνει πολιτική εξουσία ούτε να μετέχει στον τρόπο διοικήσεως του κράτους. Έχει χρέος όμως να διαποτίζει κάθε λεπτομέρεια και κάθε πτυχή της ζωής του χριστιανού.

Ως εκ τούτου, στους εκπροσώπους της εξουσίας λέμε ότι σας δίνουμε το χέρι αλλά αφήστε ανοιχτή την εξουσία να τη διαποτίσει ο Χριστός με την δική Του αγάπη και το δικό Του το πνεύμα.

Δηλαδή, ειλικρίνεια σε όλους τους ανθρώπους, πολύ δε περισσότερο από τους πολιτικούς μας στους νέους ανθρώπους και επιτέλους έχουμε χρέος όλοι μαζί, και η Εκκλησία και οι πολιτικοί να πούμε στον κόσμο την αλήθεια, πού έχει φτάσει η Πατρίδα μας, που έχουν φτάσει οι δυνατότητες αυτού του κράτους, τι μπορεί να αλλάξει και να διορθωθεί μέσα σ’ αυτήν την κοινωνία.

Είναι καιρός να χρησιμοποιήσουμε όχι ξύλινες γλώσσες, είτε εκκλησιαστικές, είτε πολιτικές, αλλά και την γλώσσα της αληθείας, ιδίως στη νέα γενιά.

Αν θέλει η πολιτική να μην πάρει σύνταξη θα πρέπει να ανακαινίσει τον εαυτό της και να τον βαφτίσει μέσα στο χριστιανικό πνεύμα της ταπείνωσης, της διακονίας, και της ειλικρίνειας απέναντι στο λαό.

Τι μήνυμα έχετε να στείλετε στους νέους της επαρχίας σας;

Να έχουν εμπιστοσύνη στην Εκκλησία τους και το δεύτερο που θα ήθελα να τους πω είναι, ότι επειδή ο Επίσκοπος τους θέλει να βλέπει χαρούμενα τα πρόσωπα τους, να του δώσουν την ευκαιρία να εργαστεί γι’αυτούς με κάθε ειλικρίνεια και με όλη του τη δύναμη.

Πιστεύω ότι και τα ίδια τα παιδιά όταν τους μιλάς στην γλώσσα τους σε καταλαβαίνουν καλύτερα και σε αποδέχονται. Είπαμε προηγουμένως ποια είναι η συμπεριφορά τους απέναντι στον ομιλούντα.

Τους παρακαλώ να μην με αφήσουν μόνο μου, τους παρακαλώ να είναι δίπλα μου, τους παρακαλώ να είναι συνεργάτες μου και τους προσκαλώ μέσα στην Εκκλησία να «γεμίσουν τις μπαταρίες» του πνευματικού τους κόσμου, πριν εκείνος θεωρήσει ότι έχει ήδη μπει στον τάφο.

Η άποψή σας για το μέλλον της Ελλάδας και των Ελλήνων;

Είμαι από την φύση μου αισιόδοξος. Η Ελλάδα έχει υποστεί πολλές φορές και πλήγματα, και κατατρεγμούς, και διωγμούς και δουλεία.

Ναι, το λέω και στα κηρύγματα, το λέω και σε εσάς. Η παρούσα κρίση κατά τον Ιερό Χρυσόστομο όπως λέει «νεφύδριόν ἐστι, καὶ θᾶττον παρελεύσεται» δηλαδή συννεφάκι είναι και θα φύγει.

Δεν μπορεί, όπως λέει και ο ποιητής, «κάτι θα ξεπεταχτεί», που φυσικό είναι να δώσει τη δυνατότητα στον κόσμο να πάει μπροστά αυτόν τον ευλογημένο τόπο.

Πιστεύω ότι το μέλλον της Ελλάδας ανοίγεται θετικότατα αν θελήσουμε οι Έλληνες δύο τινά να πράξουμε. Να θέλουμε να δούμε τις πραγματικές διαστάσεις του Έθνους, της φυλής και της αξίας μας και δεύτερον να θελήσουμε να εργαστούμε.

Γιατί αμφιβάλλω, αν πολλές φορές εμείς οι Έλληνες, μέσα στον κόπο αυτής της πλήξης που αισθάνεται και η χθεσινή και η σημερινή κοινωνία από την κακεντρέχεια ορισμένων, αν έχει τη διάθεση ακόμα να εργαστεί όπως του αρμόζει και όπως θα ήθελε ο καθένας μας.

Παρακαλώ δουλειά περισσότερη, εντιμότητα και ειλικρίνεια.

Τέλος, ποια η γνώμη σας για τον ρόλο της Εκκλησίας στην σύγχρονη πραγματικότητα;

Η Εκκλησία από τότε που ιδρύθηκε μέχρι σήμερα έναν ρόλο έχει. Να ενώσει τον άνθρωπο με τον άνθρωπο οριζόντια και τον άνθρωπο με τον Θεό κάθετα.

Ο ρόλος της Εκκλησίας δεν είναι να υποκαταστήσει την πολιτεία ούτε να αποτελέσει κράτος εν κράτει. Η θέση και η δουλειά της Εκκλησίας είναι να γλυκάνει την ψυχή του λαού, να οργώσει πνευματικά τον εσωτερικό κόσμο του ανθρώπου για να μπορέσει να ξεπεταχτεί από εκεί κάτι το καινούργιο.

Και λέγοντας καινούργιο εννοώ το άρωμα της αγάπης, της ανθρωπιάς και της συναλληλίας. Αυτή η Εκκλησία, όπως μέχρι σήμερα έπραξε το καθήκον της, και σήμερα θα το πράξει, και ο Ιερός Κλήρος θα πράξει τα δέοντα προς το λαό.

Πιστεύω ότι σήμερα η Εκκλησία στη συνείδηση του Έλληνα είναι, και της αξίζει να είναι, περισσότερο από κάθε άλλη φορά μάνα, αποκούμπι και λιμάνι του Λαού.

Εύχομαι και προσεύχομαι αυτός ο λαός να μην αποστεί από τα θέσμιά του και από την παράδοσή του, έστω κι’ αν ορισμένοι προσπαθούν πάση θυσία να τον αποκόψουν από την παράδοση αυτή, για να πάψει το φως του Χριστιανισμού και της Ορθοδοξίας να γίνει περισσότερο αποδεκτό και λαμπρότερο όχι μονάχα μέσα στην Ελλάδα αλλά και έξω, στην διεθνή σκηνή.

Σεβασμιώτατε θα θέλατε να προσθέσετε κάτι ως κατακλείδα;

Αυτό που θα ήθελα να πω απευθυνόμενος στον Ιερό Κλήρο και λαό της Ιεράς μας Μητροπόλεως αλλά και σ’ όλο τον Ελληνικό Λαό, είναι μία αλήθεια.

Δεν μπορεί να διακριθεί αυτή η Εκκλησία από τον Λαό. Ούτε μπορώ να διανοηθώ έναν χωρισμό Εκκλησίας και Κράτους.

Αυτό είναι έξω «απ’ τα νερά» της Ορθοδόξου Εκκλησίας αλλά θα έλεγα και εξωπατερικό. Γιατί;

Γιατί αυτός ο λαός που σήμερα πεινάνει, υποφέρει, θεωρεί ότι έχει προδοθεί από πολλούς και πολλά είναι ο λαός που έρχεται στο νοσοκομείο να βρει την υγειά του, που πάει στο Δημαρχείο να πάρει τα χαρτιά του και που έρχεται στην Εκκλησία ν’ ανάψει το κεράκι του.

Αυτός ο λαός έχει ανάγκη λοιπόν διακονίας και ειλικρίνειας απ’ όλους μας. Παρακαλώ, ενωμένοι, Πολιτεία και Εκκλησία, μπορούμε να επιτύχουμε τα πάντα.

Ξέχωρα, η κάθε μία, το μόνο που θα καταφέρουμε θα είναι να διαλύσουμε ό,τι θετικό απέμεινε σ’ αυτόν τον τόπο.

Εύχομαι, η ενότητα Λαού και Εκκλησίας, που είναι στερεωμένη και υπαρκτή στην καρδιά του λαού, να φανεί περισσότερο ακόμα με τις κινήσεις που πρέπει να κάνουμε και η Εκκλησία αλλά και η Πολιτεία ως προς αυτό ακριβώς το μεγάλο επίτευγμα.

Ενότητα, ειλικρίνεια και αλήθεια έναντι όλων.