Ο Μητροπολίτης Βολοκολάμσκ Ιλαρίωνας στη Romfea.gr

Δημιουργηθηκε στις Σάββατο, 19 Μαρτίου 2011

Γράφτηκε από τον/την Συνέντευξη στον Αιμίλιο Πολυγένη 02:54

Συνέντευξη στο Πρακτορείο Εκκλησιαστικών Ειδήσεων “Romfea.gr” και στον Διευθυντή κ. Αιμίλιο Πολυγένη, παραχώρησε ο Πρόεδρος του Τμήματος των Εξωτερικών Σχέσεων του Πατριαρχείου Μόσχας, Σεβ. Μητροπολίτης Βολοκολάμσκ κ. Ιλαρίων.

Η συνέντευξη του Μητροπολίτη Βολοκολάμσκ έχει ως εξής:

Σεβασμιώτατε, συμμετείχατε ως εκπρόσωπος της Ρωσικής Εκκλησίας στην τελευταία Διορθόδοξη Προπαρασκευαστική Επιτροπή στο Σαμπεζύ Γενεύης. Ποιο ήταν το κλίμα των συνεδριάσεων;

Όπως συνήθως οι συνεδριάσεις διεξάχθηκαν σε εποικοδομητικό και φιλικό κλίμα. Αυτό φυσικά δε αποκλείει και δύσκολες συζητήσεις, οι οποίες και αυτές είναι συνηθισμένες κατ΄ αυτές τις συνεδριάσεις.

Οι θέσεις εκπροσώπων των κατά τόπους Ορθοδόξων Εκκλησιών επί των επιμέρους θεμάτων δεν συγκλίνουν πάντοτε.

Άλλωστε στις συνεδρίες των τελευταίων Πανορθοδόξων Προσυνοδικών Διασκέψεων και των Διορθοδόξων Προπαρασκευαστικών Επιτροπών δε συζητούνται θέματα διδασκαλίας ή χριστιανικής ηθικής, επί των οποίων δεν έχουμε καθόλου διαφορές.

Η Διορθόδοξη Προπαρασκευαστική Επιτροπή συνέρχεται ακριβώς για την από κοινού εξέταση θεμάτων της πρακτικής εκκλησιαστικής διάρθρωσης, τα οποία μπορούν να προσεγγίζονται διαφορετικά από διάφορες κατά τόπους Εκκλησίες, λαμβανομένης υπόψη των διαφορετικών ιστορικών παραδόσεων, των διαφοροποιήσεων της πρακτικής οφειλομένης στις διάφορες συνθήκες διαβίωσης.

Ακολουθεί η συζήτηση, οι μετέχοντες αναζητούν κοινές προσεγγίσεις και επιδιώκουν μια ενιαία θέση.

Οι αποφάσεις των Πανορθοδόξων Προσυνοδικών Διασκέψεων καθώς και των Διορθοδόξων Προπαρασκευαστικών Επιτροπών λαμβάνονται αποκλειστικά επί τη βάσει της ομοφωνίας.

Αυτή η διαδικασία έχει ζωτική σημασία για την επιτυχή προετοιμασία της Πανορθοδόξου Συνόδου.

Η ορθόδοξη συνείδηση πάντα χαρακτηριζόταν από τον σεβασμό στις τοπικές ιδιαιτερότητες της οργάνωσης του εκκλησιαστικού βίου, τις πολιτιστικές διαφορές των διαφόρων λαών, τηρουμένης αδιάλυτης ενότητας στην πίστη και τα Μυστήρια της Εκκλησίας.

Βεβαίως ακόμα και στα θέματα δευτερεύουσας σημασίας είναι ευκταία η συμφωνία, όμως αυτή επιτυγχάνεται μόνο με τον σεβασμό στις ιδιαιτερότητές μας και με την προσεχτική αντιμετώπιση απόψεων της κάθε Τοπικής Εκκλησίας, ακόμα και σε περίπτωση των πλέον ολιγάριθμων από αυτές.

Είμαστε βαθιά πεπεισμένη ότι η επιβολή της πλειοψηφίας δε μπορεί να συμβάλει στην αρμονική ανάπτυξη της πανορθόδοξης συνεργασίας.

Όσον αφορά τις ανθρώπινες σχέσεις ανάμεσα στους συνέδρους, αυτές ήταν και παραμένουν να είναι αδελφικές.

Δεν επηρεάζονται καθόλου από τις τυχόν αποκλίνουσες απόψεις επί αυτού ή άλλου θέματος.

Άλλωστε έχουμε πλήρη συνείδηση ότι ο καθένας από μας δεν εκφράζει τη δική του άποψη, αλλά διατυπώνει τη θέση των εκκλησιαστικών αρχών της Τοπικής του Εκκλησίας και επομένως έχει ευθύνη ενώπιον αυτών.

Που στηρίζεται η θέση σας για τον τρόπο υπογραφής του Τόμου Αυτοκεφαλίας;

Όπως τυγχάνει γνωστό, στην αρχαιότητα δεν εκπονήθηκαν κανονικά πρότυπα που διέπουν τον κανονισμό παροχής του αυτοκεφάλου.

Για να παραμένουμε στα πλαίσια της Παραδόσεως της Ορθόδοξης Εκκλησίας, στην εκπόνηση αυτών των κανονικών προτύπων, με την οποία εκ των πραγμάτων ασχολούμαστε την παραμονή της Συνόδου, πρέπει να στηριζόμαστε σε έγκυρα προηγούμενα.

Παλαιότερα καταλήξαμε σε συμφωνία ότι η παροχή του αυτοκεφάλου είναι μια πανορθόδοξη υπόθεση.

Αρχίζοντας από την έκφραση της βούλησης της Μητέρας Εκκλησίας, από την οποία αποσπάται ένα μέρος αυτής, αυτή η διαδικασία συνεχίζεται με την εξασφάλιση της πανορθόδοξης συναινέσεως, αναζητούμενης αρχικά μέσα από την αλληλογραφία, και στη συνέχεια μέσα από τη συγκαλούμενη από τον Οικουμενικό Πατριάρχη Σύναξη των Προκαθημένων ή των εκπροσώπων των κατά τόπους Ορθοδόξων Εκκλησιών.

Επομένως και η μορφή της υπογραφής του Τόμου σε μια τέτοια Συνέλευση πρέπει να στηρίζεται στα υφιστάμενα ιστορικά προηγούμενα υπογραφής των πανορθοδόξων εγγράφων: πράξεων των Οικουμενικών Συνόδων της αρχαιότητας, ή πράξεων των Πανορθοδόξων Συνόδων Κωνσταντινουπόλεως 1593 και Ιασίου 1642, ή επιτέλους, τελικών κειμένων των προσφάτων Συνάξεων των Προκαθημένων των Ορθοδόξων Εκκλησιών.

Η θέση μας δεν αποτελεί καινοτομία. Ακόμα και ο μακαριστός Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως Αθηναγόρας υποστήριζε ότι η παροχή του αυτοκεφάλου ανήκει στην αρμοδιότητα της Πανορθόδοξης Συνελεύσεως.

Ακολουθούμε αυτή τη θέση με επιθυμία να είμαστε πιστή στην Ορθόδοξη Παράδοση.

Κάποιοι έκαναν λόγω για παρέμβαση της Ρωσικής Εκκλησίας και στο θέμα των Διπτύχων, ισχύει αυτή η πληροφορία; Αν ναι γιατί;

Δεν ισχύει καθόλου. Η Ρωσική Εκκλησία, όπως και οι άλλες, θεωρεί ευκταία στο μέλλον την ενοποίηση των υφισταμένων σήμερα Διπτύχων.

Προς το παρόν διαφέρουν τόσο ως προς τον αριθμό των Εκκλησιών αναγνωριζομένων ως Αυτοκεφάλων, όσο και ως προς την τάξη των Προκαθημένων αυτών. Αυτή είναι μια πραγματικότητα, η οποία διαμορφώθηκε ιστορικά.

Ανάλογα με τα Δίπτυχα, τα οποία ακολουθεί μια ή άλλη Εκκλησία, διαφέρουν οι θέσεις των Προκαθημένων των Πατριαρχείων Γεωργίας, και επομένως, Σερβίας, Ρουμανίας και Βουλγαρίας καθώς και των Εκκλησιών Αλβανίας και Πολωνίας.

Φρονούμε ότι πρέπει να δείχνουμε σεβασμό και κατανόηση σε αυτές τις διαφοροποιήσεις, καταβάλλοντας προσπάθεια σταδιακής διεύρυνσης του χώρου της πανορθόδοξης ομοφωνίας επί των θεμάτων αυτών.

Θα έλεγα ότι το ζήτημα των Διπτύχων δεν είναι και το πιο προβληματικό για τη Ρωσική Εκκλησία.

Υπάρχουν ορισμένες άλλες κατά τόπους Εκκλησίες οι οποίες αντιμετωπίζουν το θέμα με περισσότερη ευαισθησία.

Ένας Μητροπολίτης ανέφερε ότι η Ρωσική Εκκλησία στηρίζει τις εισηγήσεις της σε ιστορικά και γεωπολιτικά κριτήρια. Πώς το σχολιάζετε;

Αναλύοντας κριτήρια της σταδιακής διαμορφώσεως των Ιερών Διπτύχων μέσα στην εκκλησιαστική ιστορία, πολλές κατά τόπους Εκκλησίες διαπίστωσαν ότι τα παλαίφατα Πατριαρχεία Ρώμης, Κωνσταντινουπόλεως, Αλεξανδρείας, Αντιοχείας και Ιεροσολύμων δεν κατέλαβαν τις θέσεις τους μόνο εξαιτίας της αρχαιότητας ή αποστολικότητας αυτών, αλλά συνεκτιμήθηκε η εκκλησιαστική και πολιτική σημασία των εδρών αυτών.

Επιπλέον, πασίγνωστο είναι το παράδειγμα της Αλεξανδρείας και όλων των επόμενων κατά σειρά Εκκλησιών, οι οποίες υποβιβάστηκαν κατά μια θέση προς όφελος του νεοσύστατου Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως, το οποίο συμπεριέλαβε τις μέχρι τότε αυτοκέφαλες Μητροπόλεις Πόντου, Θράκης και Ασίας.

Το γεωπολιτικό κριτήριο, δηλαδή το καθεστώς της πρωτεύουσας της αυτοκρατορίας και η εγγύτητα προς τον βασιλιά, αποτελώντας τη βάση αυτής της αποφάσεως της Δ’ Οικουμενικής Συνόδου, αποτυπώθηκε στον περίφημο 28ο κανόνα αυτής της Συνόδου.

Η απόδοση της Πατριαρχικής τιμής στον Προκαθήμενο της Ρωσικής Εκκλησίας και η θέση του αμέσως μετά τον Πατριάρχη Ιεροσολύμων, επικυρωμένη από την Πανορθόδοξη Σύνοδο Κωνσταντινουπόλεως 1593, επίσης οφείλεται και στην αναφορά στον ρόλο του Βασιλείου της Μόσχας ως μοναδικής πολιτικής δύναμης, ικανής εκείνη την εποχή να προστατεύσει την Ορθοδοξία, το οποίο και πάλι αποτυπώθηκε στο κείμενο των πράξεων αυτής της Συνόδου.

Έτσι ο Πατριάρχης Αλεξάνδρείας Άγιος Μελέτιος ο Πηγάς δήλωσε το εξής: «Κρίνω τοίνυν δίκαιον είναι τῃ Θεού φιλανθρωπία και χάριτι κοσμηθείσαν βασιλεία πόλιν την ορθοδοξοτάτην Μοσκόβιαν και εν τοις εκκλησιαστικοίς μεγαλύνεσθαι πράγμασι, κατά τον ΚΗ΄ της Δ΄ Συνόδου κανόνα...».

Βέβαια, κατά την κατάρτιση των Διπτύχων συνεκτιμήθηκαν και άλλα κριτήρια, όπως η χρονολογική συνέχεια της απόδοσης αυτοκεφαλίας ή της αποκαταστάσεως μετά από προσωρινή απώλεια αυτής, το καθεστώς του Προκαθημένου κλπ.

Μη αμφισβητουμένων των πέντε πρώτων θέσεων στα Δίπτυχα πρόκειται να εκπονήσουμε μια ενιαία θέση για την κατάταξη των υπόλοιπων Εκκλησιών με σκοπό την κατάρτιση στο μέλλον ενιαίων Διπτύχων.

Τελικά στη Γενεύη δεν υπήρξε Πανορθόδοξη ομοφωνία, αυτό καθυστερεί την σύγκληση της Μεγάλης Συνόδου;

Η διαδικασία προπαρασκευής της Συνόδου συνεχίζεται εδώ και 50 χρόνια. Εάν την εξετάσουμε σε βάθος θα καταλήξουμε στο συμπέρασμα, ότι η δυναμική της έχει αυξηθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια.

Δεν μπορούμε να πούμε, ότι η τελευταία συνεδρία της Διορθόδοξης Προπαρασκευαστικής Επιτροπής πήγε χαμένη.

Προχωρήσαμε αρκετά στην πορεία προς την ομοφωνία: ταυτόχρονα με διαφορές διαπιστώθηκαν σημεία συμφωνίας, τα οποία χρήζουν υπομονετικής εξετάσεως με αγάπη και αμοιβαίο σεβασμό.

Έτσι δεν τείνω να δραματοποιήσω την κατάσταση.

Ο σκοπός μας δεν συνίσταται μόνο στην όσο το δυνατόν ταχύτερη σύγκληση της Συνόδου, αλλά και στην όσο το δυνατόν ενδελεχή προετοιμασία, ώστε οι αποφάσεις της να γίνουν δεκτές από όλη την Εκκλησία, να δηλώνουν την προσήλωσή μας στην δυσχιλιετή Ορθόδοξη Παράδοση και να αποτελούν μια λαμπρή έκφραση της ενότητας της Ορθοδοξίας.

Ταυτόχρονα καθίσταται προφανές ότι δεν χρειάζεται για όλα τα θέματα οπωσδήποτε η πληρέστερη ομοφωνία επί όλων των σημείων.

Οι Σύνοδοι στην Εκκλησία υπάρχουν ακριβώς για την εν Πνεύματι Αγίω και εν τω συνδέσμω της ειρήνης επίλυση των θεολογικών ζητημάτων, τα οποία προβληματίζουν τους χριστιανούς.

Με συνετή προσέγγιση του προβλήματος των Διπτύχων, π.χ. αυτό δε πρόκειται να μας εμποδίσει τη σύγκληση της Συνόδου όπως ακριβώς δε μας εμποδίζει σήμερα τη σύγκληση των Πανορθοδόξων Προσυνοδικών Διασκέψεων.

Κλείνοντας, πως σχολιάζετε Σεβασμιώτατε, αυτό που ακούστηκε ότι με το αδιέξοδο των συνομιλιών στο Σαμπεζύ, δοκιμάζονται οι σχέσεις του Οικουμενικού Πατριαρχείου με το Πατριαρχείο Μόσχας;

Πρώτον, διαφωνώ ριζικά με την εκτίμηση της διαμορφωθείσης καταστάσεως ως αδιέξοδο: η διαδικασία της προετοιμασίας της Συνόδου συνεχίζεται, θα ορισθεί η επόμενη συνεδρία της Διορθόδοξης Προπαρασκευαστικής Επιτροπής, η συζήτηση θα συνεχιστεί, και, όπως ελπίζουμε όλοι εμείς, θα ολοκληρωθεί με θετικά αποτελέσματα.

Αλλά όπως κάθε ζωτική πορεία η κίνησή μας προς συνάντηση των άλλων θέλει χρόνο, υπομονή και θυσιαστική αγάπη.

Δεύτερον, εκείνες οι δυσκολίες, τις οποίες αντιμετώπισαν οι αντιπρόσωποι των κατά τόπους Εκκλησιών στην Επιτροπή, αντικατόπτρισαν τις διαφορές στις θεολογικές προσεγγίσεις των ζητημάτων της ορθόδοξης εκκλησιολογίας και της κανονικής Παραδόσεως της Εκκλησίας, οι οποίες σε διάφορες εκκλησιαστικές παραδόσεις συσσωρεύονταν πολλά χρόνια της εν μέρει απομονωμένης υπάρξεως της κάθε Τοπικής Εκκλησίας.

Είναι φυσικό, ότι για την επίτευξη συμφωνίας χρειάζονται κοινές προσπάθειες και η συνεργασία, την οποία χαρακτηρίζουν η υπομονή και ο αμοιβαίος σεβασμός.

Μήπως στην ιστορία της Εκκλησίας δεν υπήρχαν ορισμένες διαφωνίες μεταξύ, π.χ. περίφημων θεολογικών σχολών Αλεξανδρείας και Αντιοχείας;

Αλλά σήμερα, μετά από αιώνες, διαπιστώνουμε ότι η καθεμία εμπλούτισε με την προσφορά της την Παράδοση της Οικουμενικής Εκκλησίας.

Άλλωστε, τα αποτελέσματα αυτής της συνεδρίας δεν επηρέασαν καθόλου τις σχέσεις μεταξύ των κατά τόπους Εκκλησιών.

Ειδικότερα, οι σχέσεις μεταξύ του Οικουμενικού Πατριαρχείου και του Πατριαρχείου Μόσχας παραμένουν εξαιρετικά στενές.

Έτσι, έλαβα πρόσκληση να συμμετάσχω στις 20 Μαρτίου ε.ε. στην σε Επίσκοπο χειροτονία του ψηφισμένου Μητροπολίτη Προύσης Ελπιδοφόρου και με χαρά αναχωρώ σε αυτή την πανήγυρη στην Κωνσταντινούπολη.

Σεβασμιώτατε σας ευχαριστώ πάρα πολύ για την συνομιλία μας.

Και σας ευχαριστώ κ. Πολυγένη, καλή συνέχεια στο σπουδαίο έργο σας.