Ιωβηλαίο χωρίς επισήμους στο Άγιον Όρος

Δημιουργηθηκε στις Κυριακή, 06 Οκτωβρίου 2013

Γράφτηκε από τον/την Καθημερινή - 22.46

Του Σταύρου Τζίμα

Τα σχέδια ήταν φιλόδοξα για την επέτειο της συμπλήρωσης εκατό χρόνων από την ενσωμάτωση του Αγίου Ορους στο ελληνικό κράτος.

Μέχρι και για έλευση του Πάπα αλλά και συνάντηση Ομπάμα - Πούτιν στις Καρυές με αφορμή τις εκδηλώσεις, έκαναν λόγο φήμες που μεταδίδονταν το προηγούμενο διάστημα από τη μοναστική πολιτεία.

Σε κάθε περίπτωση, αγιορείτες και πολιτεία ήθελαν με αφορμή το «ιωβηλαίο» να προσελκύσουν τα φώτα της παγκόσμιας δημοσιότητας τις μέρες εκείνες.

Οι λόγοι για να προσδώσουν στο γεγονός διεθνείς διαστάσεις ήταν πολλοί. Και όχι μόνον θρησκευτικοί.

Αλλά τελικώς τίποτα από αυτά δεν θα γίνει. Οχι μόνο ο Πάπας, ο Ομπάμα και ο Πούτιν δεν πρόκειται να παραστούν -οι πιθανότητες εξάλλου ήταν ελάχιστες έως μηδαμινές, με εξαίρεση ίσως τον Ρώσο πρόεδρο λόγω των θρησκευτικών βλέψεων της Μόσχας στο Αγιον Ορος- αλλά ούτε καν η πολιτειακή και πολιτική ηγεσία της χώρας κλήθηκαν να τιμήσουν την ιστορική επέτειο.

Ερήμην τους ελληνικού κράτους, στο οποίο κατοχυρώθηκε με αυτοδιοίκητο καθεστώς κατόπιν διεθνούς παρασκηνίου η μοναστική πολιτεία, ο εορτασμός περιορίζεται έτσι σε μια δοξολογία που θα τελεσθεί στις Καρυές τη μεθεπόμενη Τετάρτη 16 Οκτωβρίου, χοροστατούντος του Οικουμενικού Πατριάρχη κ.κ. Βαρθολομαίου.

Ο εορτασμός χρησιμοποιήθηκε παράλληλα και ως «διαπραγματευτικό όπλο» στη διένεξη αγιορειτών και πολιτείας για τη φορολογία των εκτός Αγίου Ορους ακινήτων των μοναστηριών και καθώς δεν βρέθηκε έως τώρα λύση, η Ιερά Κοινότητα τον «υποβάθμισε» σε επιμνημόσυνη τελετή.

Το ανώτατο διοικητικό όργανο της αθωνικής πολιτείας, που είχε συγκροτήσει και επιτροπή για την προετοιμασία των εορτών, η οποία είχε συναντηθεί προς τούτο και με τον πρωθυπουργό Αντώνη Σαμαρά στην Αθήνα, «πάγωσε» τους όποιους σχεδιασμούς.

Πώς όμως προκλήθηκε το χάσμα εξαιτίας του οποίου ακυρώθηκε η προοπτική ενός λαμπρού εορτασμού αντάξιου του υψίστης σημασίας για τον Ελληνισμό και την Ορθοδοξία ιστορικού γεγονότος; Οι ρίζες φτάνουν στο Βατοπέδι.

Μετά τα γνωστά γεγονότα, η πολιτεία διά του τότε υπουργού Οικονομικών Γιώργου Αλογοσκούφη, αποφάσισε να φορολογήσει τα εκτός Αθω ακίνητα των μονών, που δεν εμπίπτουν στο αυτοδιοίκητο της μοναστικής πολιτείας.

Η αντίδραση της αθωνικής κοινωνίας ήταν σφοδρή, καθώς, από τα έσοδά τους «επιβιώνουν» εν πολλοίς τα μοναστήρια, καλύπτοντας τα λειτουργικά έξοδα, το κόστος φιλοξενίας προσκυνητών αλλά και συντηρήσεις κειμηλίων και αναστηλώσεις κτισμάτων.

Οι εκκλήσεις προς τις κυβερνήσεις και τους αρμόδιους υπουργούς να εξαιρεθεί το Αγιον Ορος από τις φορολογικές ρυθμίσεις απέτυχαν, με την πολιτεία να δηλώνει μεν «κατανόηση», αλλά να αντιτείνει πως είναι αδιανόητο για ένα κράτος δικαίου να φορολογεί τον πολίτη για ένα διαμερισματάκι και να αφήνει στο απυρόβλητο ακίνητα μεγάλης αξίας, έστω και αν αυτά ανήκουν σε ιερές μονές.

Ο «πόλεμος» για το φορολογικό καθεστώς εξακολουθεί να κρατάει σε χαμηλές θερμοκρασίες τις σχέσεις πολιτείας και Αγίου Ορους και μάλιστα πέρυσι υπήρξαν στις Καρυές σκέψεις (ακραίων) να προσφύγει η Ιερά Κοινότητα στις ομόδοξες σλαβικές χώρες για να ζητήσει τη βοήθειά τους!

Με παρέμβαση των ψυχραιμότερων αποφεύχθηκε τότε μια τέτοια κίνηση, όμως στη διελκυστίνδα της φορολογίας ενεπλάκη τώρα το θέμα του «ιωβηλαίου».

Από πλευράς πολιτείας, η επιμονή των αγιορειτών να θέσουν στο τραπέζι το ζήτημα αυτό ερμηνεύθηκε περίπου ως «εκβιασμός», και όπως δήλωνε πηγή του ΥΠΕΞ, υπό αυτές τις συνθήκες «για την κυβέρνηση δεν υπάρχει εορτασμός…».

Ετσι, αντί για λαμπρές εορτές με συμμετοχή ξένων ηγετών και επιφανών προσωπικοτήτων, η ιστορική επέτειος θα τιμηθεί μ’ ένα τρισάγιο και μια δοξολογία στη μνήμη των αντιπροσώπων των μοναστηριών που υπέγραψαν την «παραλαβή»  από τον εκπρόσωπο του σουλτάνου.

Από τον σουλτάνο στο νέο κράτος

Το Αγιον Ορος απελευθερώθηκε στις 2 Νοεμβρίου 1912, όταν αμέσως μετά την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης, ο ελληνικός στόλος κατευθύνθηκε προς τη Χερσόνησο του Αθω. Αγημα σαράντα ενόπλων ναυτών από το αντιτορπιλικό «Θύελλα» αποβιβάστηκε στο λιμάνι του Αθω, στη Δάφνη και κατόπιν μετέβη στις Καρυές όπου στο κτίριο του πρωτάτου, ο εκπρόσωπος του σουλτάνου παρέδωσε στον πλοίαρχο Παπαγεωργίου, που εκπροσωπούσε το Ελληνικό Βασίλειο, το Αγιον Ορος.

Ωστόσο, «από το 1912 μέχρι το 1923 υπήρχε νομική αβεβαιότητα σχετικά με το σε ποιον ανήκει το Ορος», λέει στην «Κ» ο πρώην διοικητής του Αγίου Ορους και συγγραφέας του βιβλίου «Το Αγιον Ορος και η Ρωσία» κ. Κώστας Παπουλίδης.

«Η συνθήκη του Λονδίνου, τον Μάιο του 1913 ανέθεσε στις Μεγάλες Δυνάμεις να αποφασίσουν για την τύχη του.

Η Διάσκεψη των Πρεσβευτών στο Λονδίνο τον Νοέμβριο του ίδιου χρόνου, με αξίωση της Ρωσίας, αποφάσισε την «ανεξάρτητη» και «ουδέτερη» αυτονομία του Αγίου Ορους.

Οι Συνθήκες όμως του Βουκουρεστίου και των Αθηνών το 1913 ενέταξαν το Ορος μέσα στα όρια του νέου ελληνικού κράτους. Αργότερα, η Συνθήκη των Σεβρών (Αύγουστος 1920) επικύρωσε την εδαφική κυριαρχία της Ελλάδας στον Αθω και τελικά η διαδικασία ολοκληρώθηκε το 1923 με την Συνθήκη της Λωζάννης.

Με την κατάρτιση και έγκριση το 1926 του Καταστατικού Χάρτη κατοχυρώθηκε το αυτοδιοίκητο της Αθωνικής Πολιτείας.