Εμπιστευτικά τηλεγραφήματα διέρρευσαν στο Wikileaks για το Οικ. Πατριαρχείο

Δημιουργηθηκε στις Τετάρτη, 25 Μαΐου 2011

Γράφτηκε από τον/την Τα Νέα | 11:41

Ανταλλάγματα για τη μειονότητα της Θράκης, από την αναγνώριση των ψευδομουφτήδων μέχρι την αύξηση της χρηματοδότησης των μειονοτικών σχολείων και του αριθμού των τούρκων δασκάλων, αλλά και την κατασκευή τζαμιού στην Αθήνα, ζητούσε η Αγκυρα κάθε φορά που πιεζόταν από την Ουάσιγκτον για την επαναλειτουργία της Χάλκης.

Οπως προκύπτει από εμπιστευτικά τηλεγραφήματα που διέρρευσαν στο Wikileaks, οι τούρκοι αξιωματούχοι επαναλάμβαναν τον απαράδεκτο με βάση το ∆ιεθνές ∆ίκαιο ισχυρισμό περί «αμοιβαιότητας» ακόμη και στον Πατριάρχη, καθώς το θέμα είχε θέσει ο ίδιος ο Ταγίπ Ερντογάν στον κ. Βαρθολομαίο τον Αύγουστο του 2009.

Οσο για τους Αμερικανούς, παρ’ ότι αναγνώριζαν ότι η Συνθήκη της Λωζάννης δεν προβλέπει πουθενά την αμοιβαιότητα, επέμειναν να καθήσουν στο ίδιο τραπέζι για τη Χάλκη η ελληνική και η τουρκική κυβέρνηση, κάτι που απέρριψε ο Πατριάρχης. 

«∆εν θα ήταν λογικό να συνδεθεί το θέμα της μουσουλμανικής μειονότητας στη Θράκη και του τζαμιού στην Αθήνα με το θέμα του Πατριαρχείου, ούτε να εμπλακεί η ελληνική κυβέρνηση στη συζήτηση για τη Χάλκη. Ακόμη κι ο Ερντογάν χαρακτήρισε τη Χάλκη τουρκικό θεσμό και ότι το Πατριαρχείο δεν είναι εκπρόσωπος της ελληνικής κυβέρνησης».

Είναι 20 Φεβρουαρίου του 2009 και ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος αποστομώνει τον συνομιλητή του, γερουσιαστή του Ιλινόι Ρίτσαρντ Ντέρμπιν, από τα πιο υψηλόβαθμα στελέχη του ∆ημοκρατικού Κόμματος και στενό συνεργάτη του Μπαράκ Ομπάμα. 

Κι αυτό διότι, όπως προκύπτει από εμπιστευτικό τηλεγράφημα της αμερικανίδας προξένου στην Κωνσταντινούπολη Σάρον Ουίνερ, ο Ντέρμπιν – ο οποίος έχει ήδη συναντηθεί με υψηλόβαθμους τούρκους αξιωματούχους – αναφέρει στον κ. Βαρθολομαίο ότι οι τούρκοι συνομιλητές του τού έχουν επισημάνει πως μια κίνηση αμοιβαιότητας από την Αθήνα στο θέμα της χρηματοδότησης των μειονοτικών σχολείων στη Θράκη και της αύξησης του αριθμού των τούρκων δασκάλων θα βοηθούσε στην επαναλειτουργία της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης.

Μάλιστα, ο Ντέρμπιν προτείνει στον Πατριάρχη να καθήσουν στο ίδιο τραπέζι στελέχη της τουρκικής και της ελληνικής κυβέρνησης και να αρχίσουν τη συζήτηση.

Ο κ. Βαρθολομαίος απορρίπτει το ενδεχόμενο και αποθαρρύνει τη συζήτηση, μη δίνοντας συνέχεια στο επιχείρημα της αμοιβαιότητας που προβάλλουν οι Τούρκοι για τον σεβασμό των θεμάτων του Πατριαρχείου. Ο Ντέρμπιν επιμένει και ζητά από τον Πατριάρχη να του προτείνει ένα στέλεχος της ελληνικής κυβέρνησης που θα μπορούσε να συναντηθεί με τον τούρκο υφυπουργό Εξωτερικών Χαϊντάρ Μπερκ. 

Ο Πατριάρχης επιμένει πως η τουρκική κυβέρνηση θα πρέπει να συναντιέται γι’ αυτά τα ζητήματα μόνο με εκπροσώπους του Πατριαρχείου. Από το ίδιο τηλεγράφημα προκύπτει ότι στη συνάντησή του με τον γερουσιαστή Ντέρμπιν η Ντόρα Μπακογιάννη δηλώνει πρόθυμη να συνομιλήσει για τα θέματα αυτά με τούρκο αξιωματούχο.

Το μήνυμα μεταφέρεται στον Μπερκ, ο οποίος δηλώνει έτοιμος για διάλογο με τον Πατριάρχη και την ελληνική κυβέρνηση, αλλά και πρόθυμος να συναντηθεί με τον κ. Βαρθολομαίο. Οπως αναφέρεται στο σχόλιο που κλείνει το τηλεγράφημα, «ο Πατριάρχης υπογράμμισε στον Ντέρμπιν ότι είναι τούρκος πολίτης κι ότι τα ζητήματα του Πατριαρχείου και της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης πρέπει να λυθούν ανεξάρτητα από το τι συμβαίνει σε γειτονικές χώρες».

Νωρίτερα, για να πείσει τον συνομιλητή του σχετικά με τη σημασία της επαναλειτουργίας της Χάλκης για τη συνέχιση του θεσμού της Ελληνοορθόδοξης Εκκλησίας στην Τουρκία, ο κ. Βαρθολομαίος τού λέει πως «αν το Οικουμενικό Πατριαρχείο εγκατέλειπε την παραδοσιακή του έδρα στην Κωνσταντινούπολη, η Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία θα εκπλήρωνε τη φιλοδοξία της να αναλάβει τη διοίκηση του Οικουμενικού Πατριαρχείου, κάτι που θα την έκανε ηγέτιδα της Ορθόδοξης Εκκλησίας.

Το Πατριαρχείο χρειάζεται προστασία προκειμένου να μην ταπεινωθεί από την Αγκυρα κι από τις φιλοδοξίες των Ρώσων».

ΠΡΟΦΑΣΕΙΣ.

Από εμπιστευτικό τηλεγράφημα της αμερικανικής πρεσβείας στην Αγκυρα προκύπτουν οι λεπτομέρειες των συναντήσεων που είχε ο Ντέρμπιν μια μέρα νωρίτερα με τούρκους αξιωματούχους.

Ο πρόεδρος Αμπντουλάχ Γκιουλ, σύμφωνα με το τηλεγράφημα, του λέει ότι η τουρκική κυβέρνηση κατανοεί τις ανάγκες της Εκκλησίας στην Τουρκία, αλλά ως προς τη Χάλκη προφασίζεται νομικές επιπλοκές που σχετίζονται με τη λειτουργία όλων των ιδρυμάτων θρησκευτικής διδασκαλίας.

Από την πλευρά του, ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Τζεμίλ Τσιτσέκ υποστηρίζει ότι το θέμα δεν είναι πολιτικό, αλλά νομικό και άπτεται του νόμου για τις θεολογικές σχολές, στόχος του οποίου είναι η ρύθμιση των ισλαμικών σχολείων «για να μη γίνει η Τουρκία Πακιστάν».

Ταυτόχρονα, ωστόσο, όπως αναφέρεται, «ρώτησε ρητορικά αν θα έπρεπε και η Ελλάδα να προσέξειτους Τούρκους που ζουν στη Θράκη, των οποίων τα δικαιώματα παραβιάζονται καθημερινά». 

Οι συναντήσεις που έχει ο αμερικανός γερουσιαστής στην Τουρκία συνοδεύονται από ανάλυση των Αμερικανών για τα ζητήματα του Πατριαρχείου.

Σε εμπιστευτικό τηλεγράφημα από το αμερικανικό προξενείο στην Κωνσταντινούπολη, το Νο 2 του προξενείου Νταγκ Σίλιμαν παραθέτει τα επιχειρήματα του Πατριαρχείου για την αναγκαιότητα της επαναλειτουργίας της Χάλκης, καθώς και για το γεγονός ότι η Χάλκη ποτέ δε λειτούργησε ως ιδιωτικό θρησκευτικό σχολείο και δεν έκλεισε λόγω συνταγματικής αλλαγής, άρα το κώλυμα δεν είναι νομικό.

Ο Σίλιμαν, πάντως, αναφερόμενος στο επιχείρημα των Τούρκων ότι η Ελλάδα δεν σέβεται τα δικαιώματα της μειονότητας στη Θράκη και στους ισχυρισμούς πως αν η Αθήνα έκανε κινήσεις προς αυτή την κατεύθυνση θα βοηθούσε στην επαναλειτουργία της Χάλκης, σημειώνει ότι «η Συνθήκη της Λωζάννης δεν προβλέπει αμοιβαιότητα, αλλά υπογραμμίζει την ευθύνη των ελληνικών και των τουρκικών κυβερνήσεων απέναντι στις μειονότητές τους». 

Στις 15 Αυγούστου 2009 ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν επισκέπτεται αιφνιδιαστικά την Πρίγκιπο και συναντιέται με τους θρησκευτικούς ηγέτες των μειονοτήτων, μεταξύ των οποίων και ο κ. Βαρθολομαίος.

Το χαρτί της επίσκεψης είχε παίξει επικοινωνιακά η κυβέρνηση Ερντογάν, ενώ δεν είναι λίγοι όσοι θεώρησαν πως η συνάντηση έγινε για τα μάτια της ∆ύσης, προκειμένου η κίνηση αυτή να συμπεριληφθεί στην έκθεση προόδου της Κομισιόν για την Τουρκία, η οποία συντασσόταν εκείνη την περίοδο (όπως και έγινε).

Τον Αύγουστο του 2009 ο υπεύθυνος Τύπου του Οικουμενικού Πατριαρχείου πατέρας ∆οσίθεος συναντιέται με τον πολιτικό σύμβουλο του αμερικανού προξενείου στην Κωνσταντινούπολη και τον ενημερώνει για τη συνάντηση. 

«ΘΑ ΤΟ ΛΥΣΩ».

Οπως προκύπτει από το εμπιστευτικό τηλεγράφημα, οι δύο άνδρες περπάτησαν στο Ορφανοτροφείο της Πριγκίπου (σ. σ. ήδη το Ευρωπαϊκό ∆ικαστήριο Ανθρωπίνων ∆ικαιωμάτων είχε αποφανθεί ότι ο τίτλος έπρεπε να επιστραφεί από την Τουρκία στο Πατριαρχείο) και ο Ερντογάν φέρεται να δήλωσε στον Πατριάρχη ότι χαιρόταν που το Πατριαρχείο σκόπευε να χρησιμοποιήσει το Ορφανοτροφείο της Πριγκίπου ως κέντρο οικολογικών σπουδών και διαθρησκειακού διαλόγου. Στη διάρκεια του περιπάτου, σημειώνει ο ∆οσίθεος, ένας από τους διοργανωτές της συνάντησης λέει στον Ερντογάν ότι «ένα από τα μεγαλύτερα λάθη του τουρκικού κράτους ήταν ότι παραμέλησε τα δικαιώματα των μειονοτήτων της και παραβίασε τη Συνθήκη της Λωζάννης». 

Οπως προκύπτει από τη διήγηση του ∆οσίθεου, ο Ερντογάν έθεσε το θέμα της αμοιβαιότητας στη Θράκη στον ίδιο τον Πατριάρχη. Τον κάλεσε να ζητήσει από την Ντόρα Μπακογιάννη να ιδρύσει το τζαμί στην Αθήνα και να δώσει περισσότερα δικαιώματα στην «τουρκική μειονότητα της Θράκης, συμπεριλαμβανομένου του δικαιώματος να εκλέγει τους μουφτήδες της».

Ο Πατριάρχης τού έδειξε απέναντι τη Σχολή της Χάλκης και ο Ερντογάν ισχυρίστηκε ότι θα έλυνε το θέμα μέχρι το τέλος του χρόνου. Υπενθυμίζεται από την τουρκική πλευρά διέρρεε τότε, όπως και σε άλλες περιπτώσεις, ότι ήταν θέμα εβδομάδων να ανοίξει η Χάλκη.

Ο Πατριάρχης με τον Ερντογάν έμειναν μόνοι για 15 λεπτά. Οταν ο ∆οσίθεος ρώτησε τον Πατριάρχη τι συζητήθηκε, του απάντησε απλώς πως ήταν αισιόδοξος. Οταν και οι υπόλοιποι τούρκοι υπουργοί που συνόδευαν τον τούρκο πρωθυπουργό τούς συνάντησαν, ο κ. Βαρθολομαίος τους κάλεσε στο Πατριαρχείο και, σύμφωνα με τον ∆οσίθεο, ο Μπουλέντ Αρίντς και ο Εγκεμέν Μπαγίς δέχθηκαν.

Σημειώνεται ότι ο Αρίντς, σημερινός αντιπρόεδρος της τουρκικής κυβέρνησης, επισκέφθηκε τον Πατριάρχη αρκετά αργότερα, τον περασμένο Ιανουάριο. 


Ο Πατριάρχης με αμερικανό γερουσιαστή 

Οπως αναφέρεται σε τηλεγράφημα, «ο Πατριάρχης συζητώντας με αμερικανό γερουσιαστή υπογράμμισε ότι αν το οικουμενικό Πατριαρχείο εγκατέλειπε την παραδοσιακή έδρα του στην Κωνσταντινούπολη, η Ρωσική ορθόδοξη Εκκλησία θα εκπλήρωνε τη φιλοδοξία της να αναλάβει τη διοίκηση του οικουμενικού Πατριαρχείου, κάτι που θα την έκανε ηγέτιδα της ορθόδοξης Εκκλησίας. 

Το Πατριαρχείο χρειάζεται προστασία προκειμένου να μην ταπεινωθεί από την αγκυρα και από τις φιλοδοξίες των Ρώσων» 
«Αρκετοί ένιωσαν ότι έφυγαν με άδεια χέρια» 

ΟΠΩΣ ΠΡΟΚΥΠΤΕΙ από εμπιστευτικό τηλεγράφημα του αμερικανικού προξενείου στην Κωνσταντινούπολη, ο κ. Βαρθολομαίος είχε εκμυστηρευθεί στους Αμερικανούς ότι είχε πολλέςελπίδες από το γεύμα με τον Ερντογάν καιτην ομιλία του τούρκουπρωθυπουργού, ενώάλλες πηγέςσημείωναν στους Αμερικανούς ότι περίμεναν σχόλια για την επαναλειτουργία της Χάλκης. 

«Παρότι ο Ερντογάν δεν ανέφερε τη Χάλκη στα σχόλιά του, συναντήθηκε με τον Οικουμενικό Πατριάρχη και με εκπροσώπους της Ελληνορθόδοξης Εκκλησίας γιαδύο ώρες μετά το γεύμα στην εκκλησία του Αγίου Γεωργίου και το Ορφανοτροφείο», αναφέρεται στο τηλεγράφημα, στο οποίο επαφή του Πατριαρχείου φέρεται να είπεστους Αμερικανούς ότι η επίσκεψη Ερντογάν ήταν «θετική, ένα συγκεκριμένο βήμα που δεν είχε ξανασυμβεί στη θητεία του πρωθυπουργού». 

Ωστόσο, παρά τις προσδοκίες, δεν πείστηκαν όλοι από την κίνηση του Ταγίπ Ερντογάν. «Αρκετοί από αυτούς πουσυμμετείχανστο γεύμα εντυπωσιάστηκαν από την επίσκεψη και το περιεχόμενο της ομιλίας, αλλάένιωσαν πως έφυγαν με άδεια χέρια. 

∆ύο δημοσιογραφικές επαφές μας είπαν ότι ήταν ευχαριστημένοιμε “όλα αυτάτα λόγια”για το δημοκρατικό άνοιγμα, αλλά αμφέβαλλαν ότι από την κίνηση θα προέκυπτε κάτι ουσιαστικό», σημειώνεται.

Το τηλεγράφημακαταλήγειμε το σχόλιο ότι,δεδομένουπως οι Εβραίοι καιοι Χριστιανοί στην Τουρκία συνιστούν λιγότερο από 2% τουπληθυσμού, «πουλώντας τους την ερμηνεία ότι η πρωτοβουλία απευθυνόταν απευθείας σε αυτούς, ο Ερντογάν ίσως να ελπίζει νακερδίσει την εύνοιατων υποστηρικτώντους στην Ελλάδα, την Ευρωπαϊκή Ενωση, το Ισραήλ και τις ΗΠΑ». 


«Δεν βλέπω γιατί να μην ανοίξει η Χάλκη» 

ΔΥΟ ΧΡΟΝΙΑ ΝΩΡΙΤΕΡΑ, το 2007, η Αγκυρα διέρρεεκαι πάλι ότι θα επέτρεπε την επαναλειτουργία της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης. Την αισιοδοξία του γιατο θέμα εκφράζει στον αμερικανό βοηθό αναπληρωτή ΥΠΕΞ Μάθιου Μπράιζα ο αντινομάρχης της Κωνσταντινούπολης για τα μειονοτικάθέματα Φικρέτ Κασάπογλου τον Μάρτιο του 2007. 

Οπως προκύπτει από το εμπιστευτικό τηλεγράφημα που υπογράφει η αμερικανίδα γενική πρόξενος στην Κωνσταντινούπολη Ντέμπορα Τζόουνς, ο Κασάπογλου υποστηρίζει ότι το τουρκικό ΥΠΕΞ και το Συμβούλιο Ανώτερης Εκπαίδευσης (ΥΟΚ) είναι αυτά που αντιτίθενται στην επαναλειτουργία της Χάλκης, λόγω«συνταγματικών προκλήσεων που συνδέονται με την κοσμική φύση του κράτους». 

Ο Κασάπογλου επαναλαμβάνει το επιχείρημαπερί αμοιβαιότητας και λέει πως «αν η Ελλάδαείχε κάνει βήματα υπέρ της τουρκικής μειονότητας στη ∆υτική Θράκη – αναγνωρίζοντας τους εκλεγμένους μουφτήδες, για παράδειγμα – όταν ήταν υποψήφια προς ένταξη στην Ε.Ε., τα πράγματα θα ήταν καλύτερα για την ελληνική κοινότητα στην Τουρκία». 

Ο Μπράιζα του υπόσχεταιότι θα συζητήσει αυτό το θέμα και με την Αθήνα. Πάντως, ο αντινομάρχης λέει στον Μπράιζα ότι προσωπικά δεν βλέπει να υπάρχεικανένας λόγος να μην ανοίξει η Χάλκη.