Ο Μητροπολίτης Ρόδου Απόστολος Τρύφωνος και η 33ετής προσφορά του

Δημιουργηθηκε στις Δευτέρα, 01 Δεκεμβρίου 2014

Γράφτηκε από τον/την rodiaki.gr - 16.01

Γράφει ο Κυριάκος Ι. Φίνας

Χθες έκλεισαν 57 χρόνια από τότε που μία μορφή της Ορθοδοξίας, ο επί 33 χρόνια (1912-1946) Μητροπολίτης Ρόδου Απόστολος Τρύφωνος παρέδωσε το Πνεύμα στον Πλάστη του.

Η 29η Νοεμβρίου 1957, για την Επαρχία Ρόδου και ειδικότερα για το νησί της Ρόδου, που τον ζούσε περισσότερα από κοντά και στα εύκολα και στα δύσκολα χρόνια, τα περισσότερα δύσκολα, ήταν ημέρα γενικού πένθους.

Την ημέρα εκείνη η Ροδιακή κοινωνία υπέστη οδυνηρό ξάφνιασμα.

Ολοι ανεξαίρετα, τόσο οι συμφωνούντες, αλλά περισσότερο και οι ολίγοι, πλέον, εναπομείναντες διαφωνούντες μαζί του, ένιωσαν το κενό που άφηνε πίσω του ο Απόστολος Τρύφωνος.

Επιπρόσθετα οι τελευταίοι υπό το βάρος του ελέγχου της συνείδησής τους, αναλογίζονταν το μέγεθος της αδικίας που του καταμαρτυρούσαν, με την αδικαιολόγητη και έξαλλη πολεμική τους.

Πολεμική που υπερέβαινε τα όρια της καλώς ευνοούμενης κριτικής. Και μάλιστα, σ’ ένα Άξιο Ιεράρχη που τόσα πολλά, αθόρυβα και αποτελεσματικά πρόσφερε για τη διατήρηση της Γλώσσας, της Θρησκείας και γενικά των Ιερών και Οσίων του Γένους κατά την Ιταλοκρατία στην Επαρχία Ρόδου.

Και τοποθετούσε ακριβώς στη σωστή της διάταση τη συμβολή της Εκκλησίας στη μακραίωνη πορεία του Ελληνικού Εθνους, εμείς θα προσθέοσυμε στο Γένος των Ελλήνων, όταν ύστερα από 4 μήνες από την εγκατάσταση, στις 19.8.1941, των Ναζιστών στην Ελλάδα, ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και Πάσης Ελλάδος, Δαμασκηνός, έγραφε στον Πρόεδρος της Κυβέρνησης Τσολάκογλου, μεταξύ των άλλων: «...Χωρίς την Εκκλησίαν, πιθανότατα, το Ελληνικόν Εθνος δεν θα ηδύνατο να συνεχίση και εις εποχάς Ελευθερίας και εις ημέρας δουλείας, άνευ διακοπής τον δρόμον προς την μεγάλην ιστορικήν αποστολήν του».

* * *

Ο μακαριστός Απόστολος Τρύφωνος, με καταγωγή από την Κριθιάτ ης Θρακικής Χερσονήου, με άριστες Θεολογικές σπουδές, επιπλέον δε, με δεκαετή σοφία και πείρα, λόγω της προϋπηρεσίας του στον Άρειο Πάγο της Ορθοδοξίας, το Οικουμενικό Πατριαρχείο Κωνσταντινούπολης, όπου επί τέσσερα χρόνια κατείχε και τη θέση του Αρχιγραμματέα της Ιεράς Συνόδου και έκανε βίωμά του τη Φαναριώτικη πολιτική, θεωρήθηκε ο πλεόν ενδεδειγμένος να διευθύνει, τη δύσκολη εκείνη εποχή, τα Εκκλησιαστικά πράγματα της Επαρχίας Ρόδου. Και με τις προϋποθέσεις αυτές, εκλέκτηκε τον Ιούνιο του 1913, Μητροπολίτης Ρόδου.

Πράγματι, αν και σε νεαρή ηλικία για τέτοια αξιώματα, μόλις 34 ετών, και με δυσμενείς συγκυρίες που υπήρχαν τότε, εξαιτίας του τρόπου που μεταχειρίζονταν τους Δωδεκανησίους οι Ιταλοί κατακτητές, ο Τρύφωνος ρίχθηκε στον Εθναρχικό του ρόλο με υπέρμετρο ζήλο, ικανότητα και ορθολογική εργατικότητα.

Εδωκε σημαντική ώθηση αμέσως στα Εκκλησιαστικά και Εκπαιδευτικά πράγματα της Επαρχίας του, αναπτέρωσε το Εθνικο-Θρησκευτικό συναίσθημα του Ροδιακού λαού και ιδιαίτερα μερίμνησε για την Στοιχειώδη και Μέση Εκπαίδευση και τα αποτελέσματα της δράσης του υπήρξαν εντυπωσιακά.

Αντικειμενικοί παρατηρητές αναφέρουν, ότι η Παιδεία στη Ρόδο κατά την πενταετία 1915-1920 ήταν τόσο καλά οργανωμένη, ώστε προηγούταν αυτής της υπόλοιπης Ελλάδος τουλάχιστον κατά μία 20 ετία.

Ο Μητροπολίτης Απόστολος Τρύφωνος για τη δραστηριότητά του αυτή, ως και για τον πρωταγωνιστικό ρόλο που διαδραμάτισε στα Πανδωδεκανησιακά Συλλαλητήρια του 1919, όπου ο Δωδεκανησιακός λαός διατράνωσε τη θέλησή του να ενωθεί με τη Μητέρα-Πατρίδα, ξορίστηκε το 1921 από την Ιταλική Διοίκηση, αρχικά στην Πάτμο και ακολούθως μεταφέρθηκε στην Κωνσταντινούπολη, όπου και παρέμεινε, επί τρία και πλέον χρόνια, μακριά από το Ποίμνιό του.

Ακολούθησε η Μικρασιατική καταστροφή και η Συνθήκη της Λωζάνης, η οποία υπογράφηκε στις 24 Ιουλιόυ 1923. Συνάμα, η Εκκλησία της Ρόδου παρέμενε ακέφαλη, ο δε Εθναρχικός ρόλος του Πατριαρχείου κατ’ απαίτηση των Τούρκων, εξασθένισε σε μεγάλο βαθμό.

Μπροστά σ’ αυτήν την αδήριτη πραγματικότητα, το Πατριαρχείο, με την κατάλληλη πολιτική επιτυγχάνει την επάνοδο του Τρύφωνος στην έδρα του το 1924.

Η κατάσταση, όμως, στα νησιά είναι τελείως διαφορετική από την προηγούμενη δεκαετία, δημιουργήθηκε νέα κατάσταση πραγμάτων.

Η Τουρκία είχε ήδη παραχωρήσει τα δικαιώματά της επί της Δωδεκανήσου, κι έτσι μονιμοποιήθηκε η ιταλοκρατία, με διεθνή συνθήκη.

Και επιπρόσθετα, με την άνοδο του Μουσσολίνι στην εξουσία του Οκτώβριο του 1922, η Ιταλία άρχισε να υπολογίζεται ακόμα περισσότερο, ως Μεγάλη Δύναμη.

Ανασκοπώντας τα διατρέξαντα της περιόδου από το 1924 μέχχρι το 1946, που υπήρξε από τις κρισιμότερες περιόδους της δωδεκανησιακής ιστορίας, με νηφαλιότητα και αντικειμενικότητα και με δεδομένα: τόσο την ακραία πολιτική της φασιστικής και απόλυτης κυριάρχου επί της Δωδεκανήσου Ιταλίας να εξιταλίσει κάθε τι το ελληνικό που υπήρχε στα νησιά μας, όσο και τις δυσμενείς συγκυρίες για το δωδεκανησιακό ζήτημα που δημιουργήθηκαν μετά τη Μικρασιατική οδυνηρή περιπέτεια, όπου ο Ελληνισμός καθόλη της μακραίωνη και πολυκύμαντη ιστορία του δεν αντιμετώπισε φοβερότερη καταστροφή, απερίφραστα πρέπει να παραδεχθούμε, ότι ο Τρύφωνος περιέσωσε πολλά πράγματα για την Ελληνικότητα της Δωδεκανήσου.

Παντού, η παρουσία του ήταν εμφανής και εν πολλοίς καταλυτική στα μισελληνικά σχέδια του φασισμού, εναντίον της Εθνότητας των Δωδεκανήσων.

Το Μητροπολίτη Απόστολο οι Ιταλοί ουδέποτε τον εμπιστεύθηκαν. Συνέχεια τον παρακολουθούσαν και κάθε του ενέργεια αξιολογούταν από τους αρμόδιους της φασιστικής ασφάλειας.

Εκτός των άλλων σημειωμάτων που υπάρχουν και ο ίδιος ο διοικητής της ασφάλειας μοίραρχος Γκρασσίνι, σε εκτενές σημείωμά του, το 1939, αναφέρει: «...Ο Μητροπολίτης Τρύφωνος, επιστρέψας από την Κωνσταντινούπολη μετά την εξορίαν του, ετήρησε πολιτείαν πολύ επιφυλακτική και εχέφρονα απέναντί μας. Παρόλα αυτά, όμως, δεν γίνετια πιστευτός, ως εκ του ισχυρού χαρακτήρος του, ότι έχει ριζικά μεταβάλει την πολιτική του παρελθόντος προς ημάς».

Εξάλλου, το γεγονός και μόνο, όταν αργότερα, ύστερα από το αναγκαστικό κλείσιμο των Ελληνικών Σχολείων, το 1937, έντεχνα παρέσυρε τον περιβόητο Ντε Βέκκι, στη συγκατάθεση για τη λειτουργία των Κατηχητικών, των σύγχρονων Κρυφών Σχολειών, με αποτέλεσμα, όταν ήλθε η Απελευθέρωση, το 1945, να μην υπάρχει στη Ρόδο κανένα, σχεδόν, Εκπαιδευτικό κενό, αρκεί για να καταταγεί ο Τρύφωνος στις Μεγάλες Ιστορικές μορφές του Γένους. Δείχνει, ταυτόχρονα, και τη διπλωματικότητα και αποτελεσματικότητα, με την οποία χειριζόταν κάθε θέμα.

Την πιο δύσκολη, μετά το 1924, για τη Δωδεκάνησο περίοδο της φασιστικής κατοχής, με την έμφυτη διπλωματική του ικανότητα, που τον διέκρινε και ενεργώντας πάντοτε με προσεκτικά βήματα, προσπαθούσε να μην προκαλεί τη μήνη των κρατούντων.

Αυτή, άλλωστε, ήταν και η καθοδηγητική συμβουλή του Εθνάρχη Ελευθερίου Βενιζέλου στους Δωδεκανησίους, πολύ, δε, περισσότερο στους επικεφαλής του τότε υπόδουλου λαού μας, όπου πρώτος και κατά μαρτυρικό τρόπο, μάλιστα, βρισκόταν ο Τρύφωνος.

Επικαλούταν, ο Τρύφωνος, επί καθημερινής βάσεως, με δεξιοτεχνία, όλες τις πηγές των γνώσεών του, την πείρα του, τη φαντασία του και γενικά όλο του το είναι, για τη διατήρηση του Θρησκευτικού και Εθνικού φρονήματος του Ροδιακού λαού.

Μόνο Ιεράρχης του πνευματικού αναστήματος του Αποστόλου Τρύφωνος θα μπορούσε να αντεπεξέλθει στην αποστολή του, τα δύσκολα και καταπιεστικά εκείνα χρόνια.

Προχωρούσε, πολλές φορές και σε τομείς, πέραν της καθαρά Θρησκευτικής του ιδιότητας. Ετσι, χωρίς υπερβολή, κατά τη διάρκεια του Δεύτερου Παγκόσμιου Πολέμου, 1939-1945, η ζωή των 80.000 ανθρώπων της Επαρχίας Ρόδου βρισκόταν, σχεδόν, υπό την πατρική του προστασία.

Και οι επεμβάσεις του, τόσο σε θέματα επιβίωσης, όσο και μεσολάβησης μετριασμού ή και εξάλειψης των αυθαιρεσιών του κατοχικού κατακτητή, συνετέλεσαν, ώστε η τότε γερμανική θηριωδία να είναι ηπιότερη κατά πολύ στη Ρόδο.

Ειδικότερα, όταν το 1944 και 1945 η πείνα, ο χειρότερος εχθρός του ανθρώπου, απλωνόταν εφιαλτικά στη Ρόδο και γι’ αυτήν ακόμη τη βιολγοική μας ύπαρξη, ο Απόστολος Τρύφωνος, με τις υπεράνθρωπες εναγώνιες εκλήσεις του όπου γης, πέτυχε να έλθουν για τον λιμοκτονούντα ροδιακό λαό, τα αναγκαία τρόφιμα του Ερυθρού Σταυρού.

Τα δε κτίρια του Μανδρακιού Ρόδου, για τα οποία καυχόματε εμείς όλοι σήμερα, περισώθηκαν από την καταστροφική-μηδενιστική μανία των ναζιστών, χάρη στην έγκαιρη αποτελεσματική επέμβαση του Τρύφωνος. Αυτή είναι η πραγματικότητα και πρέπει να λέγεται.

Για όσους θέλουν και μπορούν να βλέπουν τα γεγονότα στις πραγματικές-σωστικές τους διαστάσεις, η πολιτική του Τρύφωνος είχε σαν στόχο τα μακροπρόθεσμα συμφέροντα του Ελληνισμού στα Δωδεκάνησα.

Αυτό το είχαν αντιληφθεί και οι εδώ τοποτηρητές του Φασισμού. Αυτό βγαίνει και από τις εμπιστευτικές αναφορές των εντεταλμένων Οργάνων τους, όπου μόνο μία τέτοια περιληπτικά προαναφέραμε.

* * *

Το 2013, με τη συμπλήρωση 100 χρόνων από την επιψήφιση του Αποστόλου Τρύφωνος ως Μητροπολίτη Ρόδου, πρωτοβουλία του Μητροπολίτη Ρόδου κ. Κυρίλλου και τις ευλογίες του Οικουμενικού Πατριάρχη κ. Βαρθολομαίου, πραγματοποιήθηκαν στη μνήμη του στη Ρόδο διάφορες εκκλησιαστικές εκδηλώσεις.

Στις σκοτεινές και ανελεύθερες εκείνες ημέρες της Ιταλικής κατοχής για τα ελληνικά γράμματα και την εθνική μας επιβίωση στην Επαρχία Ρόδου απέμεινε η Εκκλησία, η οποία με επικεφαλής το Μητροπολίτη Απόστολο Τρύφωνος, φάνηκε επιδέξια και άξια της αποστολής και της πολύχρονης ιστορίας της.