«Το χρώμα των ιερών αμφίων. Από τή δυτική αισθητική στη ρωσική λειτουργική παράδοση»

Δημιουργηθηκε στις Δευτέρα, 02 Απριλίου 2012

Γράφτηκε από τον/την Romfea.gr 23.32

Κυκλοφόρησε από τις ἐκδόσεις «Μυγδονία» τῆς Θεσσαλονίκης  ένα νέο βιβλίο τοῦ Ἀρχιμ. Γεωργίου Χρυσοστόμου, Πρωτοσυγκέλλου τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Βεροίας καί Ἀν. Καθηγητῆ τῆς Λειτουργικῆς στήν Ἀνώτατη Ἐκκλησιαστική Ἀκαδημία Θεσσαλονίκης.

Τίτλος τοῦ βιβλίου: «Τό χρῶμα τῶν ἱερῶν ἀμφίων. Ἀπό τή δυτική αἰσθητική στή ρωσική λειτουργική παράδοση»,
σσ. 200.

Τήν ἔκδοση προλογίζει ὁ Nenad Milisevic, Καθηγητής Λειτουργικῆς στή Θεολογική Σχολή τοῦ Πανεπιστημίου Βελιγραδίου, ὁ ὁποῖος –μεταξύ τῶν ἄλλων- γράφει:

Μέσα στήν Ἐκκλησία, ἡ ὁποία εἶναι Σῶμα Χριστοῦ, ὅλα τά μέλη δέν ἐξασκοῦν τόν ἴδιο ρόλο. Ἡ ποικιλία αὐτή τῶν διακονημάτων, κατά τήν τέλεση τῆς θείας λατρείας, ἐκδηλώνεται ἐξωτερικά μέ τή διαφορά τῶν λειτουργικῶν ἀμφίων, πού ἀποτελοῦν μία ἐξωτερική ἔνδειξη τοῦ ἰδιαίτερου ρόλου κάθε λειτουργοῦ. Στήν Ἀνατολή ἀναπτύχθηκαν ἀπό τόν 3ο αἰ.

Ἀντίθετα, στή Δύση τά ἄμφια ἐμφανίζονται ἀργότερα, ἀπό τόν 5ο αἰ.

Τό ἴδιο ἰσχύει καί γιά τόν συμβολισμό τους. Στήν Ἀνατολή  συμβολική σημασία ἄρχισε νά ἀποδίδεται τό ἀργότερο ἀπό τόν 4ο αἰ. Στή Δύση κάτι τέτοιο ἀρχίζει νά γίνεται μόλις ἀπό τόν 9ο αἰ.

Ὅπως γνωρίζουμε, ὁ συμβολισμός ὑπῆρξε ἀρχαιότατη συνήθεια τῆς Ἐκκλησίας, μέ τήν ὁποία ἐκφράστηκαν ὑψηλές ἔννοιες τῆς χριστιανικῆς διδασκαλίας. Δυστυχῶς, τό θέμα τοῦ συμβολισμοῦ τῶν ἱερῶν ἀμφίων, πού μελετήθηκε συστηματικά ἀπό τούς ἑτεροδόξους, δέν ἔτυχε ἀνάλογης ἐπιστημονικῆς ἔρευνας στόν ὀρθόδοξο κόσμο.

Σημαντική συμβολή πρός τήν κατεύθυνση αὐτή ἀποτελεῖ ἡ συγγραφή καί ἔκδοση αὐτοῦ τοῦ βιβλίου.

Ὁ συγγραφέας του, Ἀρχιμ. Γεώργιος Χρυσοστόμου, ἐκλεκτός συνάδελφος, γνωστός στήν Ἑλλάδα ἀλλά καί εὐρύτερα, ἀναδεικνύει ἐπιτυχῶς μέ τή νέα ἐμπεριστατωμένη μονογραφία του τήν ἱστορία καί τόν συμβολισμό τοῦ χρώματος τῶν ἱερῶν ἀμφίων, ἑστιάζοντας τό ἐνδιαφέρον του στή δυτική αἰσθητική καί στήν πλούσια λειτουργική παράδοση τῆς Ρωσίας.

Ἡ μελέτη ἀξιοποιεῖ ἄγνωστα βιβλιογραφικά δεδομένα, τά ὁποῖα θέτει στή διάθεση τῶν εἰδικῶν ἀλλά καί τοῦ εὐρύτερου ἀναγνωστικοῦ κοινοῦ. Στὰ πλέον πρωτότυπα στοιχεῖα τοῦ βιβλίου συγκαταλέγεται ἡ μετάφραση καί ἡ ἔκδοση μιᾶς τελετουργικῆς διατάξεως, ἀνέκδοτης μέχρι σήμερα, ἡ ὁποία παρατίθεται στό πρωτότυπο.

Ἐκεῖνο, ὅμως, πού διακρίνεται περισσότερο στή μελέτη εἶναι ἡ ἐβριθής ἔρευνα, ὅπως αὐτή προκύπτει ἀπό τίς πολλαπλές ἀναφορές τοῦ συγγραφέα σέ κείμενα τῆς νεοελληνικῆς λογοτεχνίας καί τῆς ρωσικῆς ἐκκλησιαστικῆς παραδόσεως.

Τό γεγονός αὐτό καταδεικνύει ὅτι ἡ Λειτουργική δέν συνιστᾶ μία ἐπιστήμη χωρισμένη ἀπό τήν καθημερινή πραγματικότητα καί τήν εὐσέβεια τῶν ὀρθόδοξων λαῶν.

Ὁ συγγραφέας τονίζει, μεταξύ τῶν ἄλλων:

Ἡ ἐφαρμογή ἑνός χρωματικοῦ κανόνα στά ἱερά ἄμφια ἀφορᾶ τήν τάξη καί τήν εὐσχημοσύνη, πού εἶναι θεόσδοτες ἔννοιες. Συνεπῶς, τό χρῶμα ἔχει τόν λόγο του στή θεία λατρεία.

Ἡ ἁρμονία του βοηθᾶ αἰσθητικά τούς πιστούς νά μετέχουν στά τελούμενα, νά συγκεντρώνονται καί νά μή διασπᾶται ἡ προσοχή τους. Ἔτσι, ὁ καθορισμός συγκεκριμένων χρωμάτων στά ἱερά ἄμφια ἀφορᾶ ὄχι μόνον τήν τελετουργική ἀλλά καί τήν ἐκκλησιολογία.  

Παρόλα αὐτά, τά χρώματα τῶν ἱερῶν ἀμφίων γίνονται σημαντικά μόνον ἐάν συνδέονται μέ τή μαρτυρία μιᾶς ἐκκλησιαστικῆς κοινότητας, πού προσπαθεῖ νά ζεῖ σύμφωνα μέ τό Εὐαγγέλιο.

Ἔτσι, μέσα ἀπό τό χρῶμα τῶν ἱερῶν ἀμφίων, δέν ἀναπαράγεται μιά ἰδεολογία, ἀλλά εἰκονίζεται ἡ λειτουργική ἐμπειρία.

Ἀλλά καί σέ τελετουργικό ἐπίπεδο, τά χρώματα γίνονται ἐπικοινωνιακά σύμβολα μόνον ἐάν συνδέονται μέ ἄλλα λειτουργικά στοιχεῖα, ἱκανά νά ἐκφράσουν τόν ζῆλο καί τήν εὐσέβεια τῶν πιστῶν, πού μετέχουν ἐνεργά καί ἐνσυνείδητα στή ζωή τῆς Ἐκκλησίας.

Διαφορετικά καταντοῦν νά συνδέονται μέ μία ἰδιοτροπία, γραφικότητα ἤ ἁπλά μέ τή ματαιότητα.

Ἀναμφίβολα, πρόκειται γιά ἕνα πολύ ἐνδιαφέρον βιβλίο, ἰδιαίτερα χρήσιμο γιά τούς κληρικούς καί γιά ὅσους ἐνδιαφέρονται νά πληροφορηθοῦν γιά ἕνα θέμα πού ἀφορᾶ τήν Ἱστορία τῆς Θείας Λατρείας.

ΔΙΑΘΕΣΗ:  Στα Χριστιανικά Βιβλιοπωλεία

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:   Τηλ. 6974 199129      E-mail: Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.