Μικρός ή Μέγας αγιασμός;

Δημιουργηθηκε στις Δευτέρα, 05 Ιανουαρίου 2015

Γράφτηκε από τον/την Romfea.gr - 20.16

Του Αρχιμ. Πορφυρίου | Romfea.gr

---

Κάθε χρόνο τέτοιες ημέρες, η συζήτηση γίνεται γιά τον Μέγα Αγιασμό. Μιλούν διάφοροι. Απόψεις ποικίλες. Και ανάμεσα στα πολλά γραφόμενα, αναφέρουν ότι έτσι γίνεται και στο Άγιο Όρος.

Βλέπεις η άποψη του ιερού Άθωνα πιάνει, μετράει παραπάνω, γιατί το Άγιο Όρος θεωρείται θεματοφύλακας της Παραδόσεως και των Τυπικών.

Σήμερα, 5-1-2015, στο Διαδίκτυο και το Facebook υπάρχουν αναρτήσεις σε αρκετές σελίδες με ένα-το ίδιο-άρθρο γιά τον Μικρό και Μεγάλο Αγιασμό, χωρίς να αναφέρουν ποιός το συνέταξε.

Έψαξα όμως και βρήκα σε μία σελίδα τον συντάκτη. Δεν θα αναφέρω όνομα, μην μπλέξουμε κιόλας, αλλά θα αναφέρω ένα απόσπασμα και μία σκέψη.

Τό κομμάτι που αντιγράφω: «῾Η σύγχρονη πράξη τῶν Μονῶν τοῦ ῾Αγίου ῞Ορους, πού κρατοῦν μέ πολλή προσοχή τίς παραδόσεις, ἔχει τήν ἑξῆς σειρά• Θεία Κοινωνία, ᾿Αντίδωρον, ῾Αγιασμός, κόλυβο. ᾿Ακόμη καί γιά λόγους πρακτικούς σήμερα συνιστᾶται πρῶτα νά παίρνουμε τό ἀντίδωρο ἀπό τό χέρι τοῦ Λειτουργοῦ ἱερέα καί στή συνέχεια νά μεταβαίνουμε στόν τόπο πού ὑπάρχει τό ἁγίασμα γιά νά μεταλάβουμε ἀπ’αὐτό καί νά πάρουμε καί γιά τό σπίτι μας.»

1.«῾Η σύγχρονη πράξη τῶν Μονῶν τοῦ ῾Αγίου ῞Ορους, πού κρατοῦν μέ πολλή προσοχή τίς παραδόσεις, ἔχει τήν ἑξῆς σειρά• Θεία Κοινωνία, ᾿Αντίδωρον, ῾Αγιασμός, κόλυβο...»

Πρώτα θα καταγράψω την αγιορειτική παράδοση, που την έζησα περισσότερα από τριάντα χρόνια. Ουδέποτε είδα ή έκανα αυτό που λέει.

Αλλά ας γράψω τί είδα να κάνει ένα χαριτωμένο γεροντάκι, ο γλυκύτατος, πανέξυπνος και σοφότατος, ο παπαΣίμων Σιμωνοπετρίτης – να έχουμε την αγία του ευχή.

Να σημειώσουμε ακόμα το ότι ο παπαΣίμων ήταν πάνω από σαράντα χρόνια τυπικάρης. Μάλιστα θυμάμαι σταυρονικητιανούς και γρηγοριάτες πατέρες που ερχόταν να τον συμβουλευτούν γιά διάφορα τυπικά, διάφορες δηλαδή απορίες στην τέλεση της λατρείας.

Η παλαιά τάξη της Μονής ήταν οι πατέρες να κοινωνούν κάθε είκοσι ημέρες, αφού πρώτα ερχόταν ο πνευματικός –εξομολόγος, στον οποίο προσερχόταν όλη η αδελφότης. Και, ως γνωστόν, κοινωνούσαν κάθε Σάββατο.

Την προηγούμενη από το Σάββατο της Θείας Μεταλήψεως Παρασκευή, στο πρώτο Ψαλτήρι, κατά την ανάγνωση δηλαδή του 19ου Καθίσματος, έβγαινε στην βορεινή πύλη του καθολικού ο εφημέριος, κρατώντας στό αριστερό μία μικρή φιάλη-μπουκάλι δηλαδή, και στο δεξί ένα ποτηράκι ή φλυτζανάκι.

Ήταν ασκεπής και φορούσε πετραχήλι. Με την σειρά της καλογερικής του ο καθένας μας, προσερχόμασταν, βάζαμε μία όρθια πρόσγεια μετάνοια, δηλαδή σκύβαμε ώστε να ακουμπήσουμε με το χέρι μέχρι το δάπεδο του ναού, σχηματίζαμε επιστήθιο σταυρό, λέγαμε το Κοντάκιο των Φώτων, ησύχως, το «Επεφάνης σήμερον», παίρναμε το φλυτζάνι γεμάτο πλέον, πίναμε τον Μέγα Αγιασμό, φιλούσαμε το δεξί χέρι του ιερέα και απερχόμασταν στο στασίδι μας. Να προσθέσω ότι προσκυνούσαμε και τα άγια εικονίσματα, στο προσκυνητάρι και στο τέμπλο. 

Αυτή η τάξη εφαρμοζόταν γιά αρκετά χρόνια και με την νέα συνοδεία. Εδώ σας μεταφέρω εικόνα του 1977 κ.ε. , τότε πήγα στο μοναστήρι.

Σαν εφημέριο θυμάμαι τον παπαΓερμανό, που πρόσφατα μας άφησε-ο θεός να τον αναπαύσει.

Τώρα ας έρθουμε στην περίοδο του Αγίου Δωδεκαημέρου.

Να πούμε εξ αρχής ότι ο Μέγας Αγιασμός τελείται από τον Προεστώτα, ο οποίος είναι ενδεδυμένος άπασαν την (αρχ)ιερατική του στολή.

Γιά τον Μέγα Αγιασμό της παραμονής δεν υπάρχει θέμα, γιατί γινόταν στο τέλος της Θείας Λειτουργίας και ήδη είχαμε κοινωνήσει.

Τότε ένας ιερέας μάς φώτιζε και πίναμε τον αγιασμό και άλλος ιερέας παραδίπλα μάς μοίραζε το αντίδωρο. Αυτός μπορούσε να φοράει και μόνον επιτραχήλιο.

Πρώτα ο Μέγας Αγιασμός, λοιπόν.

Με αυτό το ηγιασμένον ύδωρ ραντίζαμε όλο το μοναστήρι, κελλιά, κήπους, κτήματα, όλα γενικώς.

Λέγαν οι παπούδες πως αυτός ο αγιασμός «και πίνεται και χύνεται», όλες τις ημέρες.

Κατά την κυριώνυμη όμως;; Ο αγιασμός γινόταν στην βρύση, φιάλη δεν είχαμε. Μπαίναμε στην συνέχεια στο καθολικό γιά να τελεστεί η Θεία Λειτουργία.

Στο πρώτο αριστερά στασίδι, στρωνόταν ένα επίσημο ύφασμα, τοποθετούνταν κηροπήγιο με κερί και ο κόλυμβος με τον αγιασμό με κλειστό το καπάκι. Αλλού, τοποθετούν τραπεζάκι και βάζουν την μικρή κολυμβήθρα.

Όταν ερχόταν η ώρα να χαιρετήσουμε, πριν την θεία κοινωνία, ο εκκλησιαστικός άνοιγε το καπάκι από την μικρή κολυμβήθρα, και άναβε το κερί.

Αφού παίρναμε ευχή από τον Γέροντα, προσκυνούσαμε στο προσκυνητάρι, και όποιος δεν θα κοινωνούσε, στο κεντρικό προσκύνημα, έστριβε αριστερά, αποκαλυπτόταν, δηλαδή έβγαζε το κουκούλι και το σκουφί του, προσερχόταν μπροστά στο πρώτο αριστερά στασίδι, έκαμνε την μικρή μετάνοια, έλεγε από στήθους ή νοερώς το κοντάκιο «Επεφάνης σήμερον», και με το φλυτζανάκι, με μεγάλη προσοχή να μην χυθεί σταγόνα στο δάπεδο, έπινε τον Μέγα Αγιασμό.

Ο αρχάγγελος της αθωνικής ερήμου, ο παπαΕφραίμ Κατουνακιώτης, έχω ακούσει ότι έβαζε κανόνα τριαντατρείς μετάνοιες αν έπεφτε σταγόνα από τον Μέγα Αγιασμό στο δάπεδο.

Ο Μέγας Αγιασμός μόνον την πρώτη ημέρα και χύνεται και πίνεται, έλεγαν οι πατέρες. Τις άλλες ημέρες, μόνον πίνεται.

Όποιος κοινωνούσε, έτσι ασκεπής που ήταν μετά την μεταλαβιά, συνέχιζε και έκαμνε το ίδιο. Το αντίδωρο ύστερα.

Αυτό γινόταν μέχρι την απόδοση της εορτής των Θεοφανείων, στο τέλος της Θείας Λειτουργίας, κάθε πρωΐ.

Στην συνέχεια, και γιά όλον τον χρόνο, ο Μέγας Αγιασμός φυλασσόταν μέσα στο ιερό βήμα.

Αυτή η τάξη επικρατούσε γιά τον Μέγα Αγιασμό. Λέτε να άλλαξε; Δεν το ξέρω, αλλά δεν νομίζω να άλλαξε αυτή η τάξη.

2. «᾿Ακόμη καί γιά λόγους πρακτικούς σήμερα συνιστᾶται πρῶτα νά παίρνουμε τό ἀντίδωρο ἀπό τό χέρι τοῦ Λειτουργοῦ ἱερέα καί στή συνέχεια νά μεταβαίνουμε στόν τόπο πού ὑπάρχει τό ἁγίασμα γιά νά μεταλάβουμε ἀπ’αὐτό καί νά πάρουμε καί γιά τό σπίτι μας.»

Μπράααβο τυπικάρης;;;!!!

Το πρώτο σκέλος του αποφθέγματος αυτού ήδη απαντήθηκε.

Μπορούμε όμως να φυλάγουμε τον Μέγα Αγιασμό στο σπίτι μας; Κατηγορηματικά, ΟΧΙ.

Στο άρθρο που αναφερόμαστε, γίνεται αναφορά στον Άγιο Χρυσόστομο, ότι δηλαδή τόοοοτε, 4ος -5ος αιώνας, παίρνανε οι πιστοί Μέγα Αγιασμό στο σπίτι τους. Μα, αν είναι δυνατό;, τότε διατηρούσαν και σώμα Χριστού στα σπίτια τους οι Χριστιανοί και ακόμα κοινωνούσαν σε κάθε θεία λειτουργία.

Εξάλλου αυτό είναι ιστορικό παράθεμα, δεν είναι η παράδοση της Εκκλησίας. Παράδοση είναι αυτό που παραλαμβάνουμε από τους παλαιότερους πατέρες μας οι νεότεροι, γιά να το μεταδώσουμε στην επόμενη γεννιά.

Αλλά τό τί είναι παράδοση, χωράει πολλή και μεγάλη συζήτηση.

Άλλο αν υπάρχει κάτι παράδοξο και θέλει διόρθωση και άλλο συνέχιση της Παραδόσεως.

Τις προάλλες, είδαμε στο διαδίκτυο, ο πατριάρχης μεγάλης τοπικής εκκλησίας, με συνοδική Πράξη, να εντάσσει στο αγιολόγιό τους δύο αγίους που πρόσφατα το σεπτό Πατριαρχείο της Κωνσταντινουπόλεως ενέταξε στο Αγιολόγιο.

Το αναφέρω αυτό με την εξής σκέψη. Μήπως, δηλαδή, θα έπρεπε ή θα άξιζε να υπάρξει μία γραμμή της Εκκλησίας της Ελλάδος, αφού μελετηθεί σοβαρά το θέμα και αφού ερευνηθεί η ορθή πράξη και η τάξη του Αγίου Όρους και των Άλλων Μοναστηρίων, ακόμα και των κατά τόπους εκκλησιών, να χαραχθεί κοινή, ορθή και σωστή, τάξη από την τοπική μας Εκκλησία, ή ακόμα και τους κατά τόπους αγίους αρχιερείς μας;

Πάντως, το να «ορθοτομεί» και να προτείνει λύσεις ο καθένας από εμάς, και μάλιστα τους λαϊκούς αδελφούς μας, χρειάζεται πολύ σκέψη και πολλή προσοχή και προσευχή. Από αυτό το ζευγάρι, προτιμώ την προσοχή.

Καλή και ευλογημένη η αυριανή, αδελφοί μου.

* Ο Αρχιμανδρίτης Πορφύριος είναι Ηγούμενος της Ιεράς Μονής Τιμίου Προδρόμου Βέροιας