Μια πρώτη αποτίμηση της συνάντησης Οικουμενικού Πατριάρχη και Πάπα

Δημιουργηθηκε στις Τρίτη, 02 Δεκεμβρίου 2014

Γράφτηκε από τον/την Romfea.gr - 18.55

Του Σπύρου Μπαζίνα | Romfea.gr 

Τα φώτα της πρόσφατης συνάντησης του Οικουμενικού Πατριάρχη με τον Πάπα στην Πόλη έσβησαν.

Οι πρωταγωνιστές έφυγαν από την σκηνή. Καιρός για μία πρώτη, προσωπική και με πολύ σεβασμό,αλλά και χωρίς φόβο η πάθος, αποτίμηση των κερδών και των ζημιών των δύο πλευρών.

Η πρώτη παρατήρηση είναι ότι η όλη συνάντηση είχε περισσότερο επικοινωνιακό η συμβολικό χαρακτήρα.

Μόνο ο χρόνος θα δείξει αν θα προκύψει κάποιο ουσιαστικό αποτέλεσμα και αν αυτό θα είναι θετικό η αρνητικό. Πάντως, η ιστορία δεν δικαιολογεί αισιοδοξία.

Η συνάντηση των Ιεροσολύμων το 1963 δεν άλλαξε την παραδοσιακά εχθρική πολιτική του κράτους του Βατικανού απέναντι στην Ελλάδα, την Κύπρο και την Ορθοδοξία εν γένει.

Ούτε και σταμάτησε τον θρησκευτικό φανατισμό και την επιστροφή στους θρησκευτικούς πολέμους του Μεσαίωνα που προανήγγειλε ο ο δάσκαλος πολλών πολιτικών του σήμερα SamuelP. Huntington με το βιβλίο του ClashofCivilizationsand the Remaking of World Order (SimonandSchuster, 1996), ο οποίος είχε, μεταξύ άλλων, και την φαεινή ιδέα να υποστηρίξει ότι δεν συγκρούoνται άνθρωποι και μάλιστα όχι πολιτισμένοι αλλά απολίτιστοι, αλλά πολιτισμοί, και να περιγράψει την Ορθοδοξία ως εχθρική προς την Δύση δύναμη!

Η δεύτερη παρατήρηση είναι ότι η συνάντηση αυτή έδωσε την εντύπωση ότι ήταν μία περισσότερο πολιτική παρά εκκλησιαστική συνάντηση. Αυτό είναι σε ένα βαθμό και αυτονόητο αφού ο Πάπας είναι και Αρχηγός του Κράτους του Βατικανού με σημαντική πολιτική και οικονομική δύναμη.

Πάντως, η εντύπωση αυτή ενισχύεται και από την πρόσφατη επίσκεψη του Αμερικανού Αντιπροέδρου JoeBidenστο Πατριαρχείο και την δήλωση του ότι ο Πατριάρχης κρατάει τον λόγο του. Τι λόγο έδωσε ο Πατριάρχης στον κ. Biden;

Να προωθήσει τον διαχριστιανικό και διαθρησκευτικό διάλογο; Και με ποιο αντάλλαγμα; Την στήριξη των Η.Π.Α. για να ανοίξει η Χάλκη και να αναγνωρισθεί από την Τουρκία η οικουμενικότητα και η νομική προσωπικότητα του Πατριαρχείου;

Ενισχύεται επίσης η εντύπωση ότι η συνάντηση ήταν περισσότερο πολιτική και από την παρουσία του Έλληνα ΥΠΕΞ, αλλά και διπλωματικών και οικονομικών παραγόντων από την Ελλάδα και την Αμερική.

Η τρίτη παρατήρηση είναι ότι κέρδη υπάρχουν και για τις δύο πλευρές, και ζημιές μόνο για το Οικουμενικό Πατριαρχείο.

Στα κέρδη του Πάπα καταγράφεται η εντύπωση που έδωσε ότι είναι ταπεινόφρων (μπορεί βέβαια να είναι αλλά μόνο σε επίπεδο λόγων και συμβολικών κινήσεων, πράγμα που δεν του κοστίζει γιατί δεν συνοδεύεται με ουσιαστικές παραχωρήσεις).

Κυρίως όμως ο Πάπας έδειξε ότι σε κάποιο βαθμό αναγνωρίζεται ως ο πρώτος της ανά τον κόσμο Εκκλησίας (ήταν βέβαια primusinterpares, αλλά πριν εισάγει τις απαράδεκτες καινοτομίες στις οποίες ακόμη επιμένει).

Αυτό το νόημα είχεκαι η αναπάντητη από το Πατριαρχείο δήλωση του πριν από το ταξίδι του στην Τουρκία ότι χωρις ενότητα με τον Πάπα καμία Εκκλησία δεν είναι πλήρης, που εξηγεί και το νόημα που ο Πάπας δίνει στην αναφορά στην ενότητα στην κοινή δήλωση.

Σε αυτό το συμπέρασμα οδηγεί αντικειμενικά (δηλ. ανεξάρτητα από την φιλόφρονα διάθεση του Πατριαρχείου) και το γεγονός ότι ο Πάπας ανέγνωσε το «Πάτερ ημών» και ευλόγησε το εκκλησίασμα.

Στα κέρδη του Πατριαρχείου (το συνοδικό μας σύστημα δεν μας επιτρέπει να μιλούμε για κέρδη του Πατριάρχη) καταγράφεται η εντύπωση που έδωσε ότι είναι διαλλακτικό (όχι δογματικό) και προωθεί τον διάλογο και την καταλλάγή. Στα κέρδη του Πατριαρχείου είναι και η δημόσια αναγνώριση της οικουμενικότητας του, πράγμα που ενέχει μηνύματα προς όλο τον κόσμο και ιδίως την κυβέρνηση της Τουρκίας (που δεν αναγνωρίζει καν την νομική προσωπικότητα του Πατριαρχείου), αλλά και προς το Πατριαρχείο Μόσχας (που στην καλύτερη περίπτωση αμφισβητεί το ακριβές περιεχόμενο της οικουμενικότητας του Πατριαρχείου και στην χειρότερη προωθεί την θεωρία της Μόσχας ως Τρίτης Ρώμης, που είναι και ανιστόρητη γιατί η Πόλη είναι Νέα Ρώμη, και όχι Δεύτερη για να υπάρξει και Τρίτη).

Στα θετικά επίσης καταγράφεται η πρόσκληση όλων των Χριστιανών σε προσευχή και η έμφαση στον διάλογο. Βεβαίως, και είναι καθήκον όλων μας να προσευχόμεθα για την ενότητα της Εκκλησίας.

Και βεβαίως δεν μπορούμε να αρνηθούμε τον διάλογο με όσους επιθυμούν να μάθουν για την ακενοτόμητη αλήθεια της Εκκλησίας (σε αντίθεση με την Δύση όπου οι συνεχείς καινοτομίες έχουν δημιουργήσει σύγχυση, όπως παραδέχθηκε και ο διεθνώς γνωστός Καρδινάλιος Καίνιγ σε μία από τις επισκέψεις του στο Άγιον Όρος).

Και χωρίς αμφιβολία ο διαχριστιανικός και διαθρησκευτικός διάλογος οφείλει να είναι ο μοναδικός αποδεκτός τρόπος επίλυσης διαφορών με την έννοια ότι ο φανατισμός και η βία είναι άρνηση της θρησκείας.

Ο Κύριος συνομίλησε με την «ξένη και αλλόθρησκη» Σαμαρείτιδα (Ιωάν. δ΄, 5-26), αλλά για να της δώσει το «ύδωρ το ζων» και να την σώσει αγιάζοντας την ως Αγία Φωτεινή, όχι για να την κολακεύσει λέγοντας της πόσο καλά είναι στην άγνοια της.

Ο διάλογος με συμβιβασμούς και παραχωρήσειςσε θέματα πίστεως δεν ειναι διάλογος της αγάπης, ούτε μπορεί να οδηγήσει στην ενότητα, αφού απομακρύνει από τον Κύριο, την πηγή της ενότητας και της αγάπης.

Το ίδιο οφείλουμε να πούμε και για τον διάλογο του «γέλα με να σε γελώ να περνούμε τον καιρό», που γίνεται ενώ κανείς δεν προτίθεται να παραιτηθεί από τα βασικά πιστεύω του, η Δύση από τον ανθρωπισμό της κι εμείς από τον Θεαθρωπισμό μας (βλ. Αρχ. Γεωργίου (κατά κόσμον Καψάνη), Η αίρεσις του Παπισμού, στο βιβλίο Ορθοδοξία και Ουμανισμός, Ορθοδοξία και Παπισμός, Δ΄ Έκδοσις, Ιερά Μονή Οσίου Γρηγορίου, 1998, σ. 86).

Η αγάπη της Ορθοδοξίας για όλη την ανθρωπότητα έγκειται στην διατήρηση της ακενοτόμητης πίστης και έτσι της δυνατότητας της ακατάπαυστης κοινωνίας του ανθρωπίνου πνεύματος μετά του Αγίου Πνεύματος, τηςθέωσης, της πρόγευσης του Παραδείσου ήδη από αυτή την ζωή (βλ. Αρχ. Ιουστίνου Πόποβιτς, Κεφάλαια εκκλησιολογικά, στο βιβλίο Άνθρωπος και Θεάνθρωπος, μετάφραση Ιερομονάχου Αθανασίου Γέφτιτς, Αστήρ, 2001, σ. 184)

Για το Πατριαρχείο υπάρχουν και ζημιές, έστω σε επικοινωνιακό επίπεδο. Αυτό βέβαια είναι αναπόφευκτο σε μία πολιτική συνάντηση όταν η μία πλευρά είναι μία εκκλησιαστική και πολιτική οντότητα, όπως η Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία (σωστότερα, εκκλησιαστικοφανής κοινότητα) και το κράτος του Βατικανού, και από την άλλη η Εκκλησία.

Όμως, η σημαντικότερη ζημία είναι αντίστοιχη με το μεγάλο κέρδος του Βατικανού. Δόθηκε η εντύπωση ότι το Πατριαρχείο υιοθετεί την αντίληψη του Βατικανού περί ενότητας, ενω η ορθόδοξη αντίληψη περί του «ίνα πάντες εν ώσιν, ίνα ο κόσμος πιστεύση» (όπως αναφέρεται στην κοινή δήλωση) είναι ότι αυτή η ενότητα είναι ενότητα με τον Κύριο, την πηγή της αγάπης, και όχι με τον αλάθητο και «vicariousChristi»Πάπα (βλ. Dumitru Stăniloae, Για ένα Ορθόδοξο Οικουμενισμό, Ευχαριστία-Πίστη-Εκκλησία, μετάφραση Ελευθέριος Μάϊνας, Εκδόσεις Άθως, 1976, σ. 102).

Δόθηκε επίσης η εντύπωση ότι το Πατριαρχείο σε ένα βαθμό δέχεται τον Πάπα ως κεφαλή της Εκκλησίας, πριν καν παραιτηθεί και αποδοκιμάσει τις καινοτομίες που εκείνος εισήγαγε, ιδίως τον ανθρωποκεντρισμό του, «το να θέλη να γίνει καλός δια του εαυτού του» κι έτσι «να θέλη να αντικαταστήση τον Θεάνθρωπον με τον άνθρωπον»(βλ. Aρχιμ.Ιουστίνου Πόποβιτς, Σκέψεις περί του «αλαθήτου» του ευρωπαίου ανθρώπου, έ.ά.,σ. 152-153).

Την εντύπωση αυτή ενίσχυσαν και σχεδόν όλα τα Μ.Μ.Ε. τα οποία αναφέρθηκαν εκ των προτέρων σε συλλειτουργία και ακόμη σε πρόοδο στην προσπάθεια για την ένωση των εκκλησιών.

Συλλειτουργία δεν υπήρξε. Ούτε συζήτηση για την ένωση των εκκλησιών. Απλα ο Πάπας παρέστη στην Θεία Λειτουργία στο Πατριαρχείο.

Βέβαια, το γεγονός ότι ο Πάπας είπε το «Πάτερ ημών» κι ευλόγησε τους πιστούς δημιούργησε εντυπώσεις περί κάποιας συλλειτουργίας.

Τέλος, στις επικοινωνιακές ζημιές του Πατριαρχείου καταγράφεται και οι εντυπώσεις που δημιουργήθηκαν από τα εξής γεγονότα: η επίσκεψη του Πάπα στην Πόλη εμφανίστηκε ως δευτερεύουσας σημασίας σε σχέση με την της επίσκεψη του στο νεότευκτο παλάτι του κ. Ερντογάν στην Άγκυρα, κατά την υποδοχή του Πάπα στο αεροδρόμιο της Πόλης, ο Πατριάρχης ήταν στην σειρά μετά και από τον τελευταίο τοπικό παράγοντα, και κατάτην επίσκεψη του Πάπα στην Αγιά Σοφία ο Πατριάρχης έλαμψε δια της απουσίας του. Όλα αυτά αποτελούν μία ακόμη θλιβερή υπενθύμιση της δύσκολης θέσης του Πατριαρχείου στην Τουρκία.

Η τέταρτη παρατήρηση είναι ότι η η ανησυχία που οι δύο θρησκευτικοί ηγέτες εκφράζουν για την κατάσταση στο Ιράκ, την Συρία και ολη την Μέση Ανατολή και η δήλωση ότι δεν θα δεχθούν μία Μέση Ανατολή χωρίς Χριστιανούς είναι μεν πολύ θετική, αλλά και επίσης «too little, too late».

Στην μεγάλη τους πλειοψηφία, οι Χριστιανοί στην Μέση Ανατολή έχουν ήδη εξοντωθεί η εγκαταλείπουν τις πατρογονικές τους εστίες η κρύβονται για να σωθούν.

Που ήταν οι δύο ηγέτες όταν η πολιτική των πολέμων, που μία μικρή ομάδων νεο-συντηρητικών σιωνιστών υπό τον κ. Περλ στο Institutefor Advanced Strategic and Political Studies είχε προτείνει στον κ. Νετανιάχου, το 1996 έγινε πολιτική της Αμερικής το 2001 (βλ. αναφορά στην μελέτη με θέμα «A clean break [from the Oslo Accords]: A New Strategyfor Securing the Realm [Israel]») στο βιβλίο του Stephen J. Sniegoski, The Transparent Cabal, Enigma Editions, Norfolk, Virginia, 2008, σ. 89, http://www.libertarianismo.org/livros/StephanSniegoski_TheTransparentCabal.pdf);

Που ήταν οι δύο ηγέτες όταν καταστρεφόταν το Ιράκ και μαζί οι αρχαιότατες χριστιανικές κοινότητες του; Και τώρα τι προτείνουν;Γιατί φαίνονται να αγνοούν το κοινά γνωστό και πανθομολογούμενο ότι οι Χριστιανοί της Μέσης Ανατολής πληρώνουν την πολιτική της «χριστιανικής» Δύσης έναντι της Μέσης Ανατολής (βλ. αντί άλλων Ουίλιαμ Ντάλριμπλ,Ταξίδι στη σκιά του Βυζαντίου, Ωκεανίδα, 2013);!

Και γιατί στην κοινή τους ανακοίνωση οι δύο θρησκευτικοί ηγέτες καλούν μόνο τους Μουσουλμάνους και τους Χριστιανούς να εργασθούν από κοινού για την δικαιοσύνη, την εἰρήνη καί το σεβασμό της ἀξιοπρεπείας καί τῶν δικαιωμάτων κάθε προσώπου; Πως μπορεί να γίνει αυτό χωρίς να κληθούν και οι Ιουδαίοι ιδίως στο Ισραήλ να κάνουν το ίδιο;

Πως μπορεί κανείς να αγνοήσει τον Ιουδαϊκό φονταμενταλισμό στο Ισραήλ που τρομοκρατεί ακόμη και πολλούς Ισραηλινούς αλλά και Ιουδαίους ανά τον κόσμο (βλ. αντί άλλων το συγκλονιστικό ντοκυμαντέρ «TheGatekeepers», στο οποίο μιλούν τέσσερεις αρχηγοί της Αντιτρομοκρατικής του Ισραήλ στο http://sharerepo.com/a13pweddp8rp, το bestsellerστο Ισραήλβιβλίο του ShlomoSand, HowIstoppedbeingaJew, MaplePress, 2014, αλλάκαι το βιβλίο του NortonMezvinskyJewishfundamentalisminIsrael, PlutoPress, 2004);

Πως μπορεί κανείς να αγνοήσειότι οι φονταμενταλισμοί των διαφόρων θρησκειών αποτελούν συγκοινωνούντα δοχεία και να τους αποδοκιμάσει όλους εν γένει (βλ. επίσης συνέδριο στοNationalPressClubτης Ουάσιγκτον τον Φεβρουάριο του 2013 με θέμα «ChristianZionismandIslamicFundamentalism»στο https://www.youtube.com/watch?v=vHs-1qmLLfo);

Η πέμπτη παρατήρηση είναι ότι η σύντομη αναφορά στα γεγονότα στην Ουκρανία και την ανάγκη να γίνει σεβαστό το διεθνές δίκαιο είναι πολύ θετική. Αλλά η γενικότητα της δήλωσης υποδηλώνει διαφωνία για το «ποιος ήρξατο χειρών αδίκων».

Και βεβαίως δεν αναφέρει κουβέντα για τον ρόλο της Ουνίας που εδώ και πολλά χρόνια καταδιώκει τους Ορθοδόξους σαν να ήταν ειδωλολάτρες!

Συνοψίζοντας την πρώτη αυτή αποτίμηση, θα έλεγα ότι η συνάντηση του Πατριάρχη με τον Πάπα είχε πολλά και θετικά μηνύματα και συμβολισμούς για την καταλλαγή, την ειρήνη, τον διάλογο την αποφυγή του θρησκευτικού φανατισμού και της βίας.

Ο Πάπας κέρδισε τις εντυπώσεις αφού δόθηκε η εντύπωση ότι αναγνωρίστηκε ως πρώτος και φάνηκε ναεπιβάλλει την άποψη του περί ενότητας μαζί του ως προϋπόθεσης για την ενότητα της Εκκλησίας.

Το Πατριαρχείο είχε ως κέρδη κυρίως την αναγνώριση της οικουμενικότητας και της διαλλακτικότητας του, αλλά και ζημίες με την εντύπωση που δόθηκε οτι αναγνωρίζει, έστω εμμέσως το πρωτείο του Πάπα και την άποψη του περί ενότητας.

Για τους Χριστιανούς της Μέσης Ανατολής, η συνάντηση και η κοινή δήλωση ήταν μεν θετική, αλλά και too little, too late.

Και για τους Χριστιανούς στην Ουκρανία δεν προέκυψε κάτι το θετικό. Βέβαια, μόνο ο χρόνοςθα δείξει αν η συνάντηση αυτή θα έχει κάποιο ουσιαστικό αποτέλεσμα και αν αυτό θα είναι θετικό η αρνητικό. Βέβαια, «τα αδύνατα παρ’ ανθρώποις δυνατά παρά τω Θεώ».

Η πίστη σε αυτή την αλήθεια είναι μία πηγή ελπίδας, όπως και το γεγονός ότι, σε αντίθεση με την Δύση, η Ορθοδοξία εξακολουθεί να αναδεικνύει χαρισματούχους, θεοφόρους πατέρες, όπως τον Άγιο Πορφύριο τον Καυσοκαλυβίτη, του οποίου την μνήμη γιορτάζουμε στις 2 Δεκεμβρίου. Την ευχή του να έχουμε!