Οι αγνοούμενες εικόνες στον Άη Μάμαντα

Δημιουργηθηκε στις Κυριακή, 08 Σεπτεμβρίου 2013

Γράφτηκε από τον/την Φιλελεύθερος - 19.01

Γράφει ο Φρίξος Δαλίτης

Η εικόνα του Χρυσοσώτηρος στο μέσο της εκκλησιάς δέσποζε και φέτος κατά τη διάρκεια του εσπερινού και της θείας λειτουργίας στον ναό του Αγίου Μάμαντος στην κατεχόμενη κωμόπολη της Μόρφου.

Η θαυματουργή εικόνα από τον ομώνυμο ιερό ναό της Ακανθούς λειτουργήθηκε φέτος για τέταρτη συνεχόμενη χρονιά από το 1974 και αποτέλεσε για ακόμα μια φορά πόλο έλξης για εκατοντάδες Ακανθιώτες πρόσφυγες, οι οποίοι έσπευσαν στην κατεχόμενη Μόρφου για τη θεία λειτουργία ανήμερα της εορτής του Αγίου Μάμαντος στις 2 Σεπτεμβρίου.

Η άγια εικόνα όμως του Σωτήρα δεν είναι η μόνη από την Ακανθού (της Χωρεπισκοπής Καρπασίας) η οποία βρίσκεται πλέον στον κατεχόμενο ναό του Αγίου Μάμαντος στη Μόρφου. Μια σειρά από εικόνες εντός του ναού αποτελούν και αυτές ένα κομμάτι της θρησκευτικής κληρονομιάς της Ακανθούς. Συνολικά, μαζί με την εικόνα του Σωτήρα, έντεκα εικόνες συνθέτουν ένα ξεχωριστό εικονοστάσι.

Όπως άλλωστε ήταν πριν το 1974… Το πώς βρέθηκαν εκεί, δεν θα το μάθει ποτέ κανένας… Η ουσία όμως είναι ότι βρέθηκαν.

Η θεία χάρη έφερε τα πράγματα με τέτοιο τρόπο ούτως ώστε να γίνει γνωστή η εκεί παρουσία τους, καθώς αγνοούνταν από το 1974.

Όπως αναφέρει ο δρ Χριστόδουλος Χατζηχριστοδούλου, υπεύθυνος για τα εκκλησιαστικά μνημεία της Μητρόπολης Μόρφου, «το 2007, στο πλαίσιο εργασιών συντήρησης του κιβωρίου της αγίας τράπεζας ναού του Αγίου Μάμαντος Μόρφου, από την Ιερά Μητρόπολη Μόρφου και την αμερικανική πρεσβεία εν γνώσει της Κυπριακής Δημοκρατίας, αποφασίσθηκε η έκδοση σχετικού τόμου. Όταν μου απεστάλησαν τα δοκίμια της εισαγωγής για να τα δω -θυμάμαι, ήταν κοντά μεσάνυκτα της 2ας Νοεμβρίου 2009- διαπίστωσα με συγκίνηση ότι η φωτογραφία στη σελίδα 9 του βιβλίου, που δείχνει απεντόμωση εικόνων που μεταφέρθηκαν από συλημένους ναούς στα κελιά της Μονής του Αγίου Μάμαντος, περιλάμβανε και την εικόνα του Χρυσοσώτηρος Ακανθούς. Ειδοποιήθηκε ο μητροπολίτης  Μόρφου Νεόφυτος και αργότερα ο δήμαρχος Ακανθούς Σάββας Σαββίδη».

Η εικόνα, που παρουσίαζε προβλήματα ένεκα του μακροχρόνιου εγκλεισμού της, όπως εξιστορεί ο δρ Χατζηχριστοδούλου, συντηρήθηκε από τον διάκονο Κυριάκο Παπαϊωακείμ μέσα στον κατεχόμενο ναό του Αγίου Μάμαντος:

«Όταν αφαιρέθηκε το αργυρεπίχρυσο κάλυμμα του 1836, διαπιστώσαμε ότι για να προστατέψουν τη ζωγραφική από την επαφή της με το μεταλλικό κάλυμμα, τοποθέτησαν για προστασία δύο τεμάχια κεριού, ένα λοξά στην αριστερή πλευρά του Χριστού και ένα κάθετα που κάλυψε τμήμα του Ευαγγελίου. Ακόμη, παρατηρήσαμε ότι ο Χριστός έχει ζωγραφιστεί επάνω σε σκαφωτό σανίδι. Για να ταιριάξει το μεταλλικό κάλυμμα του 19ου αιώνα στην εικόνα προστέθηκαν πάνω και κάτω σανίδια και σκεπάστηκαν με υλικό μαύρου χρώματος που θυμίζει πίσσα», ανέφερε.

Μετά τη συντήρηση, η εικόνα, κατόπιν ενεργειών του μητροπολίτη Μόρφου Νεοφύτου, τοποθετήθηκε προσωρινά στον ναό του Αγίου Μάμαντος μέχρι την ευλογημένη ημέρα που θα επιστρέψει στην Ακανθού.

Μια παλιά φωτογραφία "μίλησε"

Η ανακάλυψη της εικόνας του Χρυσοσώτηρος αναπτέρωσε τις ελπίδες για εξεύρεση και άλλων εικόνων από την εκκλησία της κατεχόμενης κωμόπολης.

Η επιβεβαίωση ήρθε μέσω μιας παλιάς φωτογραφίας  που παρουσιαζόταν σε ένα από τα ημερολόγια της Ακανθούς: «Τις υποψίες μου ότι εικόνες από την Ακανθού βρίσκονταν στη Μόρφου επιβεβαίωσε η ταύτιση της εικόνας των αγίων Νικολάου και Σπυρίδωνος το 2007», αναφέρει ο δρ Χατζηχριστοδούλου.

«Η εικόνα τοποθετήθηκε μαζί με άλλες στον νότιο τοίχο της εκκλησίας του Αγίου Μάμαντος στη Μόρφου από τις κατοχικές αρχές, οι οποίες έχουν μετατρέψει την εκκλησία σε ‘’μουσείο’’.

Ο δήμαρχος Ακανθούς μου είχε φέρει τότε το ημερολόγιο τοίχου της Ακανθούς 2007, στο οποίο υπάρχει φωτογραφία γάμου μέσα στον Χρυσοσώτηρο.

Στο τέμπλο του ναού φαίνεται τοποθετημένη η προαναφερθείσα εικόνα, όμοια της υπάρχει στον ναό της Παναγίας Χρυσελεούσας στον Στρόβολο. Παρόλο που είχε απαλειφθεί με χρώμα η αφιερωματική επιγραφή, η εικόνα χρονολογείται στις πρώτες δεκαετίες του 19ου αιώνα και έγινε από αγιογράφο που ακολουθεί την τεχνοτροπία του Ιωάννου Κορνάρου από την Κρήτη».

Πέρα από την εικόνα των αγίου Σπυρίδωνος και Νικολάου, υπάρχουν στη Μόρφου και άλλες εικόνες από την Ακανθού, όπως η εικόνα της ένθρονης Βρεφοκρατούσας Θεοτόκου, με αργυρεπίχρυση επένδυση.

Η επιγραφή της επένδυσης αναφέρει ότι κατασκευάστηκε με έξοδα των ευσεβών κατοίκων της Ακανθούς.

Στην κατεχόμενη Μόρφου έχει μεταφερθεί και η προσκυνηματική εικόνα του ακανθιώτη αγίου Μικάλλου (γιορτάζει στις 7 Αυγούστου), του δεύτερου μισού του 19ου αιώνα από το περιώνυμο προσκύνημα της Ακανθούς.