Επιστημονική Ημερίδα στην Εκκλησιαστική Ακαδημία Ηρακλείου

Δημιουργηθηκε στις Τετάρτη, 14 Νοεμβρίου 2012

Γράφτηκε από τον/την Romfea.gr

​Με μεγάλη επιτυχία ολοκληρώθηκαν οι εργασίες της επιστημονικής Ημερίδας που πραγματοποιήθηκε το διήμερο 12-13 Νοεμβρίου ε.ε. στην Ανωτάτη Εκκλησιαστική Ακαδημία Ηρακλείου Κρήτης.

Η ημερίδα οργανώθηκε με αφορμή τη συμπλήρωση των είκοσι χρόνων από την ίδρυση το 1992 του μείζονος εκκλησιαστικού εκπαιδευτικού ιδρύματος της Μεγαλονήσου. Η λειτουργία της Ανωτέρας Εκκλησιαστικής Σχολής Κρήτης, εγκαινιάστικε με αγιασμό από τον Οικουμενικό μας Πατριάρχη κ.κ. Βαρθολομαίο.

Η Ανωτέρα λειτουργεί από το 2007 ως Ανωτάτη Εκκλησιαστική Ακαδημία Ηρακλείου Κρήτης (ΑΕΑΗΚ). Θέμα της Ημερίδας ήταν το διαχρονικό και, ιδίως σήμερα, επίκαιρο ζήτημα «της ειρήνης και δικαιοσύνης του Θεού ως πρότυπο ζωής στη σύγχρονη κοινωνία», το οποίο προσείλκυσε το ενδιαφέρον των προσελθόντων και προκάλεσε γόνιμες συζητήσεις επί των εισηγήσεων.

Σ’ αυτό συνέβαλαν, τόσο η άψογη οργάνωση από πλευράς Ακαδημίας (σημειωτέον ότι οι εργασίες της ημερίδας πραγματοποιήθηκαν στην άρτι ανακαινισμένη και αρτίως εξοπλισμένη αίθουσα τελετών της Ακαδημίας), το πολυσχιδές πρόγραμμα που, μεταξύ άλλων, περιελάμβανε μουσικές εκδηλώσεις από τις χορωδίες και την ορχήστρα της Σχολής, αλλά κυρίως οι επιστημονικές ανακοινώσεις από τους προσκεκλημένους επίλεκτους και καταξιωμένους καθηγητές από τις Θεολογικές Σχολές του ΑΠΘ, του Πανεπιστημίου Αθηνών και τις ΑΕΑ Αθηνών και Ηρακλείου. Η Ημερίδα συνδυάσθηκε με την απονομή των πτυχίων στους Αποφοίτους της Ακαδημίας.

Από το χρονικό των εργασιών ​Το απόγευμα της 12ης Νοεμβρίου και ώρα 16.30, μετά το πέρας της προσέλευσης των επισήμων, η Χορωδία της Ακαδημίας, υπό τη χοραρχία του εκλ. Επίκουρου Καθηγ. της ΑΕΑΗΚ κ. Μιχαήλ Στρουμπάκη, με τη συνδρομή των διδασκόντων καθηγητών κ. Ανδρέα Γιακουμάκη, υπ. Δρ. Μουσ/λογίας και εκλ. ΕΔΙΠ, κ. Αντώνιο Μποτονάκη, υπ. Δρ. Μουσ/λογίας, κα. Έλενα Ηλιοπούλου, καθηγήτρια μουσικής και κ. Σταύρο Μαζωνάκη, θεολόγο-μουσικό, απέδωσε εκκλ. ύμνους συναφείς με τη θεματική της Ημερίδας. Ο Σεβ. Αρχιεπίσκοπος Κρήτης κ.κ. Ειρηναίος, χαιρέτησε την έναρξη των εργασιών, τονίζοντας, αφενός το επίκαιρο του θέματος, αφετέρου τη σημασία που λαμβάνει για την τοπική Εκκλησία η οργάνωση της ημερίδας στο χώρο της ΑΕΑΗΚ.

Κατόπιν, ο Σεβ. Μητροπολίτης Αρκαλοχωρίου, Καστελλίου και Βιάννου κ.κ. Ανδρέας, Πρόεδρος της Διοικούσας Επιτροπής της ΑΕΑΗΚ, έλαβε το λόγο και είπε, μεταξύ άλλων, τα εξής: «[...] Η Εκκλησία και η Ανωτάτη Εκκλησιαστική Ακαδημία Ηρακλείου Κρήτης, με προσευχή, με λειτουργική ζωή, μελέτη και σπουδή των κειμένων της εκκλησιαστικής παράδοσης συμμετέχει στη σύνολη αγωνία των απροσδόκητων εξελίξεων. Πορεύεται και νοηματοδοτείται από το χριστιανικό και ευαγγελικό αρχέτυπο της αγάπης και όχι της απόρριψης του πλησίον μας και του άλλου του γνωστού ή του ξένου.

Οικοδομεί την συνύπαρξη και όχι τη βίαιη συμπεριφορά προς το διπλανό μας, της άλλης φυλής, της διαφορετικής γλώσσας, της ξένης πολιτιστικής ταυτότητας κατά το παράδειγμα και προηγούμενο του Οικουμενικού μας Πατριαρχείου και του Πατριάρχη μας Βαρθολομαίου, και πάντα ταύτα κατά το πρότυπο του καλού Σαμαρείτη της Ευαγγελικής περικοπής και της ευαγγελικής αγάπης των φιλοκαλικών κειμένων. Η Ανωτάτη Εκκλησιαστική Ακαδημία παράλληλα προβληματίζεται βαθύτατα από τα θλιβερά φαινόμενα που μας οδηγούν στην απο-ιεροποίηση της ζωής, με τη διάθεση διακωμώδησης ιερατικών αμφίων και ενδυμάτων.

Με τις ενσυνείδητες ή ασυνείδητες προσπάθειες απαξίωσης της εκκλησιαστικής, πνευματικής και πολιτιστικής ταυτότητας, με τη στοχοποίηση των συμβόλων της Εκκλησίας αλλά και ευρύτερα των θρησκευτικών συμβόλων. Η κρίση που ζούμε στην πατρίδα μας είναι οικονομική αλλά σίγουρα δεν είναι μόνο οικονομική, είναι βαθύτερη αξιακή κρίση μιας όχι τυχαίας απαξίωσης της πολιτιστικής και πνευματικής μας ταυτότητας, ως ορθοδόξου γένους, ρωμιοσύνης, ελληνισμού. Προς την κατεύθυνση αυτή έχουμε την ιδεολογικοποιημένη στόχευση πανευρωπαϊκών μειοψηφιών για τον περιορισμό της Εκκλησίας αλλά και της θρησκείας γενικότερα από τη δημόσια ζωή, με προοπτική τον τελικό αποκλεισμό της Εκκλησίας και της θρησκείας από κάθε δημόσια εκδήλωση και έκφραση.

Η Ανωτάτη Εκκλησιαστική Ακαδημία με ιδιαίτερη αγάπη με σπουδή, μελέτη και λειτουργική βίωση του Ευαγγελικού και Πατερικού λόγου, παρακολουθεί ενημερώνεται και τοποθετείται σε ότι ζούμε και συμβαίνει στον τοπικό και ευρύτερο χώρο μας. Λαμβάνει θέση στα δρώμενα. Η σημερινή ημερίδα με θέμα: «Η Ειρήνη και η Δικαιοσύνη του Θεού ως πρότυπο ζωής στη σύγχρονη κοινωνία» είναι καρπός αυτής της αγάπης και αγωνίας μας. [...]».

Επίσης, πρίν την έναρξη των συνεδριών, ο τ. Αναπληρωτής Καθηγητής της ΑΕΑΗΚ και Σχολάρχης της Ανωτέρας Εκκλ. Σχολής Κρήτης, Πρωτ. π. Γεώργιος Μαρνέλλος μίλησε για τα 20 χρόνια της Σχολής, παρουσιάζοντας με αδρές γραμμές το επιτελεσθέν έργο από το 1992 αλλά και το χρονικό της μετεξέλιξης της Ανωτέρας Εκκλ. Σχολής σε Ανώτατη Εκκλ. Ακαδημία. ​Κατά την Α΄ συνεδρία, υπό την προεδρεία του κ. Πέτρου Βασιλειάδη, μίλησαν οι κ. Γεώργιος Μαρτζέλος, Καθηγ. Θεολ. Σχολής του ΑΠΘ με θέμα: Οι διαθρησκειακές πρωτοβουλίες του Οικουμενικού Πατριαρχείου για την επικράτηση της ειρήνης και της κοινωνικής δικαιοσύνης, και ο κ. Κύριλλος Κατερέλος, Επίσκ. Αβύδου, Καθηγ. Θεολ. Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών με θέμα: Η ειρήνη και η δικαιοσύνη του Θεού ως πρότυπο ζωής στον απελευθερωτικό αγώνα των πτωχών στη Λατινική Αμερική.

Ο κ. Γεώργιος Μαρτζέλος αναφέρθηκε στις διαθρησκειακές πρωτοβουλίες του Οικουμενικού Πατριαρχείου, το οποίο στα πλαίσια του διαθρησκειακού διαλόγου με τον Ιουδαϊσμό και το Ισλάμ αποσκοπεί στην αποκατάσταση και την εδραίωση της ειρήνης και της δικαιοσύνης ανά τον κόσμο.

Ὁ Θεοφιλέστατος Αβύδου κ. Κύριλλος αναφέρθηκε στη Λατινοαμερικανική θεολογία της απελευθέρωσης που αναπτύχθηκε στη Λατινική Αμερική κατά το β΄ ήμισυ του περασμένου αιώνα που επεδίωξε να πραγματώσει το ιδανικό της δικαιοσύνης και της κοινωνικής ειρήνης χρησιμοποιώντας συγκεκριμένη μεθοδολογία. Τόνισε ότι μετά την ανίχνευση της κοινωνικής πραγματικότητας με την παρέμβαση των κοινωνικών επιστημών αναδύονται αμείλικτα ερωτήματα για τη ζωή, στα οποία καλούνται να απαντήσουν οι πηγές της Χριστιανικής Αποκάλυψης.

Η απάντηση που δίδουν διανοίγουν τον ορίζοντα μιας απελευθερωτικής ζωής και πράξης στο πλευρό του αδύναμου, του πτωχού, του εξαθλιωμένου.

Ολοκλήρωσε με τη σκέψη ότι η συστράτευση με τους αδύναμους δεν αποτελεί απλή διάσταση του Χριστιανικού μηνύματος αλλά απαραίτητο συστατικό του στοιχείο, το οποίο όταν ελλείπει, δεν μπορεί να οδηγήσει τον άνθρωπο στη σωτηρία. Κατά τη Β΄ Συνεδρία, υπό την προεδρεία του κ. Γ. Μαρτζέλου, μίλησαν οι κ. Πέτρος Βασιλειάδης, Καθ. Θεολ. Σχολής ΑΠΘ με θέμα: Ειρήνη και δικαιοσύνη. Από την Αγία Γραφή στη σύγχρονη Ιεραποστολή και ο κ. Απόστολος Μπουρνέλης, Καθηγ. ΑΕΑΗΚ με θέμα: Οι αρετές της ειρήνης και της δικαιοσύνης κατά τον Ιερόν Χρυσόστομον.

Ο κ. Πέτρος Βασιλειάδης παρουσίασε το ζήτημα της ειρήνης και της δικαιοσύνης στον χώρο της χριστιανικής ιεραποστολής, αρχίζοντας από τις βιβλικές καταβολές και την Ορθόδοξη λειτουργική παράδοση. Αναφέρθηκε στις σπουδαιότερες χριστιανικές πρωτοβουλίες σήμερα, όπως είναι η διάσωση του περιβάλλοντος, η ριζική αλλαγή προσανατολισμού της παγκόσμιας ιεραποστολής προς την κατεύθυνση της «διακονίας της καταλλαγής», και ο αγώνας για αναστροφή της παγκόσμιας τάξης πραγμάτων με τη συνδρομή της συσσωρευμένης σοφίας των θρησκευτικών παραδόσεων, προβάλλοντας παράλληλα με τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις ανθρώπινες ευθύνες. Ο κ. Απ. Μπουρνέλης αναφέρθηκε στη ειρήνη ως «τροφό» και «μητέρα» που διακρίνεται σε δύο είδη, την έσωθεν και την έξωθεν. Η πρώτη υπερέχει της δεύτερης. Η αξία της ειρήνης είναι τεράστια.

Για να αποκτηθεί η ειρήνη απαιτούνται ενότητα του πνεύματος, απάλειψη του εγωισμού και της διχόνοιας, θεογνωσία και απόκτηση της αρετής. Αναφέρθηκε, επίσης, στους καρπούς της ειρήνης, μεταξύ αυτών η δύναμη, το σθένος, η ασφάλεια και η αφοβία. Για την έννοια της δικαιοσύνης, είπε ότι παρουσιάζεται με τέσσερις διαστάσεις, την καθόλου αρετήν, την μερικήν αρετήν, την εκπλήρωση των εντολών και την απολύτρωση των αμαρτιών εν Χριστώ Ιησού. Ο άνθρωπος που δεν προσλαμβάνει την αρετή της δικαιοσύνης αδικεί τον συνάνθρωπο παραβαίνοντας τις εντολές του Θεού.

Ο Θεός χαρακτηρίζεται ως «εραστής της δικαιοσύνης», ο οποίος στηρίζει τα πλάσματά του από εκείνους που τα αδικούν. Πριν από τη λήξη των εργασιών της πρώτης ημέρας, η Χορωδία και Ορχήστρα της ΑΕΑΗΚ υπό τη διεύθυνση του Υπ. Δρ. Μουσ/λογίας και εκλ. ΕΔΙΠ της ΑΕΑΗΚ κ. Ανδρέα Γιακουμάκη παρουσίασε τραγούδια από την Κωνσταντινοπολίτικη και Κρητική παράδοση. Η δεύτερη ημέρα, 13 Νοεμβρίου, ημέρα μνήμης του Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου, ξεκίνησε με τη Θ. Λειτουργία στον ιδρυματικό ναό της Αγίας Σκέπης, εντός της Ακαδημίας, ιερουργούντος του Σεβ. Αρχιεπισκόπου Κρήτης κ. κ. Ειρηναίου. Στη Θ. Λειτουργία, έψαλαν καθηγητές, φοιτητές και φοιτήτριες της Ακαδημίας, υπό τη χοραρχία του κ. Ανδρέα Γιακουμάκη. Μετά τη σύντομη δεξίωση, συνεχίστηκαν οι εργασίες της ημερίδας. ​Κατά την Γ΄ Συνεδρία, υπό την προεδρεία του κ.κ. Κύριλλου Κατερέλου, μίλησαν ο κ. Παναγιώτης Σκαλτσής, Αναπληρωτής Καθηγητής της Θεολογικής Σχολής Α.Π.Θ. με θέμα:

Η Θεία Λειτουργία και το μυστήριο της ειρήνης και ο κ. Εμμανουήλ Δουνδουλάκης, εκλ. Επίκουρος Καθηγητής ΑΕΑΗΚ με θέμα: Η χρήση των όρων ‘‘ειρήνη’’ και ‘‘δικαιοσύνη’’ στους Ειρμούς των Κανόνων μέχρι τον 13ο αιώνα. (Συγκριτικά δεδομένα & Διαπλαστικές πηγές). Ο κ. Παν. Σκαλτσής αναφέρθηκε στη Θ. Λειτουργία ως ανακαιφαλαίωση του μυστηρίου της εν Χριστώ Οικονομίας. Η Θ. Λειτουργία αναδεικνύεται εργαστήριο καταλλαγής, ενότητας, ειρήνης και συμφιλίωσης με τον εαυτό μας, με το Θεό και με τους άλλους ανθρώπους. Η ειρήνη στη Λειτουργία βιώνεται ως εν Χριστώ ζωή και σωτηρία, ως δύναμη και ενέργεια που ενώνει τα πάντα σε μια ασύγχυτη συνοχή. Η ειρήνη ως ανενόχλητη ευφροσύνη προέρχεται άνωθεν, απαιτεί την εσωτερική καθαρότητα και τη των λογισμών ειρήνευσιν με στόχο την αγάπη στην κοινωνία και τη μεταμόρφωση του κόσμου. Ολοκλήρωσε, λέγοντας ότι η ενότητα του πνεύματος και ο σύνδεσμος της ειρήνης θα βρούν την πληρότητά τους στα έσχατα· το εν ειρήνη προέλθωμεν δείχνει τη δυναμική της Λειτουργίας για την επικράτηση της ειρήνης στον κόσμο και την ακεραιότητα της κτιστής δημιουργίας.

Ο κ. Εμμ. Δουνδουλάκης παρουσίασε τα ποσοτικά και ποιοτικά δεδομένα που συνδέονταν με τους όρους «ειρήνη» και «δικαιοσύνη», ενώ διερεύνησε τις διαπλαστικές πηγές σε επιλεγμένους στίχους από τους ειρμούς και ανέδειξε το θεολογικό υπόβαθρο και τη σημασία των όρων σε αυτούς. ​Κατά την Δ΄ Συνεδρία, υπό την προεδρεία του κ. Παν. Σκαλτσή, μίλησαν ο κ. Χρήστος Τσιρώνης, Λέκτορας Θεολ. Σχολής ΑΠΘ με θέμα: Δίκαιος πόλεμος ή δίκαιη ειρήνη; Διλήμματα και ερμηνείες κοινωνικού και θεολογικού λόγου και ο κ. Χριστόφορος Αρβανίτης, εκλ. Επίκουρος Καθηγητής ΑΕΑΗΚ με θέμα: Κοινωνική δικαιοσύνη: από την Πατερική ποιμαντική στη νεωτερική «παρεμβατική» θεολογική σκέψη. Το ουσιώδες της μεθοδολογίας.

Ο κ. Χρ. Τσιρώνης είπε ότι η στάση της Ορθοδοξίας έναντι των ζητημάτων της ειρήνης και του πολέμου διαμορφώνεται μέσα από ένα δυναμικό συνεχές που ενσωματώνει διαχρονικές αξίες, ποιμαντικές επιλογές, ηθική διδασκαλία και συγχρονικά σπαράγματα της πραγματικότητας που κάθε φορά την περιβάλλει. Παρόλο που κάθε αναλυτική προσέγγιση των ζητημάτων αυτών είναι από τη φύση τους μια αμφίκρημνη προσπάθεια, η έρευνα δείχνει ότι η χρήση βίας και η θεωρία περί «δικαίου πολέμου» δεν μπορούν να νομιμοποιηθούν με τη χρήση θεολογικών επιχειρημάτων.

Ο κ. Χρ. Αρβανίτης αναφέρθηκε κατ’ αρχάς στην κοινωνική δικαιοσύνη ως κύριο μέλημα της πατερικής σκέψης τονίζοντας τον ποιμαντικό της χαρακτήρα. Στη συνέχεια έκανε αναφορά ιδιαίτερη στην Οικουμενική Διακήρυξη των ανθρωπίνων δικαιωμάτων με έμφαση στα δικαιώματα των μεταναστών και κατέληξε λέγοντας στην αναγκαιότητα συνύπαρξης της νεωτερικής σκέψης ως σκέψη ελευθερίας με τη σύγχρονη θεολογική σκέψη ως προϋπόθεση διατήρησης του ανθρωπίνου πολιτισμού. ​Κατά την Ε΄ και τελευταία Συνεδρία, υπό την προεδρεία του κ. Χρ. Τσιρώνη, μίλησαν ο κ. Δημήτριος Πασσάκος, Επίκουρος Καθηγητής ΑΕΑΑ, με θέμα: Η μεταμορφωτική εμπειρία της δικαιοσύνης του Θεού στις Παύλειες κοινότητες.

Αντιπροσωπευτικά παραδείγματα και ο π. Αυγουστίνος Μπαϊραχτάρης, εκλ. Επίκουρος Καθηγητής ΑΕΑΗΚ με θέμα: Η Οικουμενική προσφορά της Ορθοδόξου Εκκλησίας στον τομέα της ειρήνης και της δικαιοσύνης στο σύγχρονο συναφειακό περιβάλλον της πολυπολιτισμικότητας. Ο κ. Δ. Πασσάκος τόνισε ότι η εμπειρία της «δικαιοσύνης του Θεού» στις παύλειες κοινότητες, οδήγησε στο τιτάνειο πρόγραμμα της λογείας που στόχο είχε τη διαρκή ισοκατανομή αγαθών ανάμεσα στα μέλη της.

Επιπλέον, η παύλεια προτροπή προς τους έχοντες υψηλή κοινωνική θέση για αντιστροφή ρόλων και συμπεριφορών μέσα στην Εκκλησία, δημιούργησε κοινότητες αλληλεγγύης και μέθεξης, όπου οι κοινωνικές δομές υπερβαίνονταν και βιωνόταν μια αυθόρμητη συναδελφικότητα και μυστηριακή ένωση ανάμεσα στα μέλη τους με προφανείς συνέπειες για την μεταμόρφωση και ολόκληρου του κόσμου. Τέλος, ο π. Αυγουστίνος είπε ότι σ’ ένα μεταβαλλόμενο κόσμο, όπως ο σημερινός, ο ρόλος και η σύγχρονη μαρτυρία της Ορθόδοξης Εκκλησίας στον τομέα της ειρήνης και της δικαιοσύνης είναι κάτι παραπάνω από αναγκαία.

Η Ορθόδοξη Εκκλησία σε πανορθόδοξο επίπεδο, αντλώντας πρότυπα ζωής από την ευχαριστιακή θεολογία και την ασκητική και χαρισματική της εμπειρία, έχει να προσφέρει πολλά.

Συγκεκριμένα, η Γ΄ Προσυνοδική Πανορθόδοξη Διάσκεψη (1986), η Διορθόδοξη Σύσκεψη της Βουλγαρίας (1987) και η Διορθόδοξη Σύσκεψη στο Μίνσκ (1989) λειτουργούν ως οδοδείκτες για τη στάση και τον λόγο που οφείλει να έχει και να παρουσιάζει σήμερα η Ορθοδοξία. Ολοκλήρωσε λέγοντας ότι δικαιοσύνη, ειρήνη, ενότητα και η θυσιαστική αγάπη προς τον πλησίον συγκροτούν τη βάση της Ορθόδοξης συμβολής.

​Τα συμπεράσματα της ημερίδας συνόψισε ο εκλ. Λέκτορας της ΑΕΑΗΚ κ. Ιωάννης Λίλης, ενώ οι εργασίες ολοκληρώθηκαν με τη Χορωδία της ΑΕΑΗΚ, υπό τη διεύθυνση της καθηγήτριας Μονωδίας κας Νεκταρίας Λαουμτζή, και την παρουσίαση αποσπασμάτων από τα μουσικά έργα «Άξιόν Εστίν» του Μ. Θεοδωράκη και «Ειρήνη» του Γ. Μαρκόπουλου.

​Στο τέλος παρατέθηκε γεύμα στο οποίο παρακάθησαν ο Σεβ. Αρχιεπίσκοπος Κρήτης κ.κ. Ειρηναίος, ο Σεβ. Μητροπολίτης Αρκαλοχωρίου κ.κ. Ανδρέας, οι ομιλητές, οι καθηγητές, οι φοιτητές και φοιτήτριες της ΑΕΑΗΚ, καθώς και οι λοιποί σύνεδροι.